Microsoft Word camal ehmedov doc

 
“Azərbaycan məktəbi”, 2003.- №5. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Camal Məhərrəm oğlu Əhmədov
50
 
 
Təyyar Musayev 
 
Zəhmətkeş alim 
 
Bu yaxınlarda Ali Attestasiya Komissiyası 
Camal Məhərrəm oğlu Əhmədova “Azərbaycan 
ədəbiyyatının tədrisi tarixi (XIX əsrin sonu XX 
əsrin əvvəlləri)” adlı əsərinə görə pedaqoji elmlər 
doktoru elmi dərəcəsi verilməsi haqqında qərarı 
təsdiq etmişdir. Beləliklə də, respublikamızda pe-
daqoji elmlər sahəsində çalışan yüksək elmi dərə-
cəli alimlərin sırasına daha bir elmlər doktoru 
daxil olmuşdur.
Bu yüksək elmi dərəcəni alanadək Camal 
Əhmədovun keçdiyi həyat yolu heç də asan, ha-
mar olmamışdır. O, elmin daşlı-kəsəkli yollarında 
qarşıya çıxan bütün çətinlikləri cəsarətlə, hünərlə 
aradan qaldırmış, səbr və təmkinliklə, səy və çalış-
qanlıqla irəliləmiş, qarşıya qoyduğu məqsədə çat-
mışdır.
Bu yolun başlanğıcı isə çox uzaqlara, alman 
faşizminə qarşı Böyük Vətən müharibəsinin baş-

---

 Biblioqrafiya
51
landığı o çətin, ağır, qanlı-qadalı illərə təsadüf 
edir.
...Alman faşistlərinin vətənimiz üzərinə xain-
cəsinə basqın etməsi xəbəri ildırım sürətilə hər 
tərəfə yayıldı. Ən ucqar dağ kəndlərindən olan 
Qazax rayonunun Aşağı Əskipara kəndinin cama-
atı da bu dəhşətli xəbəri bütün ölkə ilə bir vaxtda 
eşitdi. Elə həmin gün kəndin cavanları heç bir 
çağırış gözləmədən vətəni müdafiə etmək üçün 
cəbhəyə yola düşməyə hazır olduqlarını bildirdi-
lər. Arvadlar ərlərini, analar oğullarını doğma 
Vətəni müdafiə etmək üçün yola salırdılar.
O zaman Camal orta məktəbin 4-cü sinfində 
oxuyurdu. Atası Məhərrəm Əhmədov Sabir adına 
kolxozun qoyunçuluq fermasının çobanı idi. O da 
yaşıdları ilə birlikdə vətəni müdafiə etmək üçün 
elə ilk günlərdə cəbhəyə yola düşdü. 
1942-ci ildə Leninqrad cəbhəsində vuruşan 
Məhərrəm Əhmədov igidliklə həlak oldu. Onun 
ölüm xəbəri bütün ailəni sarsıtdı. Camalı əmisi 
Səfər öz himayəsinə götürdü. Həmin günləri xatır-
layan Camal müəllim deyir:
- Ailənin ağır vəziyyətini yüngülləşdirmək 
üçün əmim məni öz himayəsinə götürdü. O zaman 
Camal Məhərrəm oğlu Əhmədov
52
xidməti vəzifə ilə əlaqədar olaraq əmim ailəsi ilə 
birlikdə Şamxora köçmüşdü. Təhsilimi Şamxorun 
Morul kəndindəki orta məktəbdə davam etdirməyə 
başladım. Morul kənd məktəbində mənə dərs 
deyən müəllimləri heç zaman unuda bilmərəm. 
Ağır müharibə illəri olsa da, onlar necə böyük hə-
vəslə işləyir, elmlərin əsaslarını öz şagirdlərinə 
necə ustalıqla, məharətlə öyrədirdilər. Biz sanki 
dərsdən dərsə inkişaf edir, böyüyür, artırdıq. Yeri 
gəlmişkən deyim ki, Sibir neftinin kəşfiyyatçıla-
rından biri, Lenin mükafatı laureatı, Sosialist 
Əməyi Qəhrəmanı Fərman Salmanov, SSR Kənd 
Təsərrüfatı Elmləri Akademiyasının müxbir üzvü 
Yaqub Hacıyev də Morul məktəbində oxumuş, 
həmin müəllimlərən dərs almışlar. 
Camal Əhmədov gözəl ənənələri olan Morul 
kənd məktəbini müvəffəqiyyətlə bitirəndən sonra, 
1945-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət 
Universitetinin filologiya fakültəsinə daxil olur. 
1950-ci ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə 
bitirən Camal ədəbiyyatın tədrisi metodikası üzrə 
aspiranturada saxlanılır. Gərgin axtarışlar dövrü 
başlanır. “Orta məktəbdə C.Cabbarlının həyat və 
yaradıcılığının tədrisi metodikası” tədqiqat möv-

