Iqtidorli3 deganda biror soha bo’yicha layoqatini ongli ravishda sezgan, o’zidagi qobiliyatni to’la namoyon qilish uchun qat’iyyat ko’rsata oladigan kishilar tushiniladi. Iqtidorli odamlar kuch-quvvatini ayamaydi va kutiladigan natijasiga - maqsadiga etadi, ya’ni bor bo’yicha ko’rsatadi.
Ular ishda mardlik, chidamlilik, o’z-o’zini boshqara olish, tashabbuskorlik kabi hislat va fazilatlarga ega bo’lishadi, o’z xatti-xarakatlariga hamisha tanqidiy ko’z bilan qaraydilar, doimo olg’a qarab intiladilar, erishgan samaralari bilan hech qachon cheklanib qolmaydilar. Iqtidorli insonlar o’z faoliyatlari bilan hatto ba’zi bir kamharakat katta iste’dod egalariga qaraganda ham jamiyatga foyda etkazadilar
Qayd qilingan fazilatlar mujassamlanmagan rahbar rahbarlik lavozimiga yoki tanish-bilish, yoki qarindosh urug’chilik, yoyinki pora berib erishgan. Bu nafaqat davlatning, balki butun xalqning turgan-bitgan sho’ridir.
Amaliyotda rahbar madaniyati aniq ko’rsatkichlarda o’z ifodasini topadi. Ularni quyidagi uch guruhga bo’lish mumkin.
Rahbar madaniyatiga baho berish uchun qo’llaniladigan ko’rsatkichlar
№
Ob’ekt
Ko’rsatkichlar tizimi
So’z berdingmi, va’da qildingmi, belgiladingmi - aniq mo’ljallangan muddatda bajar. 1.
Odamlarga ishonch, kishilarning o’z kuchiga, qobiliyatiga bo’lgan ishonchini qo’llab-quvvatlay olish, uni shaxsiy kamchiliklarini bartaraf qilishga yo’naltira bilish;
Yuqori nutq madaniyatiga ega bo’lish va tashqi ko’rinishdagi ozodaligi;
Salbiy fazilatlarga ega bo’lgan, qonun-qoidalarga rioya qilmaydigan, adabsiz kishilarga, shu jumladan, qavmu-qarindosh va yaqin tanish-bilishlarga nisbatan toqati yo’q;
O’zaro munosabatdagi quyidagi oddiy etiket qoidalariga rioya qilish:
Yuqori darajadagi fuqarolik, vatanparvarlik va baynalminallik;
Jamiyat baxt-saodati yo’lida halol mehnat qilish, jamiyat boyligini ko’paytirish haqida g’amxo’rlik qilish;
Qonunlarga, huquqiy akt va bitimlarga, davlat intizomiga qat’iy rioya qilish;
Ijtimoiy burchni yuksak darajada anglash, jamiyat manfaatlarini buzilishlariga nisbatan shavqatsiz bo’lish;
Huquqiy, moddiy va ma’naviy javobgarlikni tan olish va rioya qilish;
Ko’pfikrlikka ochiqko’ngillik bo’lish va uni hurmat qilish.
Har qanday holatda ham rahbar qaysi bo’g’inda rahbar bo’lishidan qat’iy nazar o’zining asosiy majburiyati, ya’ni qo’l ostidagilarni o’zining misolida tarbiyalashni unutmasligi kerak. Chunki rahbar nafaqat lavozim egasi, u o’z navbatida ham tarbiyachi, ham sotsiolog, ham psixologdir, sodda qilib aytganda rahbar - bu kishilar o’rtasidagi murakkab munosabatlarni sozlovchi, uyg’unlashtiruvchi “muxandisdir”. Bugungi kundagi jamiyatimiz ana shunday rahbarlarga o’ta muhtojdir.
