Microsoft Word 00 KeyNote Speakers Materiallar

 

 

 

STUDY AND INVESTIGATION OF AMINOMETYLSUBSTITUTED 

THIOCARBAMIDES  AND ANTIOXIDANT  PROPERTIES 

 

A.R.RAHIMOVA, Z.I.ISMAYILOV, M.A.ALLAKHVERDIYEV,  

T.M.ILYASLY, K.Q.HUSEYNOVA 

Baku State University 

[e-mail] 

AZERBAİJAN 

 

Synthesized some aminometylsubstituted thiocarbamides and investigated as antioxidants. It has 

been established that they have shown a high antioxidant properties and are inhibitors of complex 

action. Studies have shown that the investigated aminometylsubstituted thiocarbamide are effective 

inhibitors of the oxidation of complex action: Terminated chain oxidation reaction with peroxide 

radicals and hydroperoxides are catalytically decomposed. Aminometylsubstituted derivatives have 

been found to be more effective standarts oxidants as the process dominantly affects the overall 

antioxidant behavior of.                                                                                                                                                

The literature survey reveals that the thiocarbamides and derivatives have nucleus enhanced 

pharmaceutical, agricultural and industrial values so, the medicines containing thiadiazines nucleus are 

now used extensively in medical, biomedical and biotechnological faculties. It has been shown to 

posses industrial, fungicidial, insecdicidial, medicinal values. The synthetic applications of N-

aryl/alkyllisocyanodichlorides have been investigated and shown to have enough potential in the 

synthesis of nitrogen and sulfur containing heterocyclic compounds. Benzothiazoles have been known 

from long ago to be biologically features are still of great scientific interest. They are becyclic ring 

system with multiple applications. Some derivatives of benzothiazoles posses antituberculoses, 

anticancer, antitumor, antipyretic activities. In view of application of benzothiazoles and derivatives in 

medicinal chemistry and in many other ways. 

Antioxidant effect of synthesized aminometylsubstituted studied in model reactions. As a model 

reaction initated by α-α

1

-azobisizobutylnitrole (AİBN) used oxidation reaction in a solution of 

chlorobenzene at 60

0

C. Inhibitory properties of the compounds studied the kinetics of the reaction with 

radicals cumylperoxde and cumylperoxide cumyl. Chlorobenzene, cumyl and cumyl hydroperoxide 

was purified by the standart procedure. 

Reaction with radicals cumylperoxide studied initiates (AIBN) cumyl oxidation in the presence of 

these compounds. Initiator was injected at a concentration of 2x10

-2

 mol/l inhibitor concentration was 

5x10

-5

 mol/l. Reaction cumyl hydroperoxide with aminometylsubstituted thiocarbamides was 

performed in a glass reactor thermostated at chlorobenzene solution while bubbling nitrogen. Samples 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

205

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

periodically analyzed for cumylhidroperoxide iodometric. On the spending of ROOH measured 

reaction rate of interaction with hydroperoxides aminometylsubstituted thiocarbamide. As can be seen 

from Figure1, with the study initiated by AIBN cumyl oxidation at 110

0

 Cs in the presence of the 

synthesized compounds inhibited the oxidation of studied inhibitors react with radicals cumylperoxide. 

Studies have shown that all compounds shaving as a part of thiocarbamide fragment inhibit initated 

oxidation. Largest induction period (τ) calculated stoichiometric factor ψ, equal to the number of 

oxidation chains terminating in one molecule of the inhibitor and its transformation products. To 

calculate the rate constants for the interaction of inhibitors with peroxide radicals-k

7

 kinetic curves of 

oxygen uptake of the transformed coordinates into [O

2

]

-1

t to [O

-

]

-1

 t. 

In model reactions, we studied the reactions of different thiocarbamides with cumylperoxide and 

cumylperoxide radicals established that they have exhibit high antioxidant activity. Continuing studies 

on the synthesis of various derivatives thiocarbamides and studied the relationship between structure 

and antioxidant properties in this paper the synthesis a aminometylsubstitued thiocarbamides based on 

the reaction of amino alcohols with thiocarbamide. Analysis of the kinetic parameters of the HPC 

cleavage is seen that the catalyst factor is observed for the compound which in the molecule, together 

with a thiocarbamidemoity also contains a primary amine fragment.. Thus studies have shown that the 

investigated aminometylsubstituted thiocarbamide are effective inhibitors of the oxidation of complex 

action: Terminated chain oxidation reaction with peroxide radicals and hydroperoxides are 

catalytically decomposed. 