---

 Biblioqrafiya
53
zusu üzərində işləyən Camal orta məktəb müəl-
limləri ilə sıx əlaqə saxlayır, dərslərdə iştirak edir, 
qabaqcıl müəllimlərin təcrübəsini öyrənir, müqa-
yisələr aparır, özünün yeni orijinal tövsiyə və tək-
liflərini hazırlayır, eksperimentlər qoyur. 1955-ci 
ildə Camal Əhmədov namizədlik dissertasiyasını 
müvəffəqiyyətlə müdafiə edir.
Camal müəllim xeyli müddət Azərbaycan 
Elmi-Tədqiqat Pedaqogika İnstitutunda işləyir. 
Respublikanın məktəbləri, ədəbiyyat müəllimləri 
ilə bilavasitə sıx əlaqə yaratmağa geniş imkan ta-
pan gənc alim tədqiqat işlərini daha da genişləndi-
rir, qabaqcıl müəllimlərin iş təcrübəsini öyrənir. 
Pedaqoji mətbuatda tez-tez dəyərli məqalələrlə 
çıxış edir, respublika Maarif Nazirliyinin tədris 
metodika şurasının fəal üzvlərindən biri kimi ədə-
biyyatdan yeni proqramların və dərsliklərin tərti-
bində yaxından iştirak edir. Onun yaxından iştira-
kı ilə hazırlanmış iki hissədən ibarət “orta məktəb-
də ədəbiyyat tədrisi adlı metodik vəsait 1966-cı 
ildə çapdan çıxır.
Əməksevər alim eyni zamanda “Azərbaycan 
ədəbiyyatının tədrisi tarixi (XIX əsrin sonu XX 
əsrin əvvəlləri)” doktorluq dissertasiyası üzərində 
Camal Məhərrəm oğlu Əhmədov
54
gərgin iş aparır. Özünə tələbkar olan alim Bakı, 
Leninqrad, Tbilisi, Kazan şəhərlərinin arxivlərin-
də saxlanan, vərəqləri saralmış minlərlə sənədi 
nəzərdən keçirir, tədqiq edir. Uzun müddət davam 
edən gərgin axtarışlar özünün gözəl bəhrəsini 
verir. Camal Əhmədov qiymətli tədqiqat işini 
müvəffəqiyyətlə başa çatdırır. S.M.Kirov adına 
Azərbaycan Dövlət Universiteti filologiya fakültə-
sinin Elmi Şurasında doktorluq dissertasiyasını 
müvəffəqiyyətlə müdafiə edir. Bu əsər mütəxəs-
sislər tərəfindən Azərbaycan pedaqoji fikir 
tarixində ciddi tədqiqat əsəri kimi qiymətləndiril-
mişdir. Müəllif öz tədqiqatı nəticəsində müəyyən-
ləşdirmişdir ki, Azərbaycan xalqının qədim və 
zəngin ədəbiyyat tarixi olduğu kimi həm də, 
maraqlı və məzmunlu bir ədəbiyyat tədrisi tarixi 
olmuşdur. Giriş, on fəsil, ümumi nəticələrdən 
ibarət olan bu sanballı tədqiqat əsərində o, Azər-
baycan ədəbiyyatı tədrisi tarixinin çox mürəkkəb 
və maraqlı bir dövrünü – XIX əsrin sonu və XX 
əsrin əvvəllərini araşdırmışdır. Əsərdə Azərbay-
can ədəbiyyatı tədrisi tarixinin qədim metodik 
kökləri, XIX əsrdə Azərbaycan ədəbiyyatı tədrisi-
nin inkişaf mərhələləri, xüsusilə XX əsrin əvvəllə-

