Методическое пособие для учителя 6 мет о диче ск ое пособие для учите

Başcıq. Əsas oxu dəyirmiləşmiş və ətləş-
miş olur. Onun üzərində əksərən saplaqsız çi-
çəklər  topa  ilə  yerləşir;  məsələn,  üçyarpaq 
və qırmızıbaş yoncanın çiçəkləri   bu qrupa 
aiddir.
Səbət. Çoxsaylı   saplaqsız çiçəklər qalın-
laşmış və genişlənmiş  əsas ox üzərində düzü-
lür. Onlar xaricdən sarğı adlanan yaşıl yar-
paqcıqlarla mühafizə olunur. Belə çiçək qru-
puna  astra,  zəncirotu,  günəbaxan,  göyçiçək, 
eşşəkqanqalı və kəpənəkçiçəkdə rast gəlinir.
Qalxan.  Armudda,  yemişanda    qeyri-
bərabər saplaqlı çiçəklər  əsas ox üzərində bə-
rabər səviyyədə qalxan şəklində düzülür. 
Çiçək qruplarının bioloji əhəmiyyəti. Çi-
çəklərin qrup halında yerləşməsinin bioloji 
əhəmiyyəti vardır. Bu cür yerləşmə onların 
çarpaz  tozlanmalarını  asanlaşdırır.  Məsə-
lən, günəbaxan, yasəmən, hiasint kimi bit-
kilərdə çoxlu xırda çiçəklərin qrup halında 
toplanması onları uzaqdan iri çiçək kimi nə-
zərə çarpdırır. Belə çiçəkləri tozlandırıcı hə-
şəratlar daha tez görə bilirlər.
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
2
2
Sadə  
sünbül
Mürəkkəb
salxım
Bitkinin adı
Çiçək qrupunun sxematik təsviri
Çiçək qrupu
Çiçəklərin  topa  halında  gövdə  üzərində  toplan-
masını, yəqin ki, müşahidə etmisiniz. 
  LAYİHƏ

1.Uyğunluğu müəyyən edin:
8. Mürəkkəb sünbül
7. Süpürgə
6. Qıça 
5. Başcıq 
4. Səbət 
3. Sadə çətir
2. Sadə sünbül
1. Sadə salxım
Çiçək qrupu 
Bitkinin adı
A. Üçyarpaq yonca
B. Buğda
C. Albalı
D. Yerkökü
E. Qarğıdalı 
F.  İnciçiçəyi
G. Bağayarpağı
H. Vələmir
İ. Zəncirotu
9. Mürəkkəb çətir
Öyr 
Öyr  e  e  ndikl  rinizi 
ndikl  rinizi 
edin
edin
e  e 
t  tbiq 
t  tbiq 
e  e 
O
Oy
yr
r e e n
n d
d ii k
k ll e e r
rii n
n iiz
zi 
i  y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
1. Krossvordun boş xanalarına 
uyğun gələn çiçək qruplarının 
adlarını yazın.
2. Kibrit çöplərindən və plas-
tilindən  istifadə  edərək 
karton üzərində bir sadə və 
bir  mürəkkəb  çiçək  qru-
punun modelini düzəldin.
N
N e  e  o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
Çiçəklər gövdə üzərində __ və qrup halında 
toplanır. Çiçəklər qrup halında toplanaraq __ 
əmələ gətirir. 
Açar sözl e r
Çiçək qrupları
Tək çiçəklər
26. 
Toxumun quruluşu
1883-cü  ildə  Krakatau  adasında  güclü  vulkan  püskürməsindən   
sonra adada heç bir həyat əlamətləri nəzərə çarpmırdı. Lakin heç 3 
il də keçmədi ki, adada əvvəl qıjılar, sonra digər bitkilər, 10 ildən 
sonra isə sıx yaşıllıqlar meydana gəldi.
Bitkilərin Yer üzərində yayılmasını öyrənən 
   
əsil təbii laboratoriya oldu.
alimlər üçün bu ada
1
Laboratoriya işi. Lobya toxumu üzərində ikiləpəli bitkilərin öyrənilməsi.
