Özkul, Vermez,
Dağlık Karabağ Göçmenlerinin Sosyo-Ekonomik Sorunları
151
Daşkesen
1390
1388
0 2 0 0
Deveci 345
345 0 0 0 0
Fuzuli 50155
50153
0 2 0 0
Gedebey
323
323 0 0 0 0
Goran
boy
6208
6208
0 0 0 0
Gökçay 1995
1995
0 0 0 0
Hacılabul
1865
1864
0 1 0 0
Haçmaz 460
0 0 0 460
0
Hanlar 5697
5694
0 3 0 0
Hızı
485
485 0 0 0 0
İmişli 15468
15468
0 0 0 0
İsmailli 3355
3150
203
2 0 0
Kürdemir
2743
2720
17 3 0 3
Kak
1052
1052
0 0 0 0
Kazak 6689
6685
0 4 0 0
Kabele 1896
1745
146
5 0 0
Kobustan
473
458 15 0 0 0
Kuba 261
192 69 0 0 0
Kusar 23 22 0 0 1 0
Laçin 16986
13415
3571
0 0 0
Lerik 6 6 0 0 0 0
Lenkeran
509
509 0 0 0 0
Masallı 455
435 19 1 0 0
Neftçala 370
370 0 0 0 0
Oğuz 2744
2744
0 0 0 0
Saatli 13656
13610
36 0 0 10
Sabirabat 17853
17825
11 17 0 0
Salyan 1565
1565
0 0 0 0
Samuh 1760
1736
22 2 0 0
Siyezen 199
199 0 0 0 0
Şamahı 1267
1267
0 0 0 0
Şeki
5311
5251
60 0 0 0
Şemkir 1852
1852
0 0 0 0
Terter 15065
15061
0 3 0 1
Tavuz 18 18 0 0 0 0
Ucar 1022
1015
0 2 0 5
Yardımlı 10 10 0 0 0 0
Yevlah 11559
11511
32 16 0 0
Zakatala 368
339 0 0 29 0
Zerdab 1020
1020
0 0 0 0
Kaynak: Azerbaycan Cumhuriyeti, Devlet Göçmen Sorunları Genel Müdürlüğü
bilig, Güz / 2009, Sayı 51
152
5. Mülteci ve Mecburi Göçmenlerin Sorunları
Dağlık Karabağ kaçkınları ve mecburi göçmenler birçok sorunlarla karşı kar-
şıya bulunmaktadırlar. Bu sorunlar barınma, beslenme, işsizlik, eğitim ve
güvenliğe kadar birçok alanda değişik şekillerde kendisini göstermektedir.
Sorunların çözümünde kaçkın ve mecburi göçmenler arasında bir karşılaş-
tırma yapıldığında kaçkınların sorunlarının geçen yaklaşık 12 yıllık bir süreç
içerisinde büyük oranda çözüldüğü ve mecburi göçmenlere oranla, sosyal ve
ekonomik şartlar bakımından göreli olarak daha iyi şartlar içerisinde bulun-
dukları söylenebilir. Şimdi aşağıda kaçkın ve göçmenlerin yaşadıkları sorun-
lar ayrı başlıklar halinde irdelenecektir.
5.1. Barınma ve Kalıcı Konut Sorunları
Azerbaycan’da göçmenlerin karşılaştıkları en önemli sorunların başında bu
insanların bir an önce kalıcı olarak barınacakları bir yere sahip olamamak
gelmektedir. Ancak sorun hakkında uluslararası kuruluşların ilgilerinin yeter-
sizliğinden dolayı genel bir çözüm yolu bulunamamaktadır. Azerbaycan hü-
kümeti de kendi ekonomik ve sosyal durumundaki yetersizlikler nedeniyle,
gereken oranda çözüm yolları üretememektedir. Ayrıca göçmenler Azerbay-
can toprakları içinde fazla yayılmış bir durumda olduklarından dolayı hizmet-
ler sınırlı kalabilmektedir.
