Microsoft Word emirov vuqar doc
Yüklə 1,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3. Ukraynada geoiqtisadi prosesl ər v ə Rusiyaya qar şı sanksiyalar
|
A dövlətlərinin MDB regionu ilə ticarət əlaqələrinin inkişafı (mln Avro)
Region dövlətləri 2000 2005 2010 2013 idxal ixrac idxal ixrac idxal ixrac idxal ixrac Azərbaycan 994 362
2508 1495
7333 1612
9763 2347
Ermənistan 131
271 514
419 161
534 257
557 Belarus
1330 1694
3422 3234
2580 4982
2627 6716
Qazaxstan 3821
1427 10276
3576 10752
5313 15841
5231 Qırğızstan 140 71
17 110
29 186
199 210
Moldova 270
610 435
1080 516
1227 582
1529 Rusiya
63777 22738
112591 56696
117254 65614
158394 86505
Tacikistan 100
42 106
88 75
101 57
144 Turkmənistan 258 201
903 331
591 825
366 719
Ukrayna 4807
5454 8655
13281 7896
13922 11396
17334 Özbəkistan 653 584
529 590
318 972
415 1243
Cəmi MDB üzrə
76280 33453
139957 80901
147505 95289
199897 122534 Avrostat 2000-2013 –ci illər ərzində A ölkələrinin MDB ölkələri ilə ticarət ə laqələrinin inkişaf etmişdir. 2012-ci ildə cəmi MDB üzrə Avropa ttifaqi bazarına ixracın həcmi 122534 mln avro, Avropa ttifaqından idxalın həcmi isə 199897 mln avro təşkil etmişdir [50]. A ölkələrinin MDB ölkələri ilə ticarət əlaqələrinin inkisafinda bir sıra ölkələrin mövqeyi fərqli olmuşdur. A dövlətlərinin MDB regionundan idxalında Azərbaycan, Qazaxstan, Rusiya, Belarus və Ukraynanın pozisiyaları daha dinamik meyllərlə müşahidə olunmuşdur. Bu meyl qöstərilən ölkələrdə birbaşa investisiyaların, istehsal və xidmət sahələrinin daha üstün mövqeyi ilə izah oluna bilər (Şəkil 1 və 2).
29
29 Şə
30
30
Şə kil 2 . A dövlətlərinin MDB regionundan məcmu idxalında dövlətlərin payı , %
Lakin Avrostatın məlumatlarının təhlilinin nəticələri göstəriri ki, A ölkələrinin MDB ölkələrinə ixracının strukturu qarşiliqli ticarətin daha əlverişli təşkilini bir daha zəruri edir. Çünki MDB regionu ölkələri Avropa ttifaqı bazarlarına daha çox mineral və xammal məhsullar ixrac etmiş, Avropa ttifaqının sənayecə inkişaf etmış ölkələrindən isə daha çox hazir məhsullar, elmi-texniki avadanlıqlar, maşın və müxanızmlər və s. idxal etmişlər (Şəkil 3) [50].
31
31
Şə kil 3. A dövlətlərinin MDB bazarına ixracının strukturu % MDB regionunu beynəlxalq investisiyalar üçün əhəmiyyəti getdikcə artmaqda davam edir. Qarşiliqli faydaliliq prinsipləri iki region dövlətləri arasında iqtisadi potensialların daha səmərəli dövriyyəsini aktuallaşdirmışdır. Birbaşa investisiyalar MDB regionu dövlətlərinin beynəlxalq inteqrasiya və ticarət ə laqələrinin inkişaf amili kimi nəzərə alınmalı, həmçinin faydalı iqtisadi əlaqələrin inkişafı məqsədilə əməfdaşlıq strategiyası təkmilləşdirilməlıdir. 32
32 1.3. Ukraynada geoiqtisadi proseslər və Rusiyaya qarşı sanksiyalar şə
Ukraniyada yaranan gərginliyin Rusiya iqtisadiyyatına təsirləri. Neft qiymətlərinin nisbətən sabit olmasına baxmayaraq, ekspertlərin fikrincə, kapitalın ölkədən çıxması, yüksələn faiz dərəcəsi və investisiyaların azalması nəticəsində Rusiya bu ilin ortasına doğru yumşaq iqtisadi geriləmə ilə üzləşə bilər. qtisadi sanksiyalar, həmçinin kapitalın ölkədən çıxması və inkişaf dinamikasının zəifləməsi nəticəsində ölkə xarici investorlar üçün cəlbediciliyini itirə bilər. Artıq Fitch və Standard&Poors agentlikləri Rusiyanın kredit reytinqi üzrə gözləntiləri sabitdən mənfiyə doğru azaltmışdır. “Euromoney”-nin məlumatına əsasən Kiyevlə yaranan konfliktin başlaması ilə Rusiya bazarında səhmdarlar 11% səhmlərini satmışdır. Həmçinin, qısa müddətli dövlət istiqrazları üzrə faiz dərəcəsi 1.5 faiz bəndi artmış, rubl dollara qarşı dövrünün ən aşağı səviyyəsinə düşmüşdür. Ekspert hesablamalarına görə, 2014-cü ilin əvvəlindən 50 mlrd. ABŞ dollar həcmində vəsait Rusiya bazarını tərk etmiş və bu trendin davam etməsi böhrana səbəb ola bilər. 2008-ci il böhranı zamanı ekspertlər dövlət və özəl sektor üzrə borcların az olmasını əsas gətirərək Rusiyanın ölkədən kapital axınına qarşı dayanıqlı olacağını qeyd edirdilər. Ancaq böhran nəticəsində ölkədən çıxan kapitalın həcmi 130 milyard ABŞ dollar həcmində olmuşdur və aktivlərin qiymətinin aşağı düşməsi qeydə alınmışdır. Bu cür halın təkrar yaşanacağı ehtimalı vardır. Eyni zamanda, “The Guardian” qəzetinin verdiyi məlumata əsasən, qərb ölkələrinin Rusiyaya qarşı elan etdikləri sanksiyalar maliyyə bazarlarının gözləntilərindən daha yumşaq olub. Belə ki, sanksiyalar elan olunduqdan sonra valyuta bazarında rubl möhkəmlənmiş və səhm bazarında artım müşahidə olunmuşdur. Ekspertlər hesab edir ki, sanksiyalar ixraca və bank sektoruna tətbiq edildiyi təqdirdə, bu, Rusiya iqtisadiyyatına əhəmiyyətli təsir edə bilər. Bu tip sanksiyalar
33
33 isə qərb ölkələrinin böhrandan yenicə çıxan iqtisadiyyatlarına da mənfi təsir göstərə bilər və bununla əlaqədar onların tətbiq edilməsi gözlənilmir. qtisadi şoklara qarşı Rusiyanın əsas makro müdafiə aləti 500 milyard ABŞ dolları həcmində olan valyuta ehtiyatları hesab olunur. Analitiklərin fikrincə, 500 milyardlıq ehtiyatların 230 milyardını dövlət istiqrazları, BVF-in ehtiyatları və qızıl təşkil edir. Sərəncamda olan valyuta ehtiyatları isə yalnız 270 milyard ABŞ dolları təşkil edir. 3 aylıq idxalı maliyyələşdirmək üçün 120 milyard ABŞ dollarına qədər vəsait lazım olduğundan, sərəncamda yalnız 150 milyard ABŞ dolları qalır. Bu rəqəmin böyük olmasına baxmayaraq, Rusiya Mərkəzi Bankı tək bir gün ərzində bazara 10-12 milyardlıq intervensiya edir. Bunu nəzərə alsaq, sərəncamda qalan valyuta ehtiyatlarının intervensiyaya probleri ayın görünür. Rusiya dünya iqtisadiyyatında və MDB məkanında investisiyaları qəbul edən əsas bir ölkə olaraq UNCTAD-ın 2014-cü il hesabatında 20 əsas ölkə sırasında 3-cü ölkə olmuşdur. 2013-cü ildə RF-nin investisiya mövqeyi 2010-cu ildən bəri artımla xarakterizə olunmusdur. Yüklə 1,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|