Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

161
-
a) mazmunli o‘yinlar; 
b) mazmunsiz o‘yinlar. 
2.
Sport o‘yinlari. 
Mazmunli harakatli o‘yinlar hayotiy va afsonaviy 
epizodlarni shartli shaklda aks ettiradi. Bolalarni ijodiy amalga 
oshiriladigan o‘yin obrazlari jalb yetadi. («Chumchuqlar va 
avtomobil», «Bo‘ri va g‘ozlar», «Maymunlar va ovchilar»…). 
Mazmunsiz harakatli o‘yinlar. Bolalar uchun qiziqarli 
bo‘lgan, tushunarli bo‘lgan maksadga erishishda ularga 
yordam beruvchi harakatli o‘yin topshiriqlardan iboratdir. Ular 
ham o‘z navbatida yugurib o‘tish, quvlashmachoq tipidagi 
o‘yinlar; musobaqa elementlari mavjud o‘yinlar («Kimning 
zvenosi tezroq saflanadi», «Kim o‘z bayroqchasiga tezroq etib 
bora oladi…); murakkab bo‘lmagan o‘yin-estefetalar («Kim 
to‘pni tezroq uzatadi»), buyumlar (to‘plar, c hambaraklar, 
arg‘imchoqlar, kegmilar) bilan bajariladigan o‘yinlar, harakat 
mazmuniga ko‘ra farqlanadigan o‘yinlar (yugurish, sakrash, 
uloqtirish…). 
Shuningdek, 
kichik 
yoshli 
bolalarga 
mo‘ljallangan o‘yin ertaklar («Chapak-chapak», «Shoxli 
echki»…) ham mavjud. 
Sport o‘yinlari-bularga voleybol, basketbol, badminton, 
stol tennisi, futbol, xokkey kiradi. Sport o‘yinlarida eng 
avvalo maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning yosh 
xususiyatlari hisobga olinadi, shuning uchun faqat ularbop 
sodda, biroq harakat texnikasi qoidalari, o‘yinni tashkil 
etishning haqiqiy elementlari tanlanadi. Shu tufayli o‘yin 
omillari katta kishilarda bo‘lganidek jismoniy va asabiy 
zo‘rikish uyg‘otmaydi. Ayni paytda ular maqsadga intilganlik, 
o‘rtoqlik va ma’suliyat hissini va sportga muhabbatini 

---

-
162
-
tarbiyalaydi. Bolalar bog‘chalarining katta va maktabgacha 
tayyorlov guruhlarida sport o‘yinlarini o‘tkazish mumkindir. 
Ularda bolalar musobaqasi, o‘yin estafetasi elementlari 
mavjud. Sport uyinlari xarakatli o‘yinlarni uyushgan holda 
o‘ynaydigan va harakatli o‘yinni mustaqil tashkil yetadigan 
bo‘lganda asta-sekin joriy etiladi. Sport o‘yinlari harakatli 
o‘yinlardagidan ko‘proq o‘zini tuta bilishini, uyushqoqlikni, 
kuzatuvchanlik muayyan harakat texnikasini, harakatining 
tezkor reaksiyasini egallashni talab qiladi. Agar harakatli 
o‘yinlarda bolalar ijodiy tashabbus ko‘rsatgan xolda turli 
harakatlardan foydalansalar, sport o‘yinlarida harakatlarni bir 
qadar chegaralanganligi kuzatiladi, bu mazkur o‘yinning 
o‘ziga xos xususiyati va xarakat faoliyati texnikasining 
aniqligi bilan belgilanadi. Sport o‘yinlarida qatnashuvchilar 
soni aniq belgilangan, ularning vazifalari taqsimlangan, o‘yin 
muddati vaqti chegaralangan bo‘ladi. O‘yinlarni o‘tkazish 
shartlari 
maxsus 
tayyorlangan 
joyni, 
belgilangan 
maydonchani, tegishli jihoz va inventarlarni talab qiladi. 
Bolalarning sport o‘yinlarini (basketbol, voleybol, tennis) 
o‘ynashi uchun ular to‘pni erkin egallash ko‘nikmasiga ega 
bo‘lishlari muhimdir. To‘p bilan harakat qilish, tutib olish, 
fazoda to‘g‘ri mo‘ljal olish kabi zarur malakalarni 
rivojlantiradi. 
Harakatli o‘yinlarni har bir yosh guruh uchun tanlashda 
ularni murakkablashib borishini hisobga olishi lozim. 
Harakatli o‘yinlar bolalarda mushak zo‘riqishi: kuchli, 
o‘rtacha, sust xarakatchanlik darajasiga qarab bo‘linadi. 
Harakatli o‘yin turlari o‘z ichiga asosiy, saflanish va 
umumrivojlantiruvchi mashqlarni oladi. 

---