Microsoft Word diplom isi n'rmin docx

Yüklə 0,57 Mb.

Pdf görüntüsü

səhifə	47/53
tarix	02.01.2022
ölçüsü	0,57 Mb.
	#46169

1 ... 43 44 45 46 47 48 49 50 ... 53

Təhsildə İKT

onların müqais əli t əhlili

Fəsil 3: TƏHSILDƏ İKT-NIN ISTIFADƏSININ SƏMƏRƏLILIYI

3.1. Yeni və interaktiv təlim texnologiyalarında İKT-dən istifadənin

üstünlükləri, ənənəvi və interaktiv təlimin səciyyəvi xüsusiyyətləri və onların

müqaisəli təhlili

nformasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə tətbiq olunarkən

onun əvəzolunmaz, yeni imkanları özünü faydalı şəkildə göstərməkdədir. Bunlar

tədris zamanı müəllim və şagird arasındakı interaktivlik, zamandan səmərəli istifadə

edilərək, vaxta qənaət, təhsil alanların daha optimal və obyektiv şəkildə

qiymətləndirilməsinin nəticəsidir.

Müasir dünyada informasiya-kommunikasiya

texnologiyalarının (İKT) tədrisə tətbiqi təhsilin ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Artıq

təhsil müəssisələrini informasiya-kommunikasiya texnologiyaları olmadan təsəvvür

etmək mümkün deyil. Tədrisdə kompüterdən istifadə hər şeylə maraqlanan, çox və

daha dərin məlumat almağa çalışan şagird üçün informasiya mühitinin yaranmasına

kömək edir. Kompüter müəllim və şagird arasında elektron vasitəçi rolunu oynayır,

tədris prosesini daha maraqlı, rəngarəng, əyani edir, onu intensivləşdirir.Məlumdur

ki, İKT-dən istifadə etməklə müasir və interaktiv təhsil modelinin həyata keçirilməsi

məktəbin və müəllim heyətinin qarşısına yeni tələblər qoyur. Pedaqoji heyətin İKT

savadlılığını

artırmadan,

təlim-tədris

prosesinə

innovativ

yanaşmasını

formalaşdırmadan İKT-nin təhsil sisteminə səmərəli tətbiqinə nail olmaq qeyri-

mümkündür. Bütün müasir dövrün tələblərindən irəli gələn dəyişikliklərin

məktəblərdə uğurla və səmərəli tətbiq edilməsi avtomatik olaraq müəllimin də tədris

prosesinə fərqli yanaşmasını zəruri edir. Bu səbəbdən də müəllimlərin İKT

bacarıqlarına yiyələnməsi, tədris prosesində İKT bacarıqlarından pedaqoji alət kimi

istifadə etməsi artıq zəruri prosesdir.

Müasir müəllim:

şagirdə öyrənmə yollarını öyrətməli, onlarda sərbəst olaraq onun üçün lazım

olan informasiyanı düzgün mənbələrdən və vaxt itkisinə yol vermədən

axtarmaq, tapılmış informasiyanı sistemləşdirmək və özü üçün daha yararlı

informasiyaları seçmək, seçilmiş informasiyaları analiz etmək və əldə edilmiş

informasiyanı özününküləşdirərək məsələyə şəxsi münasibətini bildirmək

bacarığı formalaşdırmalıdır;

şagirdə özünə inam hissini aşılamalı və auditoriya qarşısında özfikirlərini

sərbəst təqdimetmə bacarığı formalaşdırmalıdır;

istənilən fənnin tədrisində yuxarıda sadalananların həyata keçməsi üçün

agirdləri daim yeni informasiya texnologiyalarından istifadəyə yönəltməlidir.

İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının köməyi ilə şagird informasiyanı

sərbəst əldə etməyə çalışır, onun düşüncəsi və psixoloji bacarığı inkişaf edir. Ən əsası,

agird tədris prosesinin aktiv iştirakçısına çevrilir. Bununla yanaşı olaraq, kompüter

texnologiyalarından istifadə müəllimi şagirdlər üçün yeganə həqiqət söyləyən

informasiya mənbəyi olmaqdan azad edir, o, şagird üçün artıq əməkdaşa çevrilir. İKT-

nin tədris zamanı tətbiqi müəllim üçün də bir çox imkanlar yaratmışdır. Belə ki, o,

dərsdə vaxta qənaət edir, informasiyanı dəqiq çatdırır, müxtəlif texniki təlim

vasitələrindən eyni zamanda istifadə edir, daha böyük həcmdə informasiyanı çatdırır,

müxtəlif prosesləri, xüsusilə məktəb laboratoriyalarında həyata keçirilməsi mümkün

olmayan prosesləri modelləşdirir. Bundan başqa, informasiyanı istənilən kimi - qrafik,

cədvəl, şəkil təqdim edir, müəllimə həmkarları tərəfindən hazırlanmış metodiki

üsullardan istifadə etməyə və onların tətbiqinə kömək edir, dərsə uyğun olaraq hazır

işdən istifadə edir. Məhz bu göstəricilərə görə informasiya-kommunikasiya

texnologiyaları ilə tədris ənənəvi tədris üsulundan daha üstündür. Hazırda müəllimlər

KT-nin tədrisdə tətbiqinin müsbət nəticələr verdiyini vurğulayırlar. Belə ki, yeni

texnologiyaların tədrisdə tətbiqi dərsi canlandırdığı üçün sinifdə hətta ən zəif oxuyan

agird belə prosesdən kənarda qalmır. Dərsin informasiya texnologiyalarının tətbiqi

sayəsində daha maraqlı aparılması istənilən şagirdin diqqətini tədrisə yönəldir.

Məsələn, yeni elektron, interaktiv “MİMİO” qurğuları təlim-tədris prosesini yalnız

agirdlər deyil, həm də müəllimlər üçün bir növ əyləncəyə çevirir. Ona görə də

yeniliklər həm təlim, həm də tərbiyə prosesinin kamilləşməsinə kömək edir.

Ümumiyyətlə, artıq kompüterlər tədricən təhsildə yalnız informatika kursunun

tədrisaləti olmaqdan çıxaraq bütövlükdə təlim-tədris kompleksinin güclü inkişaf

vasitəsinə çevrilmişdir.

İnformasiya texnologiyalarının təhsildə sistemli tətbiqi zamanı əldə edilən

nəticələr göstərir ki, informasiya texnologiyaları təhsildə mühiti tam dəyişdirir,dərs

prosesinin yeni mərhələyə qalxmasına imkan yaradır. İnformasiya kommunikasiya

texnologiyalarının geniş və hərtərəfli tətbiqi nəticəsində insan fəaliyyəti, bütövlükdə

cəmiyyət dəyişikliklərə məruz qalır, tamamilə yeni reallıqlar, dəyərlər, sosial-

psixoloji mühit formalaşır. Ölkə Prezidentinin sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “

Ümumtəhsil məktəblərinin İKT ilə təminatı Proqramı ” bu istiqamətdə atılmış ən

həmiyyətli addım olmuşdur.

Müasir dərsin bütün mərhələləri şagirdin maraq dairəsinə, yaş səviyyəsinə

uyğun qurulmalıdır. Müasir dərsi İKT-siz təsəvvür etmək çətindir. Müasir dərs

dedikdə, ilk növbədə, göz önündə İKT bacarıqları olan müəllim və kompüter,

proyektorla təchiz olunmuş, müasir tələblərə cavab verən sinif otağı canlanır.

nformasiya və kommunikasiya vasitələrinin köməyi ilə şagirdlərdə həm intellektual

və yaradıcılıq bacarıqları, həm də müxtəlif informasiya növləri ilə işləmək

bacarıqları inkişaf edir. Müasir şəraitdə müəllimdən şagirdlərin şəxsi

keyfiyyətlərinə arxalanan üsullardan istifadə edilməsi tələb olunur.Müasir müəllim

tədris zamanı müasir tələblərə cavab verən dərs hazırlamaq üçün İKT-ni effektli

tətbiq etməlidir.Həmçinin dərsin gedişi zamanı internet resurslarından istifadəyə