---

 Biblioqrafiya
55
rində Azərbaycan ədəbiyyatı tədrisinin vacib 
problemləri ilk dəfə geniş və elmi bir şəkildə işıq-
landırılmışdır. Müəllif Azərbaycan ədəbiyyatının 
tədrisi üçün səciyyəvi olan metodik problemləri 
marksist pedaqogikası və metodikasının tələbləri 
səviyyəsində tədqiq etmiş, maraqlı elmi nəticələrə 
gəlmişdir.
Dissertasiyada ədəbiyyat tədrisi tarixinin 
dövrləşməsi, proqram və dərsliklərin tərtibi prin-
sipləri, metodik ənənələr, əlaqələr, XIX əsrin sonu 
və XX əsrin əvvəllərində yaşamış görkəmli xa-
dimlərimiz S.Ə.Şirvani, F.Köçərli, N.Nərimanov, 
F.Ağazadə, A.Şaiq və başqalarının zəngin və me-
todik irsi ilk dəfə tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. 
Dissertasiyanın rəsmi opponentləri: pedaqoji 
elmlər doktoru, professor A.Abdullayev, pedaqoji 
elmlər doktoru, professor N.Kazımov, filoloji 
elmlər doktoru, professor A.Zamanov, habelə əsər 
haqqında müsbət rəy söyləmiş Azərbaycan SSR 
EA-nın həqiqi üzvü F.Qasımzadə, Əməkdar elm 
xadimi, pedaqoji elmlər doktoru, professor 
Ə.Seyidov, Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü 
F.Köçərli, psixologiya elmləri doktoru, professor 
Ə.Bayramov və başqaları bu dissertasiyanın təkcə 
Camal Məhərrəm oğlu Əhmədov
56
metodik və fikir tariximizdə deyil, həm də ictimai 
fikrimiz və Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi sahəsin-
də irəliyə doğru atılmış faydalı və cəsarətli bir 
addım hesab etmişlər. 
Tədqiqat işinin nəticələri görkəmli sovet 
metodist alimlərinin marağına səbəb olmuşdur. 
Pedaqoji elmlər doktoru Camal Əhmədov öz 
axtarışlarını bir an dayandırmır. O, təkcə metodika 
ilə deyil, ədəbiyyatşünaslıq məsələləri, xüsusilə 
uşaq ədəbiyyatı məsələləri ilə məşğul olur. Biz 
Camal Əhmədovdan gələcək planları haqqında 
soruşduq. O dedi: 
- Ali məktəblərimizin filologiya və ədəbiy-
yat fakültələri tələbələri üçün “Ədəbiyyat metodi-
kası” hazırlamaq fikrindəyəm. Pedaqoji mətbuatda 
ədəbiyyat tədrisinə dair silsilə məqalələrlə çıxış 
edəcəyəm. Görüləcək iş çoxdur. Onları sadala-
maqla qurtarmaz.
Sizə yeni ildə, elmi-pedaqoji fəaliyyətinizdə 
yeni nailiyyətlər arzulayırıq. Qoy, 1974-cü il sizin 
üçün daha uğurlu olsun!