Metallar retsiklingi

6 - Tajriba ishi
ishdan chiqqan radiatorlarni metallurgik qayta ishlashga tayyorlash

Ishdan maqsad: talabalarda ikkilamchi xom ashyo hisoblanadigan ishdan chiqqan avtomobil, teplovoz radiatorlarni metallurgik qayta ishlashga tayyorlash ko‘nikmasini hosil qilish.


Qisqa nazariy ma’lumotlar
Metallar mashina, uskuna, moslama, asbob va boshqa shakllarida fizik va ma’naviy eskirish natijasida o‘z ishlash muddatini tugatadi va amartizatsion temir-tersak, chiqindilarga (eski mashinalarga, eskirgan asbob-uskunalarga, yaroqsiz uy jihozlariga, predmetlarga) aylanadi.
Radiatorlar ichki yonuv dvigatellarida (avtomobil, teplovoz) sovutish sitemasining asosi hisoblanadi. Sovutish uchun radiatorlarga turli sovutish eritmalari quyiladi (suv, antifriz). Radiatorlar korroziyaga uchramasligi maqsadida mis va mis qotishmalaridan tayyorlangan.
Uzoq vaqt ishlash davomida radiatorlar ichki qismi turli tuzlar bilan qoplanadi, tashqi qismida esa havodagi changlar to‘planadi. Buning natijasida radiatorlar yaroqsiz holatga keladi. Bunday radiatorlarni qayta ishlash zarurdir. Lekin uni to‘g‘ridan to‘g‘ri metallurgik pechlarga yuklash maqsadga muvofiq emasdir, chunki unda to‘plangan unsur elementlar olinadigan metall tarkibiga o‘tib uning sifatini buzadi. SHu maqsadda radiatorlarni metallurgik qayta ishlashga tayyorlash bir necha bosqichlarni o‘z ichiga oladi:
- radiatorlarni o‘lchamlarini qisqartirish va yuzasini ochish maqsadida bo‘laklarga qirqish;
- moydan va changdan gidrokimyoviy usulda tozalash;
- radiatorlarda to‘plangan tuzlarni kimyoviy reagentlar yordamida tozalash;
- nam radiatorlarni pechga yuklashdan oldin quritish.
Ishni bajarish uchun kerakli asbob-uskunalar

1.Ishdan chiqqan avtomobil radiator namunasi.	8. Quritish shkafi.
2. Metall qirqish qaychisi.	9. Sirlangan tovoqcha.
3. Texnik tarozi	10. Aralashtirish tayoqchasi.
4. CHinni idish. 6. Elektr plita	11. Ishqorli eritma tayyorlash uchun reagentlar (NaOH yoki ionogen sirtni faollashtirilgan moddalar).
7. Qisqich	12. Asbest bo‘lakchasi