Menejment va statistika

3.2 Sug‘urta shakllari va turlari. Sug‘urta statistikasining asosiy ko‘rsatkichlari
Sug‘urtalash obektlari ko‘p bo‘lganligi uchun sug‘urtalashni turli belgilariga qarab guruhlarga ajratish mumkin. Sug‘urtaning qanday o‘tkazilishiga qarab, sug‘urta 2 shaklga ixtiyoriy sug‘urtalash va majburiy sug‘urtalashga bo‘linadi.
Ixtiyoriy sug‘urtalashda sug‘urtalovchi tashkilot va sug‘urtalanuvchi o‘rtasidagi sug‘urta shartnomasi amaldagi qoidalar asosida ixtiyoriy ravishda amalga oshiriladi (tuziladi).

Majburiy sug‘urtalashda sug‘urtalanuvchilar sug‘urta tashkilotlari bilan sug‘urta sharnomasini amaldagi qoidalar asosida majburiy tuziladi.

Ixtiyoriy sug‘urta quydagi turlar bo‘yicha sug‘urta qilinadi:

• Baxtsiz xodisalardan ehtiyot shart sug‘urta qilish;

  
  

• Kasallikdan ehtiyot shart sug‘urta qilish;

  
  

• Yer usti transport vositalarini sug‘urta qilish;

  
  

• Harakatlanadigan timir yo‘l tarkibini sug‘urta qilish;

  
  

• Aviatsiya sug‘urtasi;

  
  

• Dengiz sug‘urtasi;

  
  

• Yo‘ldagi mol-mulkni sug‘urta qilish;

  
  

• Mol-mulkni olovdan va tabiiy ofatlardan sug‘urta qilish;

  
  

• Mol-mulkni zarardan sug‘urta qilish;

  
  

• Avtofuqarolik javobgarligini sug‘urta qilish;

  
  

• Aviatsiya sug‘urtasi doirasidagi javobgarlikni sug‘urta qilish;

  
  

• Dengiz sug‘urtasi doirasida javobgarlikni sug‘urta qilish;

  
  

• Umumiy fuqarolik javobgarligini sug‘urta qilish;

  
  

• Kreditlarni sug‘urta qilish;

  
  

• Kafillikni (kafolatlarni) sug‘urta qilish;

  
  

• Boshqa moliyaviy tavakkalchiliklardan sug‘urta qilish;

  
  

- Xuquqiy himoya qilish bilan bog‘liq harajatlarni sug‘urta qilish;

Majburiy sug‘urta quyidagi turlar bo‘yicha sug‘urta qilinadi:

• Harbiy xizmatchilar va harbiy majburiyatli shaxslarning, oddiy askarlar hamda boshliqlar tarkibiga kiruvchi shaxslarning davlat majburiy sug‘urtasi;

  
  

• Soliq organlari xodimlarining majburiy davlat sug‘urtasi;

  
  

• Umumiy foydalanishdagi havo, temir yo‘l, ichki suv va avtomobil transporti yo‘lovchilarining majburiy shaxsiy sug‘urtasi;

  
  

• Obektlarning davlat mablag‘lari va hukumat kafolati ostidagi kreditlar hisobiga barpo etilishda qurilish tavakkalchiliklarining majburiy sug‘urtasi;

  
  

• Transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish;

  
  

• Majburiy sug‘urtaning boshqa turlari;

  
  

Sug‘urta ob’ektlari bo‘yicha sug‘urtalashni quyidagi turlarga ajratish mumkin:

• 
  
  Mulk sug‘urtasi – bunda sug‘urta obekti bo‘lib, yuridik (korxonalar, firmalar) va jismoniy (aholi) shaxslarning turli xil mol-mulklari hisoblanadi;
  
•