üstünlük verərək şagirdləri internetdən düzgün istifadə etməklə kreativ biliklərə

yiyələnməyə sövq etməlidir.Elektron əyani metodik vəsaitlər fənn müəlliminin

resursudur, ona dərsə hazırlıq zamanı metodik kömək göstərir.Elektron dərsin

üstünlüklərindən biri də odur ki, dərsin bütün mərhələləri slaydlarda öz əksini

tapir.Bu da dərsin operativliyini ve marağını artırır. Dərs zamanı İKT-nin son

yeniliklərindən biri olan “ağıllı” lövhədən istifadə edilməsi isə şagirdlərin dərs

prosesinə diqqət və marağını artırır,onları axtarışa sövq edir.

Qeyd etmək lazımdır ki, rəqəmsal tədris resursları yazılı vəziyyətdə təqdim oluna

bilməz. Əks halda onun didaktik keyfiyyəti itirilmiş olar.

Ənənəvi metodikada müəllim müəyyən bilikləri verməyə və onları tələb etməyə

vərdiş idi, lakin interaktiv tədrisin istifadəsində fərqli olaraq şagird özü əsas rol

oynayır və biliklərin mənimsənilməsinə özü yol açır. Bu da onların tədris

motivasiyasına təsir edir. Müəllim bu situasiyada aktiv köməkçi kimi çıxış edir və

onun başlıca funksiyası tədris prosesinin təşkili və stimullaşdırılmasıdır.

Təhsilin informatlaşması,yeni pedaqoji texnologiyalardan istifadə ənənəvi

təhsiliyeni çalarlarla zənginləşdirir. Ənənəvi təlimdə əks-əlaqənin həyata keçirilməsi

baxımından informasiya-qarşılıqlı əlaqə yaradılmasında 2 fəal tərəf var: öyrədən və

öyrənən. İKT əsaslı təlim prosesində isə operativ əks-əlaqə baxımından öyrədən və

öyrənənin yeni interaktiv tərəfdaşı meydana gəlir. Artıq müəllim şagird üçün

informasiya mənbəyi deyil.Müəllimin əks-əlaqə yaratmaq, sagirdin biliyini

qiymətləndirmək imkanı tədricən məhdudlaşır, bu imkanların bir qismi İKT

vasitələrinə transfer olunur. Bu zaman öyrədən daha çox məsləhətçi-tyutor

funksiyası daşıyır. Müəllim şagirdlərinə informasiya ötürülməsinə vaxt sərf etmir.

Tədris materialının şagirdlərə nəql edilməsi, fərdi qaydada mənimsənilmiş tədris

materiallarının onlardan qəbul edilməsi (tapşırıqların yoxlanılması, dərsin sorğusu və

s.) kimi mərhələlərə vaxt itirilmir. Qazanılan əlavə vaxt ərzində şagirdlər digər

yaradıcı məsələlərin həllinə imkan qazanırlar. Beləliklə, tədris-informativ qarşılıqlı

laqənin strukturu tədricən dəyişir, informasiya - təhsil mühiti formalaşdıqca

öyrədən, öyrənən və İKT vasitələri arasında yeni səviyyəli informasiya mübadiləsi

imkanları yaranır.

Yeni pedaqoji texnologiyaların tətbiqində əsas məqsəd demokratikləşdirmə,

humanistləşdirmə, fərdiləşdirmə, inteqrasiya və humanitarlaşdırma prinsiplərini

həyata

keçirə

bilən,

müasir

tələblərə

cavab

verən

məktəblilərin

yetişdirilməsi, intellektual zənginliyə və potensial gücə malik olan nəslin

formalaşdırılmasıdır.Ölkəmizdə aparılan islahatların, təhsil quruculuğunun indiki

mərhələsində əsas diqqət qarşıya qoyulan vəzifəyə uyğun olaraq təhsilin

məzmununun yenişləşməsinə, yeni pedaqoji texnologiyalar əsasında həyata

keçirilməsinə yönəlmişdir.Qabaqcıl pedaqoqlar dünya təcrübəsinə əsaslanaraq yeni

pedaqoji texnologiyaların şəxsiyyətə yönəlmiş təlim,fəal idrak, inkişafetdirici

təlim,qabaqlayıcı təlim,təlim- tərbiyə sisteminin çevikliyi, əməkdaşlıq, dialoji təlim

prinsiplərini tədris prosesinə gətirmişlər.Pedaqoji texnologiyalardan istifadənin əsas

istiqamətləri innovasiyalarla əlaqədər biliyin, müvafiq anlayışların düzgün

mənilmsənilməsi, müasir təlim prinsipləri, təlim metodlarından öz yerində maksimum

səmərəli istifadə olunması ilə bağlıdır. Yeni pedaqoji texnologiyalardan istifadə edən

müəllimin novatorluğu, onun yenilikçi kimi dünya təcrübəsindən istifadə edərək, yeni

tədris metodları, dərs tiplərini müəyyənləşdirməsi təhsildə inkişaf üçün geniş

imkanlar yaradır. Yeni pedaqoji texnologiyalar fəal (interaktiv) təlimə əsaslanır. Fəal

təlim müəyyən olunan komponentlərlə şərtlənir. Bura fəal təlimin məzmunu,

metodları, öyrədici mühit,qiymətləndirmə daxildir. Fəal təlim müəllim və şagird

işgüzarlığının, şagird təfəkkürün inkişafında əsas rol oynayan təlim metodudur.

agirdlərdə inkişafedici mühitə yol açır. Tədris prosesinin səmərəsini artırır,

yeniliklərdən istifadə etməklə nəticənin əldə edilməsində köməkçi vasitə rolunu

oynayır, şagirdləri maraq və fəaliyyətə yönəldir,məqsədə çatmaqda aparıcı mövqeyə

malik olur. Dərs zamanı şagirdlərdə qazanılmış bilik və bacarıqların tətbiq edilməsi,

öz fikrini əsaslandırıb müdafiyə etməsi, sərbəst düşünmə qabiliyyətinin

formalaşdırılması təmin olunur. Şagirdlərin fəallığı, müstəqil olaraq bilikləri əldə

edib mənimsəmələri, öz qabliyyətlərinin gerçəkləşməsi və təşəbbüskarlığa cəhd

etmələri fəal təlimin əsas üstünlüklərindən sayıla bilər.

Təhsil

sistemində

aparılan

islahatlar

müasir

dərsin

məzmununun

təkmilləşdirilməsi, yeni təlim texnologiyalarının tətbiqini tələb edir. İnteraktiv təlim

metodlarından istifadə təhsilin keyfiyyətinə öz müsbət təsirini göstərir. Bu gün təlim-

tərbiyə prosesində şagirdlərə daha çox müstəqillik verilməli, öz fikirlərini sərbəst,

çəkinmədən

söyləməyə,

arzu

və

istəklərinə

müvafiq

məşğuliyyətlər seçməyə şərait yaradır. Təhsildə yeni təlim metod və

texnologiyalardan istifadə daha yüksək nəticələrin əldə edilməsinə gətirib çıxarır,

agirdlərdə müstəqillik, işgüzarlıq, təfəkkür fəallığı, məsuliyyət kimi keyfiyyətlər

formalaşdırır. Yeni təlim texnologiyalarının tətbiqi ilə keçirilən müasir dərslər

nənəvi dərslərdən bir çox üstün cəhətləri ilə fərqlənir.

Yüklə 0,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:

1 ... 43 44 45 46 47 48 49 50 ... 53