Microsoft Word diplom isi n'rmin docx

nənəvi və interaktiv dərslərin səciyyəvi xüsusiyyətləri[3,s.71-72] 

 

Ə

nənəvi dərslərin xüsusiyyətləri  

 

İ

nteraktiv dərslərin xüsusiyyətləri  

1. 

Diqqət 

bilik 

və 

bacarıqların 

mənimsənilməsinə  yönəlir,  şagirdlərin 

tərbiyə  və  inkişafı  çox  vaxt  müəllimin 

rəhbərliyindən kənar həyata keçirilir  

1.Diqqət 

ilk 

növbədə 

ş

agirdin 

şə

xsiyyətinin  formalaşmasına yönəlir.  

---

61 

 

2.  Müəllimin  əsas  funksiyası  şagirdlərə 

məlumat 

çatdırmaq 

və 

onun 

mənimsənilməsi üçün sərait yaratmaqdır  

2. 

Müəllim 

ilk 

növbədə 

idrak 

fəaliyyətinin əlaqələndiricisi, şagirdlərin 

məsləhətçisi  və  köməkçisi  kimi  çixiş 

edir.  

3.Müəllim-  şagird  münasibətlərində 

avtoritar üslubun üstünlüyü.  

3. 

Müəllim 

və 

ş

agird 

arasında 

ə

məkdaşlıq,  məktəbləlilərin  dəlillərinə 

və fəaliyyətinə böyük diqqət.  

4.  Dərs  tədris  fənni  çərçivəsi  ilə  ciddi 

məhdudlaşır  

4.Müasir  nəzəriyyə  müxtəlif  fənlərdən 

dərs  deyən  bir  neçə  müəllim  tərəfindən 

keçirilən  fənlərarası  dərsləri  istisna  

etmir. 

5. İnkişafedici və tərbiyəedici amil kimi, 

ə

sasən, təhsilin məzmunu götürülür  

 

5.Təhsilin 

məzmunu 

ilə 

yanaşı 

ş

agirdlərin  tərbiyə  və  inkişafında  təlim 

metodları  və  təşkilati  formalar  da 

mühüm rol oynayır  

6.Dərs  demək  olar  ki,  həmişə  adi 

qaydada keçilir.  

 

6.Ənənəvi  olaraq  digər  formaların 

ə

lamətləri  dərs  sayilan  və  ona  qarşı 

qoyulan bəzi elementləri (məs: seminar-

dərs,oyun-  dərs,  yarış-  dərs,  konfrans- 

dərs və s.) assimilyasiya edir  

7.  Müəllim  bütün  funksiyaları  özündə 

saxlayır.  

 

7. 

Müəllimin 

funksiyalarının 

bir 

hissəsinin 

ş

agirdlərə 

verilməsi 

səciyyəvidir:  bilik  və  bacarıqların 

yoxlanılması 

və 

qiymətləndirilməsi 

(qarşılıqlı  və  özünüqiymətləndirmə), 

işin  planlaşdırması,  tədqiqat  və  özünü 

qiymətləndirmə elemetləri  

 

---

62 

 

Ə

nənəvi  dərsdə  şagirdlər  məlumatları  yalnız  yadda  saxlayır  ,nəticələri  isə  özü 

çıxarmır,  necə  deyərlər,  biliyi  hazır  şəkildə  alır.  Öyrədici  fəaliyyət  ilk  növbədə 

müəllimin fəallığı əsasında həyata keçirilir.Məlumatlar o zaman bilik kimi çıxış edir 

ki,  onlar  real  həyatda  tətbiq  edilməsi  üçün  dərk  olunub.  Şagirdin  cavabına  qoyulan 

tələblərin  əsasını  əslində  biliklərin  mənimsənilməsinin  yoxlanılması  yox,  verilən 

məlumatların yadda saxlanılması təşkil edir. Eyni zamanda ənənəvi təlim prosesində 

biliklərin praktiki tətbiqini təsəvvür etmək üçün şagirdə müvafiq imkanlar yaradılmır. 

Dərsin  məzmunu  adətən  çox  nəzəri  öyrənilir  və  həyatın  tələbatlarına 

uyğunlaşdırılmır.Bunun  nəticəsi  olaraq  təlimin  səmərəliliyi  azalır,  çünki  onun 

keyfiyyəti  şagirdin  əqli  qabiliyyətlərin  və  hafizənin  inkişaf  səviyyəsi,  idrak 

motivasiyasının  olub/olmaması  kimi  psixoloji  amillərdən  birbaşa  asılı  olur.  