Təchizat:  lupa,  iynələr,  suda  bir  neçə  gün  isladılaraq  şişmiş  lobya  to-
xumları.
Hazırlıq: lobya toxumlarını bir neçə gün əvvəldən suya qoyun və isladın. 
İşin  gedişi:  1.  Bir  neçə  gün  ərzində  suda  isladılmış  lobya  toxumlarını 
götürün. 
İsladılaraq  şişmiş  lobya  toxumunun   
qabığını  soyun.  Qabığın  altında  iki  ədəd  iri,  qalın  ləpə  yarpaqları  və 
rüşeymin digər hissələrinin yerləşməsinə diqqət yetirin. Rüşeymə lupa 
ilə  baxaraq  kökcük,  gövdəcik    və  xırda  tumurcuqları  tapın.  3.  Lobya 
toxumunun şəklini çəkin.  
Onların formasını, rəngini və taycıqla birləşmə  izi  olan  göbək-
ciyi  diqqətlə  nəzərdən  keçirin.  2. 
Toxumun quruluşu. 
rətdir. Toxum qabığı toxumu xarici təsirlərdən – qurumaqdan və zə-
dələnmədən  qoruyur.  Endosperm  xüsusi  hüceyrələr  qrupu  olub 
özündə ehtiyat qida maddələri toplayır. Toxumun rüşeymini qida-
landırmağa xidmət edir.
Toxum – qabıq, endosperm və rüşeymdən iba-
· Sizcə, yaşıllığın yenidən bərpa olunmasına səbəb nə idi?
Rüşeym gələcək bitkinin ilk mərhə-
ləsidir. Rüşeymdə rüşeym kökcüyü, rü-
şeym gövdəciyi, rüşeym tumurcuğu və 
ləpə yarpaqları olur.
Rüşeym  kökcüyündən  bitkinin 
əsas kökü inkişaf edir.
Rüşeym gövdəciyinin üzərində rü-
şeymin digər hissələri yerləşir. Bəzi 
bitkilərdə  yaxşı  inkişaf  etdiyi  üçün 
(məsələn, lobya) ləpə yarpaqları tor-
paqdan kənara çıxa bilir. Rüşeym tu-
murcuğundan  bitkinin  əsas  gövdəsi 
inkişaf  edir.  Ləpə  yarpaqları  bitki 
rüşeyminin ilk yarpaqlarıdır.
2
2
77
76
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
A L X
Q
A N
Ç
İ
Ç
Ə
K
Lobya toxumunun quruluşu
Göbəkcik
Rüşeym 
Rüşeym 
tumurcugu
Rüşeym 
gövdəciyi
Rüşeym 
kökcüyü
Ləpə yarpağı
Toxum qabığı
Xarici görünüşü
  LAYİHƏ

1.Uyğunluğu müəyyən edin:
8. Mürəkkəb sünbül
7. Süpürgə
6. Qıça 
5. Başcıq 
4. Səbət 
3. Sadə çətir
2. Sadə sünbül
1. Sadə salxım
Çiçək qrupu 
Bitkinin adı
A. Üçyarpaq yonca
B. Buğda
C. Albalı
D. Yerkökü
E. Qarğıdalı 
F.  İnciçiçəyi
G. Bağayarpağı
H. Vələmir
İ. Zəncirotu
9. Mürəkkəb çətir
Öyr 
Öyr  e  e  ndikl  rinizi 
ndikl  rinizi 
edin
edin
e  e 
t  tbiq 
t  tbiq 
e  e 
O
Oy
yr
r e e n
n d
d ii k
k ll e e r
rii n
n iiz
zi 
i  y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
1. Krossvordun boş xanalarına 
uyğun gələn çiçək qruplarının 
adlarını yazın.
2. Kibrit çöplərindən və plas-
tilindən  istifadə  edərək 
karton üzərində bir sadə və 
bir  mürəkkəb  çiçək  qru-
punun modelini düzəldin.
N
N e  e  o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
Çiçəklər gövdə üzərində __ və qrup halında 
toplanır. Çiçəklər qrup halında toplanaraq __ 
əmələ gətirir. 
Açar sözl e r
Çiçək qrupları
Tək çiçəklər
26. 
Toxumun quruluşu
1883-cü  ildə  Krakatau  adasında  güclü  vulkan  püskürməsindən   
sonra adada heç bir həyat əlamətləri nəzərə çarpmırdı. Lakin heç 3 
il də keçmədi ki, adada əvvəl qıjılar, sonra digər bitkilər, 10 ildən 
sonra isə sıx yaşıllıqlar meydana gəldi.
Bitkilərin Yer üzərində yayılmasını öyrənən 
   
əsil təbii laboratoriya oldu.
alimlər üçün bu ada
1
Laboratoriya işi. Lobya toxumu üzərində ikiləpəli bitkilərin öyrənilməsi.
Təchizat:  lupa,  iynələr,  suda  bir  neçə  gün  isladılaraq  şişmiş  lobya  to-
xumları.
Hazırlıq: lobya toxumlarını bir neçə gün əvvəldən suya qoyun və isladın. 
İşin  gedişi:  1.  Bir  neçə  gün  ərzində  suda  isladılmış  lobya  toxumlarını 
götürün. 
İsladılaraq  şişmiş  lobya  toxumunun   
qabığını  soyun.  Qabığın  altında  iki  ədəd  iri,  qalın  ləpə  yarpaqları  və 
rüşeymin digər hissələrinin yerləşməsinə diqqət yetirin. Rüşeymə lupa 
ilə  baxaraq  kökcük,  gövdəcik    və  xırda  tumurcuqları  tapın.  3.  Lobya 
toxumunun şəklini çəkin.  
Onların formasını, rəngini və taycıqla birləşmə  izi  olan  göbək-
ciyi  diqqətlə  nəzərdən  keçirin.  2. 
Toxumun quruluşu. 
rətdir. Toxum qabığı toxumu xarici təsirlərdən – qurumaqdan və zə-
dələnmədən  qoruyur.  Endosperm  xüsusi  hüceyrələr  qrupu  olub 
özündə ehtiyat qida maddələri toplayır. Toxumun rüşeymini qida-
landırmağa xidmət edir.
Toxum – qabıq, endosperm və rüşeymdən iba-
· Sizcə, yaşıllığın yenidən bərpa olunmasına səbəb nə idi?
Rüşeym gələcək bitkinin ilk mərhə-
ləsidir. Rüşeymdə rüşeym kökcüyü, rü-
şeym gövdəciyi, rüşeym tumurcuğu və 
ləpə yarpaqları olur.
Rüşeym  kökcüyündən  bitkinin 
əsas kökü inkişaf edir.
Rüşeym gövdəciyinin üzərində rü-
şeymin digər hissələri yerləşir. Bəzi 
bitkilərdə  yaxşı  inkişaf  etdiyi  üçün 
(məsələn, lobya) ləpə yarpaqları tor-
paqdan kənara çıxa bilir. Rüşeym tu-
murcuğundan  bitkinin  əsas  gövdəsi 
inkişaf  edir.  Ləpə  yarpaqları  bitki 
rüşeyminin ilk yarpaqlarıdır.
2
2
77
76
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
A L X
Q
A N
Ç
İ
Ç
Ə
K
Lobya toxumunun quruluşu
Göbəkcik
Rüşeym 
Rüşeym 
tumurcugu
Rüşeym 
gövdəciyi
Rüşeym 
kökcüyü
Ləpə yarpağı
Toxum qabığı
Xarici görünüşü
  LAYİHƏ

Birləpəli və ikiləpəli bitkilər. 
bitkilərə birləpəlilər, iki ləpə yarpağı olanlara isə ikiləpəlilər deyirlər.
