Kommutatorların qrulma prinsipləri Qovşaq və stansiyaların kommutasiya sistemləri müxtəlif növ kommutasiya sistemlərindən təşkil ounur.
Elektrik dövrələrini kommutasiya etmək üçün istifadə olunan komutatorlar müxtəlif komutasiya cihazlarından istifadə etməklə qurula bilərlər.
A-dakı şəkillərdə n-girişli, m-çıxışlı kommutatorların qrulma prinsipləri göstərilmişdir.
Sxem
Şəkil a –da gerkom relelərində, şəkil b –də addım axtarcılarından. Şəkil c –də DAA-100 tipli dekod addım axtarıcılarında
Şəkil d –də çoxqatlı kordinat birləşdiricilərində komutatorların qurulması göstərilmişdir.
Şəkildən görünür ki, relelərdən ibarət kommutator qurmaq üçün n×m ədəd rele lazım gəlir.
Bir ədəd 20×10 tipli ÇKB –dən istifadə edildikdə 2 ədəd girişləri u=10 və bir ədəd çıxışları m=10 olan kommutator yaratmaq mümkündür.
Yuxarıda göstərilmiş kommutatorlardan hər birinin struktur tərkibi çıxış və girişlər arasında olan keçiricilərin matrisası vasitəsilə yazıla bilər.
Belə matrisalara bəzən struktur matrisalar da deyilir. Başqa sözlə struktur matrisa giriş və çıxış arasında olan mümkün yolları göstərir. Matrisanın sətrlərinin sayı n-ə, sütunlarının sayı m-ə bərabərdir. Rabitə qovşaqlarının axtarış pillələri bir neçə manqalı kommutatorlardan təşkil edilir. A-dakı şəkildə tam imkanlı qoşulan kommutatorlar üçün keçiricilik matrisası göstərilmişdir
Sxem
Fəza kommutasiya blokunun struktur sxemi Elektron kommutasiya qovşaqlarında 2 növ komutasiya bloklarından istifadə etməklə kommutasiya sahələrini qururlar. Onlardan biri FKB - fəza kommutasiya bloku, digəri isə ZKB – zaman kommutasiya blokuadlanır.
FKB –da kommutasiya olunan xətlərdə eyni bir zaman vəziyyətində yerləşmiş kanalların kommutasiya olunması həyata keçirilir. FKB fəza komutatoru olub N girişə, M çıxışa malik qurğudur.
Bu blokun giriş və çıxışlarına n ədəd zaman kanalı olan veriliş sisteminin birləşdirici xətləri qoşulur.
A-kı şəkildə fəza komutasiya blokunun sadələşdirilmiş struktur sxemi verilmişdir.
Sxem
