-
163
-
Harakatli o‘yinlarning variantlari.
Harakatli o‘yinlarni
o‘zgartirib turish maqsadga muvofiqdir. Biroq variantlar faqat
o‘yinni rang-baranglashtirish bolalarning unga nisbatan
qiziqishini saqlab turish uchungina emas, balki pedagogik
vazifalar- harakatlarini takomillashtirish, birmuncha murakkab
o‘yin harakatlari, qoidalarini bajarishga o‘yin vaziyati
sharoitining o‘zgarishi uchun kerak bo‘ladigan jismoniy
sifatlarini tarbiyalash uchun ham zarurdir. Ular bolalardan
muayyan aqliy va jismoniy kuchni va shu bilan birga o‘yinga
nisbatan ortib boruvchi qiziqishni talab qiladi. Masalan,
«Qopqon» o‘yinining bir necha varianti mavjud: To‘p bilan
o‘ynaladigan «Qopqon» o‘yini, «Oyoqni erdan uzib
o‘ynaladigan «Qopqon o‘yini». Shuningdek, harakatli o‘yinlar
variantlarini tarbiyachining o‘zi yaratishi mumkin. Bunda u
o‘z guruhidagi bolalarni aqliy va jismoniy rivojlanganligini
hisobga oladi va ularga quyiladigan talablarning tobora oshib
borishini ko‘zda tutadi.
3-§. Harakatli o‘yinlarga rahbarlik qilish metodikasi
Tarbiyachining
o‘yin
jarayoniga
rahbarlik
qilishi
metodikasini egallagan bo‘lishi o‘yinlarni muvaffaqiyatli
o‘tkazishning asosiy sharti hisoblanadi. Pedagog o‘yin
faoliyatiga rahbarlik qilar ekan, bolalarni asta-sekin va
«sezdirmasdan» qiziqarli o‘yin vazifalarini bajarishida
mustaqillik va topqirlik ko‘rsatish, yuzaga kelgan o‘yin
vaziyatida chaqqon intilib harakat qilish, o‘rtoqlik yordami
berish, hamma uchun umumiy bo‘lgan maqsadga erishishga
va bundan quvonishga o‘rgatib boradi. Metodika – bu
tarbiyachi mehnatining professional texnologiyasi bo‘lib,
-
164
-
tarbiyachi uni egallagan bo‘lishi va bolalarga rahbarlik qilish
usullarini to‘xtovsiz takomillashtirib borishi kerak. Harakatli
o‘yinlarni tanlash va rejalashtirish dasturga muvofiq amalga
oshiriladi. Bunga har bir yosh guruhning ish sharoiti hisobga
olinadi, chunonchi bolalarni jismoniy va aqliy rivojlanishining
umumiy darajasi harakat ko‘nikmalarining rivojlanishi, har bir
bola sog‘lig‘ining ahvoli, o‘ziga xos xususiyatlar, yil fasli, kun
tartibi, uyini o‘tkazish o‘rni, shuningdek bolalar qiziqishlarini
o‘ziga xos xususiyatlari . Harakatli o‘yinlar dastur talablariga
muvofiq asta-sekin murakkablashtirib boriladi, bolalar ongini
o‘sishi, ular to‘plagan harakat tajribasini, maktabga tayyorlash
zaruriyatini hisobga olgan holda o‘zgartirib turiladi. Kichik
guruhda mazmuni va qoidasiga ko‘ra sodda bo‘lgan mazmunli
va mazmunsiz harakatli o‘yinlar tashkil etiladi. Bu o‘yinlarda
barcha bolalar bir xil rol yoki harakat topshirig‘ini
tarbiyachining bevosita ishtirokida (barcha bolalar –
qushchalar, tarbiyachi – ona qush bo‘ladi…) bajaradilar. 3
yoshli bolalar asta-sekin yakka holda rollarni bajarishga
o‘rgatib boriladi (barcha bolalar qushlar, bitta yoki ikkita bola
avtomobil bo‘ladi). O‘rta guruhda eng oddiy musobaqa
usulidagi o‘yinlarni yakka tarzda ham, jamoa tarzda ham
o‘tkazish mumkin. Katta guruhda bolalar uchun harakatli
o‘yinlar o‘z mazmuni, qoidalari, rollarning miqdori,
topshiriqni
jamoa
musobaqasiga
joriy
etishga
ko‘ra
murakkablashtiriladi. Maktabga tayyorlov guruhi bolalari
birmuncha murakkab harakatli o‘yinlar, shuningdek jamoa
musobaqalaridan iborat komanda o‘yinlarni, o‘yin estafetasi,
sport o‘yinlarini o‘ynaydilar. Bularning hammasi chaqqonlik,
tezkorlik, chidamlilikni rivojlanishi, harakat ko‘nikmalarining
|