 

 

ИССЛЕДОВАНИЕ ТЕРМООКИСЛИТЕЛЬНОЙ ДЕСТРУКЦИИ 

ПОЛИВИНИЛЭТИНИЛДИГИДРОКСИХЛОРСИЛАНА 

 

Марат РАХМАТОВ САЛИМОВИЧ 

Бухарский инжинерно-технологический институт 

[e-mail] 

УЗБЕКИСТАН 

Вохид  АХМЕДОВ НИЗОМОВИЧ 

Бухарский инжинерно-технологический институт 

УЗБЕКИСТАН 

 

 

В  настоящей  работе  был  использован  метод  дифференциально-термического  анализа 

(ДТА).  С  его  помощью  легко  фиксировать  температуры  (Т)  образцов  и,  самое  главное 

интегральные  и  дифференциальные  кривые  изменения  массы  (ТГ  и  ДТГ),  а  также  энтальпии 

(ДТА).  Исследования  термоокислительной  деструкции  поливинилэтинилдигидроксихлорси-

лана проводились в интервале температур 200-400°С.  

В условиях эксперимента обработка поливинилэтинилдигидрокси-хлорсилана проводилась 

с  перекисью  бензоила.  Расход  перекиси  бензоила  составила 2,5 % от  массы  полимера. 

Полученные  результаты  исследования  термоокислительной  деструкции  поливинилэтинилди-

гидроксихлорсиланаотражены на рис. 1. 

Из  полученных  данных  было  установлено,  что  поливинилэтинил-дигидроксихлорсилана 

при 200 °С подвергается с незначительной деструкции,  а при250-350 °С происходит интенсив-

ный  распад  полимера.  Наибольшая  деструкция  с  полным  разрушением  поливинилэтинил-

дигидроксихлорсилан  наблюдается  при 400 °С.  Из  полученных  данных  (рис. 1) видно,  что 

термоокислительная  деструкции  поливинилэтинилдигидроксихлорсилана  имеет S-образную 

форму в диаграммахрегрессионно-трансцедентный характер.  

Анализ  зависимости  степени  деструкции  образующих  продуктов  после  термоокисления 

при  различных  температурах  (табл.1)  показывает,  что  при 250 ºС,  в  результате  термо-

деструкции  по  истечению 3 часов  процесса  потери  веса    составляет 21,85 %, а  при  400 ºС  в 

соответственно  потери  веса  составляет 52,44 % от  исходного  веса.  В  результате  анализа 

поливинилэтинилдигидроксихлорсилана,  подвергавшего  к  термоокислительной  деструкции,  в 

присутствии перекиси бензоила, показаны в табл.1. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

206

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

 

Рис. 1. Зависимость степени деструкции (в % потери веса) поливинилэтинилдигидроксихлорсилана от температуры и 

продолжительности термоокисления. Температура термоокисления в ºС: 1- 200; 2-250; 3-300; 4-350 и 5-400.

 

Таблица1. Анализ поливинилэтинилдигидроксихлорсилана после термоокислительной 

деструкции в присутствии (2,5 % от массы) перекиси бензоила 

Условии деструкции 

Потеря веса, % 

Температура, в ºС 

Время, в час 

250 

3 21,85 

9 24,36 

400 

3 52,44 

9 66,74 

Распад  элементного  состава  поливинилэтинилдигидроксихлорсилана  имеет  прямолиней-

ную  зависимость  от  потери  массы  (табл. 1). Это,  по-видимому,  обусловлено  тем,  что  термо-

окислительная  деструкция  поливинилэтинилдигидроксихлорсилана  протекает  как  с  разрывом 

Cl-Si-(ОН)

2

, так и с разрывом Si-С связей. Полное удаление углерода при разрушении связи Si-

С  вполивинилэтинилдигидроксихлорсилана,  связано  с  тем  обстоятельством,  что  при 

термоокислительной деструкции наряду с отрывом этинильных групп между атомами кремния 

имеет  место  образование  кислородных  мостиков,  которые  что  и  вероятно  затрудняют 

этинильной группы кислородом (стерический эффект). 

Известно,  что  десорбция  влаги  из  коллагена  дермы  происходит  при  температуре 170-

180°С.  Вместе  с  тем,  следует  указать,  что  при  этой  температуре  имеет  место  удаления  влаги 

полимолекулярной адсорбции и процесс десорбции завершается окончательно при температуре 

200-210 °С. 

Из исследованных данных характеризующих дифференцированное влагосодержание кожи, 

следует, что в указанный период удаляется 1-4 % влаги. Известно также, что сушка кожи при 

температуре 105-110°С не протекает до конца, а количество влаги, оставшееся в коже, можно 

определить только с помощью реактива Фишера. 

На  основании  полученных  термограмм    были  изучены    температурные  характеристики 

исследуемых  гидрофобизирующих  функционально-активных  полимеров  и  композиции  на  их 

основе. Для исследованных образцов в частности, было установлено, что начало термического 

разложения,  сопровождающееся  потерей  массы,  разных  исследованных  компонентов, 

наблюдается  при  следующих  температурах,  в  °С:  с  поливинилэтинилдигидроксихлорсилана - 

265,  полиэтилгидросилоксаном- 250, поливинилэтинилдигидроксихлорсилана + полиэтилгид-

росилоксаном- 270 и  поливинилэтинилдигидроксихлорсилана + полиэтилгидросилоксан+ 

акриловая эмульсия- 277.   

Можно заключить, что в температурных пределах 250-300 °С, использованные модифика-

торы положительно влияют  в результаты определения влажности кожи методом термографии. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

207

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

MÜXTƏLİFHEKSAHİDRO-1,3,5-TRİAZIN-4-TİONLARINVƏ 

PİRİMİDİNTİONLARINTÖRƏMƏLƏRİNİNSİNTEZİ 

 

G.M. MƏHƏRRƏMOVA, A. Z. XƏLİLOVA, V.M. FƏRZƏLİYEV,  

M.Ə. ALLAHVERDİYEV 

AMEA akademik Ə.Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutu 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN  

 

Heksahidro-1,3,5-triazinlərin keto-törəmələri fizioloji xassə göstərir və tibbi klinikada istifadə 

edilir. 1,3,5-triazin törəmələri boyaqların alınmasında və qətranların sintezində geniş tətbiq olunur. 

Çenjianq Liu və  əməkdaşları 5-xlor/fenil-3-metil-1-fenil-4-formil-pirazol, 1,3-dikarbonil və 

tiokarbamidin ultrasəs dalğalarında bir mərhələli üçkomponentli Biginelli reaksiyası əsasında effektiv 

sintez üsulunu göstərmişlər. Katalizator olaraq maqnezium-perxlorat [Mg(ClO

4

)

2

] götürülmüşdür. 

Yeni növ 4-əvəzedici pirozol-3,4-dihidropirimidin-2(1H)-tionlar 57-89% çıxımla sintez edilmişdir. 

Katalizator yüksək reaksiyaya qabildir və yenidən istifadə oluna bilər. 

Müəlliflər müxtəlif qeyri-üzvi duzlardan Sr(NO

3

)

2

, Y(NO

3

)·6H

2

O, ZnCl

2

, CuCl

2

,BiCl

3

, NiCl

2

, 

ZnJ

2

, ZnCl

2

, VCl

3

, In (III) halogen, LaCl

3

, ZrCl

4

, ZrOCl

2

, NH

4

Cl, ZrCl

4

, CeCl

3

, Si(SO

4

)

2

, SiO

2

-

NaHSO

4

, NH

2

SO

3

H katalizator kimi istifadə etməklə 3,4-dihidropirimidin-2(1H)-tionların effektiv və 

əlverişli sintez üsullarını təklif etmişlər. 

Subhas D. və  əməkdaşları  tərəfindən 3,4-dihidropirimidin-2(1H)-tion üçün bir mərhələli, 

üçkomponentli tsiklokondensləşmənin sadə  və effektiv üsulu inkişaf etdirilmişdir. Katalizator kimi 

benziltretilammoniumxloridin 10%-li məhlulundan istifadə etməklə 1,3-dikarbonil birləşmələri, 

aldehid və tiokarbamidin həlledicisiz mühitdə reaksiyasından 80-85% çıxıma nail olmuşlar. 

