32
Klapanlar yuqori harorat sharoitida ishlaydi. Qizigan dvigatelda
klapanning o‘z o‘rindig‘iga jips o‘rnashishi ishonchli bo‘lishi uchun
klapan sterjeni bilan koromislo 10 (20 b, v-rasm) yoki turtkich 2 (21a-
rasm) oralig‘ida katta bo‘lmagan (A
=0,15….0,30 mm) tirqish nazarda
tutilishi lozim. Chunki klapanlarning qizishi natijasida ularning sterjeni
uzayadi. Shunda, agar tirqish bo‘lmasa, klapanning qizigan sterjeni
koromisloga tiralib qolib yuqoriga emas pastga, kallagi tomon uzayadi.
Natijada klapanning kallagi o‘z o‘rindig‘iga jips o‘rnashmasdan dvigatel
ish jarayonining normal o‘tishini buzilishiga olib keladi. Ya’ni, ayniqsa
ish yo‘li taktida yuqori harorat va bosimga ega gazlar to‘liqligicha
porshenga ta’sir etmasdan qisman ochiq qolgan klapan orqali tashqariga
chiqa boshlaydi. Buning oqibatida klapanning ishchi yuzasi kuyadi,
dvigatel quvvati pasayadi. Tirqish me’yoridan katta bo‘lsa klapanning
ochiqlik davrining qisqarishi hisobiga bunda ham dvigatelning quvvati
pasayadi, uning ishlashida o‘ziga xos shovqin (taqillash) kuzatiladi.
«Issiqliq» deb nomlangan bu tirqishni rostlash uchun taqsimlash
mexanizmi yuritmasida rostlovchi bolt va qotiruvchi gayka o‘rnatilgan.
Ayrim zamonaviy avtomobil dvigatellari gaz taqsimlash mexa-
nizmining yuritmasida
«gidrokompensator» deb nomlangan tuzilma
qo‘llash bilan klapanlar tirqishsiz o‘rnatilgan. Bunday konstruksiyani
qo‘llash gaz taqsimlash mexanizmining shovqinsiz ishlashini
ta’minlaydi. Shuningdek, texnik qarovda tirqishni rostlash bilan bog‘liq
bo‘lgan ishlar qisqaradi. Gidrokompensatorni yuritmada joylashtirish
usullari turlicha bo‘lishi mumkin.
Neksiya avtomobilining S2 rusumli dvigatelida gidrokompensator
turtkich ichida joylashtirilgan bo‘lib, u dvigatelning moylash tizimi bilan
bog‘langan (22- rasm).
22-rasm. Neksiya avtomobili S2 rusumli dvigatelining gaz taqsimlash
Dostları ilə paylaş: