Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \
Asosiy vositalar xizmat muddati oralig‘idagi yillar soni yig‘indisi bo‘yicha amortizatsiya
Yüklə 4,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4. Asosiy vositalar xizmat muddati oralig‘idagi yillar soni yig‘indisi bo‘yicha amortizatsiya
hisoblash (kumulyativ) usuli. Ushbu usul asosiy vositaning foydali xizmat qiladigan muddati daomida yillir soni yig‘indisi asosida aniqlanib, ushbu yig‘indi hisob-kitob koeffitsientida mahraj bo‘lib xizmat qiladi. Bu koeffitsientning suratida foydali xizmat muddati teskari tartibda joylashtiriladi. Masalan avtomobilning xizmat muddati 5 yil. Xizmat yillari yig‘indisi (kumulyativ son) 15 ga teng. (1Q2Q3Q4Q5q15) So‘ngra har bir kasr amortizatsiya lanadigan qiymatga ko‘paytirilib, har yil uchun amortizatsiya summasi aniqlanadi. Dastlabki qiymati Yillik amortizatsiya summasi To‘plangan amortizatsiya Balans qiymati Sotib olingan sana 1000000 - - 1000000 1 yil 1000000 300000 ) 15 5 900000 ( = × 300000 700000 2 yil 1000000 240000 ) 15 4 900000 ( = × 540000 460000 3 yil 1000000 180000 ) 15 3 900000 ( = × 720000 280000 4 yil 1000000 120000 ) 15 2 900000 ( = × 840000 160000 5 yil 1000000 60000 ) 15 1 900000 ( = × 900000 100000 Buxgalteriya hisobi qo‘lda yuritilsa, barcha asosiy vositalar bo‘yicha (avtotransportdan tashqari) amortizatsiya ajratmalari summasi 6-shakldagi ishlov jadvalida hisoblab topiladi. Yanvar oyi bo‘yicha amortizatsiya ajratma hisobini tuzish uchun 1 yanvar holatiga bo‘lgan korxonadagi barcha asosiy vositalarni joylashgan joylari va belgilangan yagona amortizatsiya normalari bo‘yicha guruhlash zarur. Buning uchun inventar kartochkalari asosiy vositalarini joylashgan joylari bo‘yicha, uning ichida eskirish normalari bo‘yicha saralanadi. Keyinchalik fevral oyi bo‘yicha amortizatsiya ajratmasi hisoblashga mavjud inventar kartochkalariga va 6-shakl ishlov berish jadvalining “A” bo‘limiga yanvar oyidagi asosiy vositalar kirimi va chiqimi qiymatini yozib qo‘yadi. Shundan so‘ng yanvar oyida kirimga olingan va chiqib ketgan asosiy vositalar bo‘yicha oylik, yahni yillik normaning 1/12 miqdorida, amortizatsiya summasi ajratmasi hisoblanadi. Hisoblangan amortizatsiya summasi asosiy vositalarning turiga qarab “B” bo‘limining 24 yoki 27-qatoriga yozib qo‘yiladi. Shundan keyin yanvar oyi hisobidan amortizatsiya summasi 25 va 28 qatorlarga yoziladi. 31-qatorda umumiy jami hisoblab yoziladi. Agar oldingi oyda asosiy vositalarning kirimi va chiqimi sodir bo‘lmasa, oldingi oy uchun hisoblangan amortizatsiya qancha bo‘lsa, joriy oy uchun ham shuncha bo‘ladi. 6-shakl. Ishlov jadvali II. Foydalanishda turgan asosiy vositalar bo‘yicha Qator № Asosiy vositalarning turlari (amortizatsiya ajratma guruhlari Oylik amortizat siya ajratma normasi Foydalanish joyi (tsex, bo‘lim) 1-tsex 2-tsex Yordamchi ishlab chiqarish Zavod boshqarmasi Obhek tning qiymat i Amort izatsiy a ajratm a Obhektn ing qiymati Amortiz atsiya ajratma Obhektn ing qiymati Amortiz atsiya ajratma Obhektn ing qiymati Amortiz atsiya ajratma Obhektn ing qiymati Amortiz atsiya ajratma 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 A. Oldingi oyda kirimi va chiqimi bo‘yicha 1 Ofislar uchun mebel 1,25 35000 437 3500 437 2 Aloqa qurilmalari 0,667 20000 133 20000 133 Jami kirim Q5500 0 Q570 Q55000 Q570 Chiqim 0,558 -3500 -20 B. Barcha obhektlapr bo‘yicha (kirim, chiqim va oldingi oy boshiga qodiq) 24 Ishlab chiqarish asbob- uskunalari va tsex transporti bo‘yicha 3500 -20 Kirimi bo‘yicha Q, chiqimi bo‘yicha – (Q yoki -) Q570 Q570 Oldingi oyda hisoblandi (Q) 1890 1240 600 50 Hisobot oilda aks ettirilishi 2460 1810 600 50 27 Avtotransportdan boshqa barcha obhektlar bo‘yicha Kirimi minus, chiqimi Q (- yoki Q) -20 20 Oldingi oyda hisoblandi (Q) 5608 3000 774 214 1620 Hisobot oyida aks ettirilishi 5588 3000 774 214 1600 Foydalanishdagi asosiy vositalar bo‘yicha jami 8048 4810 1374 264 1600 Shunday qilib, hisobot oyi uchun hisoblanadigan amortizatsiya oldingi oy bo‘yicha hisoblangan amortizatsiya plyus oldingi oyda kelib tushgan asosiy vositalar amortizatsiyasi, minus oldingi oyda chiqib ketgan asosiy vositalar amortizatsiyasi summasiga teng. Asosiy vositalar amortizatsiyasini hisoblash amortizatsiya ajratmalar summasini tegishli schyotlarga yozish uchun asos bo‘ladi. D-t 2010, 2310, 2510,9423 va boshqa schyotlar. K-t 0210-0299 – schyotlar. 0211-0299 – schyotlari mulkchilik huquqi asosida korxonaga tegishli va u tomonidan uzoq muddatli ijaraga olingan asosiy vositalarning eskirishi to‘g‘risidagi axborotni umumlashtirish uchun tayinlangan. Bu schyotlar passiv bo‘lib, kredit qoldig‘i nafaqat korxonaning barcha asosiy vositalari bo‘yicha eskirish summasini, balki amortizatsiya ajratmalari orqali ular qiymatining qoplangan summasini ham aks ettiradi. Debet oborotlari, sababidan qathiy nazar. hisobdan chiqarilgan obhektlarning eskirish summasini ko‘rsatadi; kredit oboroti esa hisobot oyida hisoblangan amortizatsiya (eskirish) summasini ko‘rsatadi. Amortizatsiya hisoblash yo‘li bilan asosiy vositalarning dastlabki qiymati to‘liq qoplangandan so‘ng amortizatsiya hisoblash to‘xtatiladi. 0211-0299 – schyotlarning dastlabki hujjatlar (dalolatnoma, amortizatsiya hisoblash – mahlumotlari va b.) ga asosan 13-ASK jurnal-orderda yuritiladi. Bu jurnal-orderda 0211-0299 schyotlarning analitik mahlumotlari asosiy vositalrning guruhlari bo‘yicha saldo va oborotlari ko‘rsatilgan holda yuritiladi. Asosiy vositalar eskirishining hisobi har bir obhekt bo‘yicha alohida yuritilmaydi. Lekin zarur bo‘lgan hollarda obhektlar bo‘yicha eskirish miqdori dastlabki qiymati va inventar kartochkasida ko‘rsatilgan amortizatsiya normasi bo‘yicha hisoblash yo‘li bilan topiladi. D-t 0211-0299 – schyotlari K-t Korrespondentlanuvchi schyotlar 9210 – tugatilgan, korxona balansidan chiqarilgan asosiy vositalar obhektlari bo‘yicha eskirish summasiga Saldo: oy boshiga o‘z obhektlarining eskirish summasi Hisobot oyi bo‘yicha hisoblangan amortizatsiya (eskirish) normasi 08, 20, 23, 25, 9420 Joriy ijaraga berilgan asosiy vositalarning eskirish summasi 9439 Uzoq muddatli ijaradan korxonaning mulkiga o‘tkazilgan (sotib olingandan so‘ng) asosiy vositalar bo‘yicha eskirish summasi 0299 0299-“Moliyalanadigan lizing shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy D-t vositalar eskirishi” schyoti K-t Korrespondentlanuvchi schyotlar 0220 0290 Obhektlarni ijarachi mulkiga o‘tkazib berishda uzoq muddatli ijara davrida hisoblangan amortizatsiya summasining hammasini hisobdan chiq-arilishi Saldo: Ijaraning boshidan joriy oygacha hisoblangan eskirish summasi Ko‘rsatilgan obhektlar bo‘yicha har oyda hisoblanadigan eskirish 08, 20, 23, 25, 26, 29 0310 Shuning o‘zi obhektlar ijaraga beruvchiga qaytarilganda |