Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \


Asosiy vositalar xizmat muddati oralig‘idagi yillar soni yig‘indisi bo‘yicha amortizatsiya



Yüklə 4,92 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə166/381
tarix01.12.2023
ölçüsü4,92 Mb.
#170244
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   381
Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solik

4. Asosiy vositalar xizmat muddati oralig‘idagi yillar soni yig‘indisi bo‘yicha amortizatsiya 
hisoblash (kumulyativ) usuli.


Ushbu usul asosiy vositaning foydali xizmat qiladigan muddati daomida yillir soni yig‘indisi asosida 
aniqlanib, ushbu yig‘indi hisob-kitob koeffitsientida mahraj bo‘lib xizmat qiladi. Bu koeffitsientning 
suratida foydali xizmat muddati teskari tartibda joylashtiriladi.
Masalan avtomobilning xizmat muddati 5 yil. Xizmat yillari yig‘indisi (kumulyativ son) 15 ga teng. 
(1Q2Q3Q4Q5q15) 
So‘ngra har bir kasr amortizatsiya lanadigan qiymatga ko‘paytirilib, har yil uchun amortizatsiya 
summasi aniqlanadi. 
Dastlabki 
qiymati 
Yillik amortizatsiya summasi 
To‘plangan 
amortizatsiya 
Balans 
qiymati 
Sotib olingan sana 1000000 


1000000 
1 yil 
1000000 
300000
)
15
5
900000
(
=
×
300000 
700000 
2 yil 
1000000 
240000
)
15
4
900000
(
=
×
540000 
460000 
3 yil 
1000000 
180000
)
15
3
900000
(
=
×
720000 
280000 
4 yil 
1000000 
120000
)
15
2
900000
(
=
×
840000 
160000 
5 yil 
1000000 
60000
)
15
1
900000
(
=
×
900000 
100000 
Buxgalteriya hisobi qo‘lda yuritilsa, barcha asosiy vositalar bo‘yicha (avtotransportdan 
tashqari) amortizatsiya ajratmalari summasi 6-shakldagi ishlov jadvalida hisoblab topiladi.
Yanvar oyi bo‘yicha amortizatsiya ajratma hisobini tuzish uchun 1 yanvar holatiga bo‘lgan 
korxonadagi barcha asosiy vositalarni joylashgan joylari va belgilangan yagona amortizatsiya 
normalari bo‘yicha guruhlash zarur. Buning uchun inventar kartochkalari asosiy vositalarini 
joylashgan joylari bo‘yicha, uning ichida eskirish normalari bo‘yicha saralanadi. 
Keyinchalik fevral oyi bo‘yicha amortizatsiya ajratmasi hisoblashga mavjud inventar 
kartochkalariga va 6-shakl ishlov berish jadvalining “A” bo‘limiga yanvar oyidagi asosiy vositalar 
kirimi va chiqimi qiymatini yozib qo‘yadi. 
Shundan so‘ng yanvar oyida kirimga olingan va chiqib ketgan asosiy vositalar bo‘yicha oylik, 
yahni yillik normaning 1/12 miqdorida, amortizatsiya summasi ajratmasi hisoblanadi. Hisoblangan 
amortizatsiya summasi asosiy vositalarning turiga qarab “B” bo‘limining 24 yoki 27-qatoriga yozib 
qo‘yiladi. Shundan keyin yanvar oyi hisobidan amortizatsiya summasi 25 va 28 qatorlarga yoziladi. 
31-qatorda umumiy jami hisoblab yoziladi. Agar oldingi oyda asosiy vositalarning kirimi va 
chiqimi sodir bo‘lmasa, oldingi oy uchun hisoblangan amortizatsiya qancha bo‘lsa, joriy oy uchun 
ham shuncha bo‘ladi. 


6-shakl. Ishlov jadvali 
II. Foydalanishda turgan asosiy vositalar bo‘yicha 
Qator 
№ 
Asosiy 
vositalarning 
turlari 
(amortizatsiya 
ajratma guruhlari 
Oylik 
amortizat
siya 
ajratma 
normasi 
Foydalanish 
joyi 
(tsex, 
bo‘lim) 
1-tsex 
2-tsex 
Yordamchi ishlab 
chiqarish 
Zavod boshqarmasi 
Obhek
tning 
qiymat

Amort
izatsiy

ajratm

Obhektn
ing 
qiymati 
Amortiz
atsiya 
ajratma 
Obhektn
ing 
qiymati 
Amortiz
atsiya 
ajratma 
Obhektn
ing 
qiymati 
Amortiz
atsiya 
ajratma 
Obhektn
ing 
qiymati 
Amortiz
atsiya 
ajratma 