Viktor Ketman və  əməkdaşları metilen aktiv birləşmə kimi dialkil aseton-1,3-dikarboksilatdan 

istifadə etməklə tiokarbamid və müxtəlif aldehidlərlə  həlledici kimi spirtdən istifadə etməklə turşu 

katalizatoru iştirakında 4-(2-hidroksifenil) pirimidintionların sintez üsulunu göstərmişlər. 

Rajender S. və  əməkdaşları Biginelli modelindən  əsasən katalizator kimi polisiren sulfon 

turşusundan (PSST) istifadə etmişlər. Tədqiqatçılar su mühitində, üzvi həlledici olmadan mikrodalğalı 

şüalanma ilə 3,4-dihidropirimidin-2(1H)-tionların sintezinə nail olmuşlar. 

Lannou Marie-Isabelle və digərləri LiCl·7H

2

O, xlorid turşusu katalizatorlarının iştirakında 5 saat 

müddətində qaynatmaqla asetosirkə turşusunun etil efiri, ArCHO və tiokarbamidin üçkomponentli 

kondensləşməsindən 31-92% çıxımla 3,4-dihidropirimidin-2(1H)-tionlar (Ar=Ph, 4-

MeO/Cl/HO/O

2

NC

6

H

4

, furil) almışlar. 

Tiokarbamidin propion aldehidi və ya benzaldehidlə p-toluolsulfon turşusu iştirakında 

reaksiyasından  α-əvəzli N-(tozilmetil)tiokarbamid alırlar. Sonuncunun natrium-asetosirkə efiri və ya 

natrium-benzoil sirkə efiri ilə qarşılıqlı  təsirindən isə uyğun 4-hidroksi-5-etoksikarbonilheksahidro-

pirimidin-2-tionlar sintez edilmişdir. Sonuncunun dehidratlaşmasından 5-etoksikarbonil-1,2,3,4-

tetrahidropirimidin-2-tionlar alınmışdır. 

Şarma  S.  D.  və  əməkdaşları müxtəlif aldehidlərlə (RCHO, R=Ph, 4-Me/Ome/NO

2

/ ClC

6

H

4

) 

asetosirkə turşusunun etil efiri və tiokarbamidin dodesilsulfon turşusu, su mühitində 20°C-də, 3 saat 

müddətində kondensləşməsindən uyğun 3,4-dihidropirimidintionlarını 87-91% çıxımla almışlar. 

Suzuki  İ. və digərləri Bijinelli reaksiyasında sürətləndirici kimi pirazolidin dihidroxloriddən 

istifadə edərək tiokarbamid, etilasetat və müxtəlif aldehidlərlə üçkomponentli kondensləşmə reaksiyası 

aparmışlar. Həlledici kimi izopropil spirtindən və ya dimetilsulfoksiddən istifadə edərək yüksək 

çıxıma nail olmuşlar.  

A. D. Şutelov və digərləri tərəfindən pirimidin-2-tionların sintezinin ümumi çevrilməsi inkişaf 

etdirilmişdir. Bu üsul α-tiosil və α-azido-əvəzedicili tiokarbamidlərin alınmasına əsaslanır və karbonil 

birləşmələrinin N-enollarla reaksiyası ilə nəticələnir. 

Divya A. və digərləri yüksək temperaturda (130°C), həlledicisiz mühitdə aldehid və metilen aktiv 

birləşmələrlə N, N'-dimetiltiokarbamidin bir mərhələli üçkomponentli kondensləşməsindən yüksək 

çıxımla pirimidintionların alınma üsulunu təklif etmişlər. 

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

208

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

Abdelmecid D. və başqaları trifenilfosfin (PPh

3

) katalizatoru iştirakında həlledicisiz mühitdə β-

ketoefirlər, aldehidlər və tiokarbamidlə Bijinelli reaksiyası əsasında müvafiq dihidropirimidintionların 

alınma metodunu göstərmişdir: 

Yeni sinif antioksidantların sintezi və onların quruluşu ilə antioksidləşdirici effektivliyi arasında 

əlaqələrin öyrənilməsi sahəsindətədqiqatları davam etdirərək, müxtəlif heksahidro-1,3,5-triazin-4-

tionların və pirimidintionların törəmələri sintez və xarakterizə edilmişdir. 

4-Metilbenzaldehidin müxtəlif alkil-aminlərlə 

və tiokarbamidin üçkomponentli 

kondensləşməsindən 1-alkil-2,6-dialkil(diaril) heksahidro-1,3,5-triazin-4-tionların sintez üsulları 

işlənib hazırlanmışdır. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Apardığımız tədqiqatlar nəticəsində asetilasetonun 4-metilbenzaldehid və feniltiokarbamid ilə 

üçkomponentli kondensləşməsi triflüorsirkə turşusu iştirakında aparılmış, 5-asetil-4

1

-metilfenil-1N-

fenil-3,4-dihidropirimidin-2(1H)tion alınmışdır. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Heksahidro-1,3,5-triazintionların və sintez olunmuş dihidropirimidin-4-tionun antioksidləşdirici 

xassəsi model reaksiyalarda tədqiq edilmişdir. Aparılan tədqiqatlardan məlum olmuşdur ki, 

inhibitorlaşmanın stexiometriya əmsalının qiyməti (f) 3,15-3,45 intervalında dəyişir. İnhibitorlaşmanın 

sürət sabitini xarakterizə (k

7

) –nin qiyməti isə 4,01-4,25 l/mol s olur. 

1-Alkil-2,6-dialkil(diaril)heksahidro-1,3,5-triazin-4-tionlar həmçinin oksidləşmə prosesində 

əmələ  gələn kumilhidroperoksidi katalitik olaraq molekulyar reaksiya məhsullarına parçalayır 

(τ=33000-35000). Sintez edilmiş dihidropirimidin-4-tion öz kinetik parametrlərinə görə heksahidro-

1,3,5-triazin-4-tionlardan geri qalır (f=1,85, k

7

=2,25 l/mol s,  =2000.) 

 

 

 

 

NH

2

NH

2

CH

3

NH

2

NH

NH

C

6

H

5

C

6

H

4

CH

3

C

6

H

4

CH

3

X=C

+

CHO

+

X=C

CH

CH

N

R

1

HN

NH

2

NR

1

C

S

||

R

2

||

||

O

O

R

3

+

O

H

R

5

-2 H

2

O

R

3

C

N

H

R

2

S

||

O

R

4

R

5

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

209

 

Qafqaz University                                                                                          29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

CuInSe

2

 –NİN ELEKTROFİZİKİ XASSƏLƏRİNİN CƏRƏYAN 

TEZLİYİNDƏN ASILILIĞI 

 

Ş.M. HƏSƏNLİ

1

, N.M. ALLAZOVA

2

, T.M. İLYASLI

2

, R.C. MİRZƏYEVA

2

,  T.R. 

QURBANOVA

2

 

1-

 

AMEA-nın Fizika İnstitutu 

2-

 

Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

 

СuInSe

2

 birləşməsinin aşağıtemperaturlu polimorf forması, tetraqonal sinqoniyada kristallaşan 

- 

СuInSe

2

 özünün fotoelektrofiziki xassələrinə görə  ən perspektiv maddələrdən biridir. Onun əsasında 

alınmış  bəzi bərk məhlulların fotoelektirik çeviricisi kimi faydalı  iş  əmsalı 20%-ə yaxınlaşır. Bu 

səbəbdən СuInSe

2

 birləşməsi və onun əsasında aşkar edilən fazalar həm həcmi kristallar, həm də kvant 

ölçülü nazik təbəqələr  şəklində geniş  tətqiq edilir. Bu tədqiqatların bir qismi xalkopirit tipində 

kristallaşan  

- СuInSe

2

-dəki məxsusi defektlərlə əlaqədardır.  