İkiləpəli bitkilər. Bunların toxumunda ehtiyat qida maddələri to-
xumun rüşeymində toplanır. Lobya, noxud kimi ikiləpəli bitkilərin 
toxumlarında ehtiyat qida maddələri rüşeymin ləpə yarpaqlarında, 
yabanı ağ turp və quşəppəyi bitkilərində isə tumurcuqdan savayı, 
rüşeymin hər yerində toplanır. 
Qaymaqçiçəyi və üçrəng bənövşə bitkilərində  qida maddələri rü-
şeymdən başqa, həm də endospermdə toplanır. Bu səbəbdən onların 
rüşeymləri endospermlə əhatə olunur.
 Birləpəli bitkilər. Buğda, çovdar, soğan, zanbaq kimi birləpəli  bit-
kilərin rüşeymində ehtiyat qida maddəsi olmur. Ehtiyat qida mad-
dəsi toxumun yalnız endospermində toplanır. Toxum cücərərkən en-
dospermdə olan ehtiyat qida maddələri ləpə yarpağı vasitəsilə rü-
şeymə daxil olur. 
Çiçəkli bitkilərin rüşeymində, adə-
tən, bir və ya iki ləpə yarpağı olur. Rüşeymində bir ləpə yarpağı olan 
· Birləpəli bitkilərdə toxumun quruluşu necədir?
2
Laboratoriya işi. Buğdanın 
dənmeyvəsinin quruluşu.
Təchizat: lupa, iynələr, quru 
və suda bir neçə gün isladılaraq 
şişmiş buğda toxumları.
Hazırlıq: buğdanın 
dənmeyvəsini bir neçə gün əv-
vəldən suya qoyun və isladın.
İşin gedişi:
· Buğdanın suda isladılmış və 
quru dənmeyvəsini nəzərdən 
keçirin və onun xaricdən mey-
vəyanlığı ilə örtüldüyünü mü-
şahidə edin.
· İslanmış buğdanın dənmeyvə-
sini  uzununa kəsin. Onun to-
xumunun əsas hissəsinin ehti-
yat qida maddəsi toplanan en-
dospermdən ibarət olduğuna 
diqqət yetirin və lupa ilə buğ-
da rüşeyminə baxın. Rüşeymin 
endospermə sıx söykənmiş yal-
nız bir ləpə yarpağının olduğu-
nu müşahidə edin.
Sxemi (a, b) dəftərinizə çəkin və sual işarəsi olan yerlərə verilən sözlərdən 
uyğun olanları seçib yazın.
Öyr 
Öyr  e  e  ndikl  rinizi 
ndikl  rinizi 
edin
edin
e  e 
t  tbiq 
t  tbiq 
e  e 
N
N e  e  o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
nii zz
O
Oy
yr
r e e n
nd
diik
kll e e r
riin
niizzi 
i  y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
Rüşeym  kökcüyü.  Endosperm.  Rüşeym  gövdəciyi.  Dişicik.  Rüşeym  tu-
murcuğu. Yumurtalıq. Ləpə yarpağı.  Yumurtacıq.  Ləpə yarpaqları.
__ toxum qabığı, ehtiyat qida maddəsi və __ 
ibarətdir. Toxumunda ləpələrin sayına görə 
bitkilər __ və __ bölünür. 
1. Lobya
2. Buğda
4. Qaymaqçiçəyi
Bitkinin adı
Rüşeymdə ləpə 
yarpaqcıqlarının sayı
Bitki hansı sinfə aiddir?
2
?
1
2
?
?
?
?
3. Soğan
2.  Şəkildə noxud 
toxumunun 
hansı hissələri 
göstərilmişdir? 
