Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc
-§. Sharq ma`naviy-ma`rifiy ta’limotlarida jismoniy
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2-§. Sharq ma`naviy-ma`rifiy ta’limotlarida jismoniy
tarbiya masalalari Ma’lumki, miloddan oldingi 7-asrning oxiri – 6-asrning boshlarida Movarounnahr va Xuroson xalqlari yashagan hududlarda ko‘hna sivilizatsiyaning ilk kurtaklari paydo bo‘lib, insoniyat hayot kechirishi, taraqqiy qilishi va rivojlanishining asosiy omili sifatida o‘zi tomonidan o‘rganilgan, mustahkamlangan bilimlar, malakalar va ko‘nikmalarni keyingi avlodga yetkazish uchun ta’lim va tarbiyaning yetakchi bo‘g‘in sifatida zarurligini tushunib yetgan. Insonlarni komillikka, yetuklik va barkamollikka yetaklovchi kuch: aql-idrok, boy tafakkur, teran fikr, ma’naviy-axloqiy poklik va ruhiy pokizalik zardushtiylik ta’limotining asosiy negizini tashkil etar ekan, buyuk kelajagimizni quruvchi yoshlarni voyaga yetkazish jarayonida ajdodlarimiz ta’lim tizimida qo‘llanilgan ta’lim va tarbiya usullaridan foydalanish muhim a hamiyat kasb yetadi. - 11 - Shuning uchun Zardushtiylar va ularning muqaddas kitobi “Avesto” hamda pandnomalarda zikr etilgan ta’lim tizimidagi ta’limiy-axloqiy fikr va qarashlarni o‘rganish, undagi hayotbaxsh g‘oyalardan bugungi ta’lim tizimida foydalanish muhimdir. Zardushtiylar ta’limotining ma’naviy-axloqiy mohiyatini shaxs tarbiyasi, uning har tomonlama barkamolligi g‘oyasini tasavvur etib bo‘lmaydi. Ustozlar ta’limini olgan va tegishli malakalarga ega bo‘lgan qizlar 15, o‘g‘il bolalar esa 17 yoshida “lagomzadan” va “zin zadan” imtihonidan o‘tgan. Natijada ular balog‘at yoshiga yetgan, ro‘zg‘or yuritishni o‘rganib, “kadbonu”(uy bekasi), “kad xudo” (uy xojasi, oila boshlig‘i) bo‘lish, cho‘pon cho‘lig‘ini olib, ot surib, tuya minib yurish huquqini qo‘lga kiritishgan. Alohida iqtidorli yigitlar esa chavandozlikka maxsus tayyorlangan, harbiy mashqlarda ishtirok etgan. Hunarmandchilik va dehqonchilik bilan shug‘ullanadigan qavmlarda esa xususiy ta’limning yakuni sifatida yigitlar “kamarbastan” rasmidan o‘tishgan. Bu rasmni o‘tkazishda qavm boshliqlari, oqsoqollar hamda ustozlar guruhi har bir yigitni ota kasbidan tashqari harbiy bilimlar, chavandozlik, kurash tushish bo‘yicha imtihon qilganlar. Bu shuni ko‘rsatadiki, xususiy ta’limda nafaqat ma’lum bir kasbiy faoliyatini egallash bosqichlari o‘rgatilgan, balki vatanni himoyalashga qodir shaxslarni tarbiyalashga ham e’tibor qaratilgan. “Avesto”da 50 dan ziyod harbiy qurollar, jumladan, ulkan toshlarni otadigan palaxmon, manjaniq, sovut va uning ostidan kiyiladigan misdan to‘qilgan yupqa kamzullar tilga olingan. Shuningdek “Avesto”da yer usti va yer osti shaharlar qurilishi, |