- CuInSe

2

-nin quruluşunda hər üç tərkib elementinin yerləşdiyi kristalloqrafik düyün yerlərində 

boşluqlar (V

cu

, V

In

, V

se

)  və ya stexiometriyadan artıq miqdarda mis, indium və selen atomları normal 

kristallarda tələb olunan mövqelərdə deyil, biri digərinin yerində  və ya düyünlər arası boşluqlarda 

yerləşə bilər. Burada məxsusi defektlərin müxtəlif formalarının  əmələgəlmə entalpiyaları  və 

aktivləşmə enerjiləri  hesablanmışdır və göstərilir ki, bu defektlər elektroaktiv defektlərdir. Onlar 

CuInSe

2

-nin elektirik keçiriciliyinə, fotoelektirik xassələrinə güclü təsir edir. Stexiometrik tərkibdən 

kənaraçıxmalar hesabına məxsusi defektlər bir-birini konpensasiya edə bilər. Elektrik keçiriciliyinin 

tipi və maddənin xüsusi müqaviməti geniş diapozonda dəyişə bilər. Bu istiqamətdə aparılan 

tədqiqatlarımız nəticəsində CuInSe

2

-nin xüsusi müqavimətini 2 ÷ 10

6

 om·sm intervalında dəyişmək 

mümkün olmuşdur.  

Aşqar atomlarının yaratdıı akseptor və ya donor səviyyələri ilk növbədə 

-CuInSe

2

-yə xas olan 

Cu

In

  və In

Cu

 tipli defektlərin yaratdıı  məxsus akseptor və donor səviyyələri kompensasiya edir. Bəzi 

element aomları əksinə 

-CuInSe

2

-də mövcud keçiricilik tipini stabilləşdirir. Beləliklə, aşqar atomları 

-CuInSe

2

-nin elektrik keçiriciliyinə 1) heç bir təsir göstərmir, 2) məxsusi defektlərin yaratdığı 

energetik səviyyələri konpensasiya edir, 3) məxsusi defektlərin yaratdığı energetik səviyyələri 

stabilləşdirir. 

CuInSe

2

-nin elektrofiziki xassələrinin dəfələrlə  təkrar öyrənilməsinin səbəblərindən biri də elə 

onun elektrofiziki xassələrinin geniş intervalda dəyişə bilməsidir. Birləşmədə selenin miqdarı 

stexiometriyadan bir qədər çox olduqda onun fotoelektirik effektivliyi daha yüksək olur. Lakin bu 

zaman maddənin müqaviməti də bir neçə  tərtib artır. Digər tərəfdən məlumdur ki, əksər aşqar 

elementlər  СuInSe

2

 –nin elektrik keçiriciliyinə  təsir göstərmirlər. Bizim apardığımız elektrofiziki 

ölçmələrin nəticələri də qalay və qurğuşun xalkogenidlərinin 

-СuInSe

2

-nin elektrofiziki xassələrinə 

təsirinin nəzərə çarpmayacaq dərəcədə az olduğunu göstərdi.  

Xüsusi hallarda yarımkeçiricinin müqavimətini  azaltmaq üçün yüksək tezliklərdən və ya digər 

fiziki təsirlərdən istifadə edilir. Məlumdur ki, elektirik cərəyanı tezliyinin təsirindən yarımkeçiricilərin 

bir çox fiziki parametrləri: müqaviməti, tutumu, dielektrik nüfuzluğu, dielektrik itkisi və s. dəyişə bilir.  

Bu asılılıq yarımkeçiricinin təbiətindən, kristallokimyəvi quruluşundakı defektlərdən, onun  bircins-

liliyindən, ikinci fazanın həcmdə paylanma xüsusiyyətindən və s. faktorlardan asılıdır.  Əksər 

yarımkeçiricilər üçün dielektrik nüfuzluğunun qiyməti 10-20 arasındadır. Yarımkeçiricilərin qadağan 

olunmuş zolaqlarının eni azaldıqca onun dielektrik nüfuzluğu da artır. Bəzi yarımkeçiricilərdə onun 

qiyməti 100 və daha çox olur. Bütün bunları nəzərə alaraq stexiometriyadan artıq selenlə aşqarlanmış 

- СuInSe

2

-nin elektrik müqavimətinin, tutumunun, dielektrik itkisinin elektrik sahəsinin tezliyindən 

asılılığı tədqiq edilmişdir. 

Ölçmələr otaq temperaturunda (~300K) E7-20 rəqəmsal cihazında 25-500Hs tezlik intervalında 

aparılmışdır. Bu zaman ölçü xətaları 3- 5% intervalında olmuşdur. 

Ölçü obyekti kimi istifadə edilmiş 

-  СuInSe

2 

kristalları yüksək təmizliyə malik elementlərin 

vakuumda 1050

C-də 8 saat müddətində birgə əridilməsi və tədricən soyudulması  ilə alınmış silindrik