- 158 - sanashmachoqlarni oluvchi) xalq o‘yinlari katta o‘rin olgan.
Maktabgacha tarbiya yoshidan boshlab, bolalarda o‘z
xalqining urf-odatlari, an’analari, tarixini bilishga bo‘lgan
qiziqishni tarbiyalash maqsadida «Uchinchi ming yillikni
bolasi» tayanch dasturida har bir yosh guruhi uchun
o‘rgatiladigan milliy va harakatli o‘yinlar belgilab ko‘rsatib
berilgan. Atoqli rus pedagogi P.F.Lesgaft «o‘yin bolani
hayotga
tayyorlashga
yordam
beruvchi
mashq
deb
hisoblaydi». Bu mashq mustaqil faoliyat bo‘lib, unda bolaning
shaxsiy
tashabbusi
rivojlanadi
va
axloqiy
sifatlari
tarbiyalanadi. U har bir o‘yin maqsadga ega bo‘lishi kerak
deydi.
Buning uchun o‘yindagi harakatlar bolaning o‘zini
boshqara olish malakasiga mos bo‘lishiga; bu harakatlar
tizimli mashqlarda oldindan o‘zlashtirilgan bo‘lishi lozim.
Harakatli o‘yinlarni muntazam o‘tkazish bolalarda o‘z
harakatlarini boshqarishni rivojlantirishga yordam beradi, ular
gavdasini tartibga soladi, ya’ni turli zo‘riqishda harakat
qilishga o‘rgatadi. O‘yinlar bolani juda chaqqonlik, muayyan
maqsad va tezkorlik bilan harakat qilishga; qoidalarni bajarish,
o‘zini tutish, o‘rtoqlikni qadrlay olishga o‘rgatadi. P.F. Lesgaft
harakatli o‘yinlar nazariyasini ishlab chiqdi, uning izdoshlari
esa uni ijodiy rivojlantirdilar. (E.A.Arkin, N.N.Kelko,
T.I.Osokina). O‘zbekistonda harakatli o‘yinlar nazariyasini
rivojlanishiga Ta’lat Usmonxo‘jaev, Faxriddin Xo‘jaev,
Abduraxmonov I.R, Galiyev Sh va boshqalar o‘zlarining katta
hissalarini qo‘shganlar. T.Usmonxo‘jayev o‘zining «1001
o‘yin» nomli kitobida harakatli o‘yinlarni bola organizmiga
ta’siri, uning ahamiyatini to‘liq ochib bergan. Shuningdek