MergedFile

Şəkil 5.1. Elmi işin formal təşkilediciləri. 
 
  İşin qısa təsviri çox vaxt 10 sətr həcmində olub, oxucularda qısa mütaliə 
zamanı iş haqqında təsəvvür yaratmağa xidmət edir. Burada işin məqsədi, 
problemin  həll  yolları  və  işdə  əldə  olunmuş  nəticələr  qısa  təsvir  tapır.  Bu 
məlumatlar kitabxanalarda ədəbiyyatın kataloqlara və ya kartotekalara daxil 
edilməsi  zamanı  biblioqrafik  informasiya  kimi  geniş  istifadə  edilir.  Bəzi 
işlərdə  qısa  təsvirə  ehtiyac  duyulmur  və  ya  bu  başqa  şəkildə  aparılır 
(məsələn: dissertasiyaların referatları). 
  Elmi  işin  növbəti  tərkib  hissəsi  onun  mündəricatıdır.  O,  işin  ayrı–ayrı 
hissələrinin  ümumi  işdəki  yerini  göstərir.  Səhifələrin  sayını  qeyd  etməklə 
işdə lazımi mövzunun axtarılması istiqamətləndirilir.  
Giriş  işdə  toxunulan  problemlər  və  suallar  haqqında  ümumi  təsəvvür 
yaratmağa xidmət edir. O, elmi işdə yazılı mətni və nəticə ilə birlikdə onun 
özəyini  təşkil  edir.  Bu  hissələr  elmi  işin  uğurla  yerinə  yetirilməsində 
önəmli  yer  tutduğundan  növbəti  bölmədə  bu  mövzulara  geniş  yer  ayrılır 
(bax: Bölmə 5.2.3). 
İ
stifadə  olunmuş  ədəbiyyatların  siyahısı  elmi–tədqiqat  işinin 
planlanması, icrası və qiymətləndirilməsi zamanı istifadə olunan bütün elmi 
mənbələri əhatə edir. Elmi işçi hər hansı bir faktdan istifadə etdikdə və ya 
digər  müəlliflərdən  sitat  gətirdikdə  istifadə  olunmuş  materialın  mənbələri 
mütləq  göstərilməlidir.  Siyahıda  olan  bütün  ədəbiyyatların  mətndə  öz 

---

Yazma metodikası 
 
 
  93 
ə
ksini  tapmaları  vacibdir.  Siyahının  tərtib  olunmasında  dövlət  standartına 
riayət etmək lazımdır.  
İş
in əsas məzmununu anlamaq üçün elə də vacib rol oynamayan, amma 
dəlillərin  isbatı  üçün  önəmli  olan  məlumatlar  elmi  işin  sonuna  əlavələr 
şə
klində  daxil  edilir.  Formasına  görə  onlar  mətn,  qrafika,  cədvəl  və  kart 
şə
klində ola bilərlər. Əsas hissə ilə əlavədə olan məlumatlar arasında əlaqə 
“Bax”  sözü  ilə  yaradılır  (məsələn:  Bax:  Əlavə  1).  Elmi  işin  həcmini 
qiymətləndirdikdə əlavələrin səhifələrinin sayı hesaba alınmır. İşin sonunda 
çoxlu sayda əlavə yerləşdirildikdə onların siyahısını da ümumi mündəricata 
daxil  emək  və  ya  da  onlar  üçün  ayrıca  mündəricatın  tərtibi 
məqsədəuyğundur.  
Çox  vaxt  əsas  mətndə  tez–tez  təkrarlanmanın  qarşısını  almaq  üçün 
ixtisarlardan  istifadə  edilir.  Buna  görə  də,  işin  sonunda  bu  ixtisarların 
izahatını  vermək  tələb  olunur.  İxtisarlar  ayrıca  vərəqdə  əlifba  sırası  ilə 
düzülür  və  orada  onların  geniş  izahı  yer  alır.  İxtisarların  tətbiqi  zamanı 
onun məqsədyönlü olmasına fikir vermək lazımdır. Hər yetən sözü ixtisar 
kimi  göstərmək  olmaz.  Məsələn,  “Maşın”  sözünü  “M”  həfi  kimi  ixtisar 
etmək  işin  stilistikasına  xələl  gətirir.  Bəzi  beynəlxalq  ölçü  vahidlərinin 
mətndə  qısaldılmış  şəkildə  göstərilməsi  də  mütləq  onun  ixtisarlar  siya-
hısında  izahlı  verilməsini tələb  edir.  Çünki,  heç  də  bütün  beynəlxalq  ölçü 
vahidəri hamıya məlum deyil.