10 
11 
12 
13 
A. Oldingi oyda kirimi va chiqimi bo‘yicha 

Ofislar uchun mebel 
1,25 
35000 437 
3500 
437 

Aloqa qurilmalari 
0,667 
20000 133 
20000 
133 
Jami kirim 
Q5500

Q570 
Q55000 Q570 
Chiqim 
0,558 
-3500 
-20 
B. Barcha obhektlapr bo‘yicha (kirim, chiqim va oldingi oy boshiga qodiq) 
24 
Ishlab chiqarish asbob-
uskunalari 
va 
tsex 
transporti bo‘yicha 
3500 
-20 
Kirimi 
bo‘yicha 
Q, 
chiqimi bo‘yicha – (Q 
yoki -) 
Q570 
Q570 
Oldingi oyda hisoblandi 
(Q) 
1890 
1240 
600 
50 
Hisobot 
oilda 
aks 
ettirilishi 
2460 
1810 
600 
50 
27 
Avtotransportdan boshqa 
barcha obhektlar bo‘yicha 
Kirimi minus, chiqimi Q 
(- yoki Q) 
-20 
20 


Oldingi oyda hisoblandi 
(Q) 
5608 
3000 
774 
214 
1620 
Hisobot 
oyida 
aks 
ettirilishi 
5588 
3000 
774 
214 
1600 
Foydalanishdagi asosiy 
vositalar bo‘yicha jami 
8048 
4810 
1374 
264 
1600 


Shunday qilib, hisobot oyi uchun hisoblanadigan amortizatsiya oldingi oy bo‘yicha 
hisoblangan amortizatsiya plyus oldingi oyda kelib tushgan asosiy vositalar amortizatsiyasi, minus 
oldingi oyda chiqib ketgan asosiy vositalar amortizatsiyasi summasiga teng. Asosiy vositalar 
amortizatsiyasini hisoblash amortizatsiya ajratmalar summasini tegishli schyotlarga yozish uchun 
asos bo‘ladi. 
D-t 2010, 2310, 2510,9423 va boshqa schyotlar. 
K-t 0210-0299 – schyotlar. 
0211-0299 – schyotlari mulkchilik huquqi asosida korxonaga tegishli va u tomonidan uzoq 
muddatli ijaraga olingan asosiy vositalarning eskirishi to‘g‘risidagi axborotni umumlashtirish 
uchun tayinlangan. Bu schyotlar passiv bo‘lib, kredit qoldig‘i nafaqat korxonaning barcha asosiy 
vositalari bo‘yicha eskirish summasini, balki amortizatsiya ajratmalari orqali ular qiymatining 
qoplangan summasini ham aks ettiradi. Debet oborotlari, sababidan qathiy nazar. hisobdan 
chiqarilgan obhektlarning eskirish summasini ko‘rsatadi; kredit oboroti esa hisobot oyida 
hisoblangan amortizatsiya (eskirish) summasini ko‘rsatadi. 
Amortizatsiya hisoblash yo‘li bilan asosiy vositalarning dastlabki qiymati to‘liq 
qoplangandan so‘ng amortizatsiya hisoblash to‘xtatiladi.
0211-0299 – schyotlarning dastlabki hujjatlar (dalolatnoma, amortizatsiya hisoblash – 
mahlumotlari va b.) ga asosan 13-ASK jurnal-orderda yuritiladi. Bu jurnal-orderda 0211-0299 
schyotlarning analitik mahlumotlari asosiy vositalrning guruhlari bo‘yicha saldo va oborotlari 
ko‘rsatilgan holda yuritiladi. Asosiy vositalar eskirishining hisobi har bir obhekt bo‘yicha alohida 
yuritilmaydi. Lekin zarur bo‘lgan hollarda obhektlar bo‘yicha eskirish miqdori dastlabki qiymati 
va inventar kartochkasida ko‘rsatilgan amortizatsiya normasi bo‘yicha hisoblash yo‘li bilan 
topiladi. 
D-t
0211-0299 – schyotlari 
K-t 
Korrespondentlanuvchi schyotlar 
9210 – tugatilgan, korxona balansidan 
chiqarilgan asosiy vositalar obhektlari 
bo‘yicha eskirish summasiga
Saldo: oy boshiga o‘z obhektlarining eskirish 
summasi
Hisobot oyi bo‘yicha hisoblangan 
amortizatsiya (eskirish) normasi
08, 20, 23, 
25, 9420 
Joriy ijaraga berilgan asosiy 
vositalarning eskirish summasi 
9439 
Uzoq 
muddatli 
ijaradan 
korxonaning mulkiga o‘tkazilgan 
(sotib olingandan so‘ng) asosiy 
vositalar bo‘yicha eskirish summasi
0299 
0299-“Moliyalanadigan lizing shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy
D-t
vositalar eskirishi” schyoti
K-t 
Korrespondentlanuvchi schyotlar 
0220
0290 
Obhektlarni ijarachi mulkiga o‘tkazib 
berishda uzoq muddatli ijara davrida 
hisoblangan amortizatsiya summasining 
hammasini hisobdan chiq-arilishi 
Saldo: Ijaraning boshidan joriy oygacha 
hisoblangan eskirish summasi 
Ko‘rsatilgan obhektlar bo‘yicha har 
oyda hisoblanadigan eskirish 
08, 20, 23, 
25, 26, 29 
0310 
Shuning 
o‘zi 
obhektlar 
ijaraga 
beruvchiga qaytarilganda 



Yüklə 4,92 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   381




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin