“Mən fəxr edirəM ki, AzərbAycAnlıyAM!”

bAyTArlıq

Heyvandarlığa  ciddi  ziyan  vuran  gəmi-

ricilərlə  mübarizə  məsələləri  hazırda  elmi 

və  praktik  baytar  mütəxəssisləri  qarşısında 

duran mühüm problemlərdən biridir.

Ziyanverən  gəmiricilər  məməlilər  dəs-

təsinə aid olub sürətlə çoxalma, hətta çətin 

şəraitdə  belə  doğub-törəmək  və  nəsli  artır-

maq qabiliyyətinə malikdirlər. Onlar tikinti 

və  binaları  dağıdır,  aparat  və  avadanlıqları 

xarab  edir,  taxıl  məhsullarını,  cücələri, 

yumur taları, ördək, qaz və dovşan balalarını 

yeyir,  buğda ,  arpa,  qarğıdalı,  kökümey-

vəlilər  və  başqa  bitkilərin  əkin  sahələrini 

korlayıb məhv edirlər.

Ziyanverən gəmiricilərin kənd təsərrüfatı 

heyvanları  və  insanlar  arasında  qarayara, 

tulyaremiya,  quduzluq,  vərəm,  brusellyoz, 

leptospiroz, qrip, paratif, qızılyel, taun və s. 

təhlükəli  infeksion  xəstəliklərin  yayılma-

sında rolu böyükdür. 

Bir  ədəd  siçovul  gündə  50  qramdan  85 

qrama  qədər  yem  yeyir.  Bir  cüt  siçovul  və 

onun artıb-çoxalan nəsli ilə birlikdə bir ildə 

40 ton taxılı yeyir və korlayırlar.

Siçanabənzər gəmiricilərin 300-dən çox 

növü  vardır.  Bunlardan  ən  çox  yayılanı  ev 

siçanı,  boz  və  qara  siçovullardır.  Onlarda 

boğazlıq  dövrü  21-24  gün  olub,  bir  dəfəyə 

8-12, bəzən isə 16-18 bala doğurlar. Doğum-

dan bir gün sonra yenidən cütləşərək boğaz 

olurlar. Bir cüt siçovul bir ildə 800-900, 3-4 

ildə 3,5 milyondan çox bala verirlər. Onla-

rın  belə  həndəsi  silsilə  ilə  çoxalması  çox 

təhlükəlidir.  İtalyan  alimlərinin  apardıqları 

müşahidələrə  görə  bir  adama  bir  siçovul 

düşərsə  bu  elə  qorxu  yaratmır,  bir  adama 

2 siçovul düşəndə isə bu çox təhlükəlidir.

Bir çox alimlərin apardıqları müşahidə-

lərə  və  tədqiqatlara  görə  gəmiricilərə  qarşı 

deratizasiya  tədbiri  ildə  iki  dəfə,  yazda  və 

payızda aparılmalıdır. Əvvəlcə, gəmiricilərin 

yem  mənbələri,  yuvasalma  yerləri,  əsas 

hərə kətetmə  yolları,  binaların  sanitariya-

tex niki vəziyyəti müəyyən edilməlidir.

Siçanabənzər  gəmiricilərə  qarşı  müba-

rizə tədbirləri kimyəvi, mexaniki, bioloji və 

kom pleks üsullarla aparılır. Dünya alimləri-

nin  (D.F.Traxanov,  Q.

 

A.Ri basov,  D.Rayt, 

İ.Y.Pol yakov,  A.F.Qədirov,  B.U.İşaçunko, 

A.

 

A.Pol ya kov,  B.L.Vaşkov,  D. D.Qam-

bayev,  S.A.Kle mentyeva,  P.A.Bir yukov  və 

başqalarnın)  tədqiqatlarından  məlum  olur 

ki,  bunlardan  ən  səmərəlisi  kimyəvi  üsul-

dur.  Bu  üsul  kumarin  tərkibli  kimyəvi 

zəhərli maddələrlə aldadıcı yemlərin hazır-

lanmasından ibarətdir. Kumarin tərkibli pre-

paratlar antikoaqulyant təsirə malik olduğu 

üçün  siçanabənzər  gəmi ricilərin  orqaniz-

minə  daxil  olmaqla  tez  bir  zamanda  qana 

sorulur  və  qaraciyərdə  protrombinin  əmələ 

gəlmə sini tormozlayır, qanın laxtalanmasını 

ləngi dir, eyni zamanda periferik qan damar-

larını  zədələyir  və  beyinə  qansızmasına 

səbəb olaraq gəmi riciləri məhv edir.

UDK 619:615:341:183:661:872:371