Menejment va statistika

«Aholi statistikasi» mavzusi bo‘yicha tayanch iboralar.
Mavjud aholi; doimiy aholi; aholi tarkibi; aholi tabiiy harakati; tug‘ulish, o‘lish va tabiiy ko‘payish koeffitsientlari; nikohdan o‘tish va nikohdan ajralish koeffitsientlari; hayotiylik koeffitsienti; aholining mexanik harakati; ko‘chib kelganlar va ko‘chib ketganlar koeffitsientlari; aholining mexanik harakati koeffitsienti; aholi soni istiqbolini hisoblash, iqtisodiy faol va iqtisodiy nofaol aholi;

«Aholi soni va harakati ko‘rsatkichlari statistikasi»

mavzusidan o‘z-o‘zini nazorat qilish va muhokama uchun savollar.

1. Mavjud va doimiy aholi deganda nimani tushinamiz?

   
   

2. Aholining o‘rtacha soni qanday usullar bilan hisoblanadi?

   
   

3. Aholining tarkibi qanday o‘rganiladi?

   
   

4. Aholining tabiiy harakati ko‘rsatkichlarini tushuntiring?

   
   

5. Aholining mexanik harakati ko‘rsatkichlarini ayting?

   
   

6. Aholining istiqboldagi soni qanday hisoblanadi?

   
   

Mavzu MEHNAT BOZORI STATISTIKASI

Reja.

1. 
   
   Mehnat bozori statistikasi mohiyati va vazifalari.
   
2. 
   
   Mehnat resurslari va harakat ko‘rsatkichlari
   
3. 
   
   Aholining ish bilan bandligi va ishsizlar statistikasi
   
4. 
   
   Korxonalarda xodimlar harakati ko‘rsatkichlari.
   
5. 
   
   Xodimlar ish vaqti ko‘rsatkichlari statistikasi.
   
6. 
   
   Xodimlar mehnat unumdorligi ko‘rsatkichlari.
   

1. 
   
   Mehnat bozori statistikasi mohiyati va vazifalari.
   

Moddiy ne’matlar ishlab chiqarish uchun insonlar mehnat qilishi zarur. O‘zbekiston Respublikasida har bir insonning mehnat qilish, kasb tanlash erkinliklari Respublika Konstiutsiyasida (37–modda) kafolatlangan. Lekin mehnat qilishga majburlash (qonunda ko‘rsatilgan: harbiy yoki muqobil xizmat, sud qarori bilan, favqulodda vaziyatlar va shu kabilardan tashqari) mumkin emas. Insonning ish kuchiga ehtiyoj kasb-kori, mutaxassisligi tajribasi va shu kabi mehnat qilish xususiyatlariga qarab bozorda shakllanadigan talab va takliflarga bog‘liq.

Statistika makro va mikrodarajada aholining ish bilan bandlik, ishsizlik, mehnat resurslarining (xodimlarning) harakatini ifodalovchi, ish vaqti va undan foydalanish ko‘rsatkichlarini o‘rganadi. Bu ma’lumotlarni tegishli boshqaruv organlariga to‘plab va qayta ishlab beradi. Mehnat bozori ko‘rsatkichlarini ifodalovchi ma’lumotlar barcha ko‘rsatkichlarga ta’sir etuvchi muhim ijtimoiy ko‘rsatkichlardir.
Bozor munosabatlari sharoitida mehnat bozori ko‘rsatkichlarini xalqaro miqyosda qo‘llaniladigan statistik me’yorlar asosida aniqlash asosiy vazifalardan biri hisoblanadi, mehnat bozori statistikasining asosiy vazifalariga yana quyidagilar kiradi:
- aholining iqtisodiy faol qismi, ish bilan band aholi, ishsizlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni aniqlash, hamda va ularning o‘zgarishini o‘rganish va tahlil qilish;
- ishchi kuchi (mehnat resurslari) harakati to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘rganish;
- ish vaqti fondi va ish vaqti fondidan foydalanish ko‘rsatkichlarini aniqlash va ularning o‘zgarishlarini o‘rganish;
- ishsizlar turlarini, tarkibini va sabablarini o‘rganish va ularning o‘zgarishini tahlil qilish.