Noxud toxumunun 
quruluşu
1. __
2. __
3. __
4. __
5. __
Açar sözl e r
Toxum
Rüşeym 
Birləpəli
İkiləpəli
1. Cədvəli dəftərinizə çəkin və  buraxılmış  əlamətləri 
yazın:
sual işarəsi 
əvəzinə 
 Buğdanın dənmeyvəsinin  quruluşu
79
78
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
2
2
Xarici görünüşü
Meyvəyan-
lığına birləşmiş
toxum qabığı
Endosperm
Ləpə yarpağı
Rüşeym 
tumurcuğu
Rüşeym 
gövdəciyi
Rüşeym 
kökcüyü
Rüşeym 
Meyvəyanlığı 
və toxum qabığı
Buğdanın dənmeyvəsi
?
?
?
?
Rüşeym
Endosperm
Toxum qabığı
?
?
?
?
Rüşeym
Lobya toxumu
1
2
3
4
5
a
b
  LAYİHƏ

Birləpəli və ikiləpəli bitkilər. 
bitkilərə birləpəlilər, iki ləpə yarpağı olanlara isə ikiləpəlilər deyirlər.
İkiləpəli bitkilər. Bunların toxumunda ehtiyat qida maddələri to-
xumun rüşeymində toplanır. Lobya, noxud kimi ikiləpəli bitkilərin 
toxumlarında ehtiyat qida maddələri rüşeymin ləpə yarpaqlarında, 
yabanı ağ turp və quşəppəyi bitkilərində isə tumurcuqdan savayı, 
rüşeymin hər yerində toplanır. 
Qaymaqçiçəyi və üçrəng bənövşə bitkilərində  qida maddələri rü-
şeymdən başqa, həm də endospermdə toplanır. Bu səbəbdən onların 
rüşeymləri endospermlə əhatə olunur.
 Birləpəli bitkilər. Buğda, çovdar, soğan, zanbaq kimi birləpəli  bit-
kilərin rüşeymində ehtiyat qida maddəsi olmur. Ehtiyat qida mad-
dəsi toxumun yalnız endospermində toplanır. Toxum cücərərkən en-
dospermdə olan ehtiyat qida maddələri ləpə yarpağı vasitəsilə rü-
şeymə daxil olur. 
Çiçəkli bitkilərin rüşeymində, adə-
tən, bir və ya iki ləpə yarpağı olur. Rüşeymində bir ləpə yarpağı olan 
· Birləpəli bitkilərdə toxumun quruluşu necədir?
2
Laboratoriya işi. Buğdanın 
dənmeyvəsinin quruluşu.
Təchizat: lupa, iynələr, quru 
və suda bir neçə gün isladılaraq 
şişmiş buğda toxumları.
Hazırlıq: buğdanın 
dənmeyvəsini bir neçə gün əv-
vəldən suya qoyun və isladın.
İşin gedişi:
· Buğdanın suda isladılmış və 
quru dənmeyvəsini nəzərdən 
keçirin və onun xaricdən mey-
vəyanlığı ilə örtüldüyünü mü-
şahidə edin.
· İslanmış buğdanın dənmeyvə-
sini  uzununa kəsin. Onun to-
xumunun əsas hissəsinin ehti-
yat qida maddəsi toplanan en-
dospermdən ibarət olduğuna 
diqqət yetirin və lupa ilə buğ-
da rüşeyminə baxın. Rüşeymin 
endospermə sıx söykənmiş yal-
nız bir ləpə yarpağının olduğu-
nu müşahidə edin.
Sxemi (a, b) dəftərinizə çəkin və sual işarəsi olan yerlərə verilən sözlərdən 
uyğun olanları seçib yazın.
Öyr 
Öyr  e  e  ndikl  rinizi 
ndikl  rinizi 
edin
edin
e  e 
t  tbiq 
t  tbiq 
e  e 
N
N e  e  o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
nii zz
O
Oy
yr
r e e n
nd
diik
kll e e r
riin
niizzi 
i  y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
Rüşeym  kökcüyü.  Endosperm.  Rüşeym  gövdəciyi.  Dişicik.  Rüşeym  tu-
murcuğu. Yumurtalıq. Ləpə yarpağı.  Yumurtacıq.  Ləpə yarpaqları.