Mecburi göçmenler Azerbaycan genelinde daha ziyade 31 şehir ve bölgede
sıklıkla meskûnlaşmıştır. Azerbaycan yönetimi göçmenleri Bakü dışında diğer
bölgelerde meskûnlaştırma politikası gütse de bunda pek başarılı olamamış-
tır. Azerbaycan’ın bütün bölgelerindeki 72 idari bölgeden 57’si arazisinde
yerleşen göçmenlerin tahminen %43’ü şehirlerde, 1/5’i ise sınır bölgelerinde
meskûnlaştırılmıştır. Şehre yerleşenler daha ziyade okul, yurt, çocuk yuvası,
pansiyon gibi devlete ait sosyal binalarda yerleştirilmişlerdir. Sınır bölgelerin-
dekiler ise sosyal binaların yanı sıra akraba ve tanıdıklarının yanlarına yer-
leşmişlerdir. Göçmen (kaçkın ve mecburi göçkün) yerleşim birimlerinin ekse-
riyetinde temiz su, elektrik, kanalizasyon vs. gibi altyapı yatırımları yetersiz
veya hiç mevcut değildir. Sigma Araştırma Merkezi’nin 1997 yılında yapmış
olduğu bir çalışmada göçmenlerin sadece %7’sinin yaşadıkları yerlerin asgari
yaşam standardına uygun olduğu anlaşılmıştır (Oğan 2001: 441).
Özkul, Vermez,
Dağlık Karabağ Göçmenlerinin Sosyo-Ekonomik Sorunları
153
Tablo 2: Mülteci ve Mecburi Göçmenlerin Mevcut İskân Durumu
Kaynak: Hatemov 2005: 142.
Yukarıdaki grafikten de anlaşılacağı üzere toplam göçmenlerin yaklaşık 1/3’ü
çeşitli şekillerde elde edilen evlerde yaşamaktadırlar. Evlerde yaşayan göç-
menlerin ise yaklaşık %55,6’sı büyük şehirlerde bulunmaktadır. Ermenistan
ve Orta Asya’dan (Ahıskalılar) göç ettirilen 47 bin aileye (ki bu rakam toplam
Kaçkın ailelerin %95,6’sına tekabül eder) kalacak ev sağlanmıştır. Bu aileler-
den yaklaşık 10 bin kaçkın ikinci defa göçmen durumuna düşmüştür.
Göçmenlerin grafikte sunulan iskan durumları sayısal olarak şu şekildedir:
Çadırlarda 15.530 aileden ibaret 73.982 kişi, gecekondularda 19.782 aile-
den ibaret 98.979 kişi, devlete ait konutlarda, çocuk yuvalarında, okullarda
ve yurtlarda 43.905 aileden ibaret 175.255 kişi, tatil köyleri ve sanatoryum-
larda 5.236 aileden ibaret kişi 20.240, akraba ve tanıdık evlerde 38.926
aileden ibaret 156.420 kişi, başkalarına ait olduğu halde göçmenler tarafın-
dan zapt edilmiş evlerde 8.954 aileden ibaret 35.472 kişi, inşası yarım kalmış
binalarda 8.954 aileden ibaret 44.502 kişi, çiftliklerde 7.555 aileden ibaret
32.721 kişi, yük vagonlarında 2.076 aileden ibaret 8.859 kişi, yol kenarla-
rında ve toprakta kazılmış mağaralarda 3.418 aileden ibaret 14.864 kişi
(Hatemov 2005: 142).
Ayrıca Ermenistan’dan kaçkın düşenlerle Bakü’de yaşayan Ermenilerin karşı-
lıklı olarak evlerini değiştirmelerine (mübadele) resmen izin verilmiştir. Göç-
menler arasında çadırlarda, barakalarda, yük vagonlarında, yarım kalmış
inşaatlarda, yol kenarlarında, mağaralarda yaşayan ailelerin durumları diğer-
lerine göre daha zordur. Özellikle kış aylarında buralarda barınmak çocuk ve
yaşlılar için katlanılır gibi değildir. Elektriği, suyu ve kanalizasyonu olmayan
bu gayri sıhhi yerlerde yaşayan çocukların sağlıklı olarak yetişip topluma
katılmaları uzun bir süreç gerektirecektir. Devlet şehit ailelerinin yerleştirilme-
sine öncelik vermesine rağmen bu konuda alınması gereken çok mesafe
bilig, Güz / 2009, Sayı 51
154
vardır ve çok sayıda aile uygun bir yere yerleşebilmek için sıra beklemekte-
dir. Ayrıca okul, yurt ve çocuk yuvalarında üç- dört aile bir arada kalmaya
mecbur olmaktadır (Yeşilot 2006: 87-88).
Dostları ilə paylaş: