Deviatsiya — bu ijtimoiy pedagogik muammo bo’lib, inson ruhiy olamidagi, uning atrofidagi muhitning o’zgarish hollari bilan borliq. Bu hol, ayniqsa, o’smir yoshdagi bolalarga xosdir. Chunki bu yosh eng qiyin va murakkab davr bo’lib, bu yoshdagi bolalarning anatomo — fiziologik, intellektual, axloqiy va boshqada jihatlarida o’zgarishlar ro’y beradi. Bu o’zgarishlar o’z navbatida ularning psixikasida o’zgarishlar ruy berishiga zamin yaratadi. Ularning ijtimoiy statusida, jamoada o’zini titishida o’zgarishlar ruy berib, ularni ko’prok; «Men kimman?» - degan savol qiynaydi. Deviatsiya o’z ichiga deviant, delinkvent va kriminal xatti — harakatlarni birlashtiradi. (deviant xatgi — harakat — bu kichik ijtimoiy munosabatlar (sila, maktab) hamda harakter, jinsiy va yosh xususiyatlari jo’shatidan yaxin kichik ijtimoiy guruhlarga xos ijtimoiy me’yorlardan, xatti — harakatlar va qoidalardan orish, chekinishning bir turidir.! Yani bu turdagi harakatni into’zomso’zlik deb ham atash mumkin. Agressiya, chaqiriq, ishda va mehnat faoliyatida o’zboshimchalikka yo’l qo’yish, bolalar
va o’smirlarning ichqilikka berilishi, daydib yurishlari, oliftagarchilik qilishlari, assotsial
harakatlarga berilish kabilar deviant harakatlarning asosiy ko’rinishlaridir. Ma’lum vaziyatlarda
bolalar va o’smirlarning shu kabi xatti — harakatlarni namoyon etishi deviant harakatlarning
tipik xususiyatidir.
Delinkvent hatti - harakat - deviant harakatlardan farqli o’laroq, ular vaziyat ta’sirida
emas, balki yuqoridagi kabi assotsial harakatlarning doimiy harakterga ega bo’lishdir.
Delinkvent harakatlarning quyidagi turlari mavjud:
-haqoratlash, xo’rlash, azoblash va undan huzurlanish kabi agressiv bosqinchilik harakatlar; -kichik o’g’riliklar, ta’magirlik, avtotransport va boshqada kerakli buyum va anjomlarni