__ toxum qabığı, ehtiyat qida maddəsi və __ 
ibarətdir. Toxumunda ləpələrin sayına görə 
bitkilər __ və __ bölünür. 
1. Lobya
2. Buğda
4. Qaymaqçiçəyi
Bitkinin adı
Rüşeymdə ləpə 
yarpaqcıqlarının sayı
Bitki hansı sinfə aiddir?
2
?
1
2
?
?
?
?
3. Soğan
2.  Şəkildə noxud 
toxumunun 
hansı hissələri 
göstərilmişdir? 
Noxud toxumunun 
quruluşu
1. __
2. __
3. __
4. __
5. __
Açar sözl e r
Toxum
Rüşeym 
Birləpəli
İkiləpəli
1. Cədvəli dəftərinizə çəkin və  buraxılmış  əlamətləri 
yazın:
sual işarəsi 
əvəzinə 
 Buğdanın dənmeyvəsinin  quruluşu
79
78
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
2
2
Xarici görünüşü
Meyvəyan-
lığına birləşmiş
toxum qabığı
Endosperm
Ləpə yarpağı
Rüşeym 
tumurcuğu
Rüşeym 
gövdəciyi
Rüşeym 
kökcüyü
Rüşeym 
Meyvəyanlığı 
və toxum qabığı
Buğdanın dənmeyvəsi
?
?
?
?
Rüşeym
Endosperm
Toxum qabığı
?
?
?
?
Rüşeym
Lobya toxumu
1
2
3
4
5
a
b
  LAYİHƏ

81
80
27. 
Meyvə 
İki dost mübahisə edirdi. Onlardan biri deyirdi ki, kartofun gövdə 
yumrusu onun meyvəsidir. Digəri isə onunla razılaşmayaraq   kar-
tofun meyvələrinin torpaqda əmələ gəlmədiyini söyləyirdi. 
Meyvələrin quruluşu. 
lərin) generativ orqanı olub meyvəyanlığı və toxumdan ibarət olur. 
Meyvəyanlığı dişiciyin yumurtalığından  yaranır. O, toxumu quru-
maqdan qoruyur və toxumun yayılmasını təmin edir. Buna görə də, 
bu bitkilər örtülütoxumlular adlanır.
Yalançı meyvə. Bəzən meyvənin yaranmasında yumurtalıqla bə-
rabər, çiçəyin digər hissələri, məsələn, çiçək yatağı da iştirak edir. 
Meyvə örtülütoxumluların (çiçəkli bitki-
· Onların hansı haqlıdır? 
· Meyvə nədən əmələ gəlir?
Çəyirdək meyvə. 
lığı və bərk çəyirdəyi olan meyvələr 
çəyirdək  meyvə  adlanır.  Bu  meyvə-
lərdə  meyvəyanlığının  daxili  qatı 
daşlaşmış  olur.  Çəyirdək  meyvələr 
birçəyirdəkli  və  ya  çoxçəyirdəkli 
olur.  Birçəyirdəkli  meyvələrə  ərik, 
şaftalı, albalı, gavalı, çoxçəyirdəkli 
meyvələrə  isə  moruq 
  böyürtkən     
aiddir.
Giləmeyvə.  Meyvəyanlığı  şirəli 
olub  xaricdən  nazik  dəriciklə  örtü-
lür və meyvə içərisində, adətən, çox-
lu  toxumu  olur.  Giləmeyvələrə 
üzüm,  pomidor,  badımcan,  bibər,   
quşüzümü  və s. meyvələr aiddir.
Birtoxumlu
  Bu 
meyvələrin toxum qabığı nazik olur. 
Meyvəyanlığı  toxum  cücərərkən 
dağılır.
Fındıqmeyvə.  Meyvəyanlığı  bərk 
və  oduncaqlaşmış  olur.  Toxumları 
sərbəst yerləşir. Bunlara fındıq aid-
dir.
Toxumçameyvə.  Günəbaxan,  ast-
ra,  georgində  rast  gəlinir.  Meyvəsi 
qurudur.  Meyvəyanlığı  toxuma  bi-
tişmir.  Meyvəyanlığının  daxili  qatı 
dəricik formasındadır.
