ETNOPSİXOLOGİYA 336
zərbə endirməyi özünə borc bilir.
Cənubi Afrika. Afrikanın cənubunda, Saxaradan cənubda yaşayan
afrikalıların şüurunda real həyatın hissi assosiativ, bədii şəkildə
özünəməxsus canlı obrazı yaranır. Zamana poetik, rasional həyat
rəngləri verməklə afrikalılar mədəniyyətlərinə uyğun olaraq saata
lazımsız bir əşya, artıq yük kimi baxırlar. Zaman onun üçün daim
dəyişməyən öz kölgəsidir. Zaman ulduzların hərəkəti, ilin dəyişən
fəsilləri, gecə və gündüzün əvəzlənməsi, quraqlıq və musson
yağışlarının sıralanması, uşaqların doğulub böyüməsi, fəsillərin,
nəsillərin dəyişməsinin kölgələsinin qayıtmasıdır. Zaman indidir.
Nə isə olubsa, nə isə olacaqsa birbaşa “indi” təəssüratdan keçirilir.
Zaman ölçüsüzdür. Onun qiyməti yoxdur.
Afrikalılar zaman anlayışına daha rahat və geniş münasibət
bəsləyirlər. Ancaq avropalılar afrikalılara görə öz keçmişləri ilə
psixoloji əlaqəni kəsmirlər, həyatdan zövq alırlar. Zaman təbiətin
ritmi ilə diktə olunur. Məşhur şairi Bernar Bua Dadye qeyd edir ki,
afrikalı həmişə avropalı üçün sirr olaraq qalacaq, çünki afrikalı
“Günəşin uşaqlarıdır”. Afrikalı üçün zaman qavrayışı az
əhəmiyyətlidir.
Afrika xalqları içərisində Əlcəzairlilər xüsusilə digər
ərəblərdən fərqlənirlər. Ərazinin 80% -i Saxara səhrasıdır, 20%-i
xalis Afrika cənnətidir. Ölkənin təkrarsız mənzərəsi var. Qədim
şəhərlər, ağ rəngli minarələr, isti Aralıq dənizi sahili və çox çətin
dərk olunan şərq mentaliteti.
Ölkənin yerli əhalisi bərbərlərdir, bu ərazilər ərəblər
tərəfindən işğal edilib. Ona görə Əlcəzairlərin psixologiyası və
mədəniyyəti ərəb və bərbər ənənəsinin qarşığıdır. Bu qarışıqda
Fransanın müstəmləkə izlərini də görmək mümkündür. Əlcazairlər
fransızlardan yaxşı nə varsa götürüb, lakin ərəb ənənəsini və
mentalitetini qoruyub saxlamışlar.
Əlcəzair xalqlarının milli xüsusiyyətlərinin formalaşmasına
islam dini, bərbərlərin ənənələri, ölkənin coğrafi xüsusiyyətləri və