Deməli,  ənənəvi  təlim  üsulunun  tətbiqi  zamanı  şagirdlərin  dərketmə  fəallığı  passiv, 

reproduktiv  (təkraredici)  xarakter  daşıyır.    Ənənəvi  təlim  sisteminin  ən  mürəkkəb 

problemlərindən biri istifadə olunan pedaqoji texnologiyaların  qeyri-çevik olmasıdır. 

Müasir informasiya – kommunikasiya dövründə təhsilin əsas problemi belə bir faktla 

şə

rtlənir  ki,  elmin  müxtəlif  sahələrində  toplanmış  bilik  kütləsi  elə  sürətlə  artır  ki, 

təlimin  ənənəvi  sxem  və  prinsipləri  əsasında  bunları  həm  çatdırmaq,  həm  də 

mənimsəmək  əslində  qeyri-mümkün  işə  çevrilir.  Əgər  əvvəllər  bilikləri  əldə  etmək 

üçün şagirdi iki əsas bilik mənbəyi (müəllim və dərslik) qane edirdisə bu gün onlar 

çoxsaylı  məlumat  mənbələri  ilə  müqayisədə  uduzur.  Bu  səbəbdən  müasir  təlimin 

başlıca  vəzifələrdən  biri  öyrənməyi  oyrətməkdir,  yəni  şagirdləri  biliklərin  müstəqil 

ə

ldə  edilməsinə  yiyələndirməkdir.  Yalnız  təlim  metodlarının  keyfiyyətcə 

dəyişdirilməsi,  onların  şəxsiyyətə,  onun  tələbatlarına  yönəldilməsi,  bilikləri 

mənimsəmə zamanı yaradıcı təfəkkürdən fəal istifadə edilməsi şəraitində təlim böyük 

səmərə  verə  bilər.  Eyni  zamanda  şəxsiyyətyönülü  tədris  prosesi  həmçinin  tərbiyəvi 

proseslərin keyfiyyətinə də təsir edəcək: idrakı və sosial fəallığı, şəxsiyyətin dəyərləri 

və vərdişləri formalaşdıracaq. Bu tələbləri nəzərə almaqla məhz məhsuldar, yaradıcı 

təfəkkürü  və  yeni  biliklərə  müstəqil  yiyələnmə  üsullarını  özündə  birləşdirən 

fəal/interaktiv təlim texnologiyalarına üstünlük verilməsi tamamilə təbiidir. 

---

63 

 

Fəal  (interaktiv)  dərs  ənənəvidən  onunla  fərqlənir  ki,  uşaqlar  özləri  biliyi  əldə  edir, 

onlar fəaldır, təlim prosesinə cəlb olunurlar,  müəllim bələdçi rolunu oynayır, amma 

sinfə hakim olmur, sinifdəki iqlim uşaqların sərbəstləşməsinə səbəb olur, uşaqlar öz 

fikirlərini  söyləməyə  qorxmurlar.  Baxmayaraq  ki,  o  ənənəvi  dərsdən  fərqlənir,  fəal 

(interaktiv)  dərsin  dəqiq  strukturu  var  və  qarşıya  qoyulan  məsələləri  həll  etməyə 

imkan verir, uşaqlar biliklərə yiyələnir, tədris proqramı zərər çəkmir. Fəal(interaktiv) 

təlimin  əsas  üstünlüyü  -  real  idrak  motivasiyasının  (biliklərə  yiyələnmək  həvəsinin) 

yaranmasıdır.  Bu  da  idrak  fəaliyyətinin  gedişində  şagirdlərin  təfəkküründə  gerçək 

ziddiyyətlərin  həlli  imkanlarına  əsaslanır.  Real  ziddiyyətlərdən  yaranan  emosiyalar 

ə

qli ehtiyatların səfərbərliyini təmin edir, idrak fəaliyyətini şövqləndirir, diqqəti uzun 

müddət cəmləməyə imkan yaradır. Müasir dərsin əsas cəhətlərirndən biri şagirdlərin 

fəallığıdır  ki,  buna  da  interaktiv  (fəal)  təlim  metodlarından  və  İKT-dən    istifadə 

etməklə nail olmaq mümkündür.