Dənmeyvə.  Pərdəşəkilli  meyvə-
yanlığı toxum qabığına bitişir. Dən-
meyvəyə buğda, arpa və qarğıdalını 
misal göstərmək olar.
Fındıqça. Fındıqmeyvəyə bənzər-
dir, lakin kiçik olması ilə fərqlənir. 
Çiyələk, qızılgül, itburnu və qaytar-
mada belə meyvələr olur.
Şirəli meyvəyan-
  quru  meyvələr.
və
Çəyirdək meyvənin quruluşu
 
     
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Bitkilərin generativ orqanları
Toxum
Meyvəyanlığın 
xarici qatı
Meyvəyanlığının orta 
(lətli) qatı
Meyvəyanlığının daxili 
(daşlaşmış) qatı
Belə meyvələrə yalançı meyvə deyilir. Qarpız, yemiş, boranı, çiyə-
lək, alma, armud, əzgil və bu kimi meyvələr yalançı meyvələrdir.
Meyvələrin təsnifatı. Meyvəyanlığına görə şirəli və quru meyvə-
ləri ayırırlar. Belə meyvələrdə müxtəlif sayda toxum ola bilər. Əgər 
Giləmeyvə
Dənmeyvə
2
2
Toxumçameyvə
meyvədə  bir  toxum  olarsa,  o,  birtoxumlu,  çoxlu  miqdarda  toxum 
olarsa, çoxtoxumlu meyvə adlanır.
Şirəli meyvələr. Şirəli meyvələrin yetişmiş meyvəyanlığının ləti 
şirəli olur. 
1
· Bitkiyə meyvə nə üçün lazımdır?
· Hansı bitkilərdə meyvə olur?
Şəkildə təsvir olunanlar arasında meyvələri seçin
Fındıqça
Çəyirdək meyvə
Fındıqmeyvə
ın
  LAYİHƏ

81
80
27. 
Meyvə 
İki dost mübahisə edirdi. Onlardan biri deyirdi ki, kartofun gövdə 
yumrusu onun meyvəsidir. Digəri isə onunla razılaşmayaraq   kar-
tofun meyvələrinin torpaqda əmələ gəlmədiyini söyləyirdi. 
Meyvələrin quruluşu. 
lərin) generativ orqanı olub meyvəyanlığı və toxumdan ibarət olur. 
Meyvəyanlığı dişiciyin yumurtalığından  yaranır. O, toxumu quru-
maqdan qoruyur və toxumun yayılmasını təmin edir. Buna görə də, 
bu bitkilər örtülütoxumlular adlanır.
Yalançı meyvə. Bəzən meyvənin yaranmasında yumurtalıqla bə-
rabər, çiçəyin digər hissələri, məsələn, çiçək yatağı da iştirak edir. 
Meyvə örtülütoxumluların (çiçəkli bitki-
· Onların hansı haqlıdır? 
· Meyvə nədən əmələ gəlir?
Çəyirdək meyvə. 
lığı və bərk çəyirdəyi olan meyvələr 
çəyirdək  meyvə  adlanır.  Bu  meyvə-
lərdə  meyvəyanlığının  daxili  qatı 
daşlaşmış  olur.  Çəyirdək  meyvələr 
birçəyirdəkli  və  ya  çoxçəyirdəkli 
olur.  Birçəyirdəkli  meyvələrə  ərik, 
şaftalı, albalı, gavalı, çoxçəyirdəkli 
meyvələrə  isə  moruq 
  böyürtkən     
aiddir.
Giləmeyvə.  Meyvəyanlığı  şirəli 
olub  xaricdən  nazik  dəriciklə  örtü-
lür və meyvə içərisində, adətən, çox-
lu  toxumu  olur.  Giləmeyvələrə 
üzüm,  pomidor,  badımcan,  bibər,   
quşüzümü  və s. meyvələr aiddir.