Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
59 etdirən mədəni və mənəvi irslə ünsiyyətdə olmaqla, onlara qovuşmaqla baş verir. Uşaq üçün etnosu, milliyyəti valideynlər də seçə bilər. Belə ki, yaşlı nəsl uşağı arzu etdiyi mədəniyyət mühiti içərisində tərbiyə etməklə onu həmin etnosla identik edə bilər. Etnik identiklik həm də zahiri, fiziki xarakteristika ilə bağlııdr. Çünki, etnik identiklik sosial məkanda irqi və milli əlamətlərlə sıx bağlı olur. Məsələn, “oreo” adlandırılan afroameri- kanlar artıq fikir və hərəkətlərinə görə zəncidən daha çox çox ağlara oxşayırlar. Onlar özlərini daxilən ağ, zahirən isə qara hesab edirlər. Amma, bu o demək deyildir ki, ağlar onları öz qrupuna daxil edəcəklər. Hətta, özünü müəyyən bir qrupun üzvü hesab etməyə əsasları olan şəxslər də onlar üçün yad olaraq qalırlar. Ona görə də etnik identikliyin ən mühüm vasitələrindən biri bu prosesin qarşılıqlı qəbul etmə aktı olmasıdır. Subyektiv etnik identikliklə askriptiv etniklik arasında dialektik əlaqə mövcuddur. Ona görə də etnik identiklik askriptiv etnikliklə tamamlanmalıdır. Şəxsiyyətin özünü hər hansı bir etnosa aid etməsi, onun digərləri tərəfindən də həmin etnosun üzvü hesab olunacağına zəmanət vermir. Əsas məsələ ətrafdakıların həmin şəxsi hansı etnosla identifikasiya etməsi, onu necə qavramaları və qiymətləndir- məsindədir. Etnopsixologiyada etnik identikliyin ölçülməsinin iki modeli göstərilir. Birinci, etnik identikliyin xətti bipolyar modeli adlandırırlar. Bu modelə görə etnik identikliyin iki tərəfi var: A ‹___________________› B A- fərdin öz etnik qrupu ilə etnik identifikasiyasının yüksək səviyyəsini göstərir(həm pozitiv, həm də neqativ); B- başqa etnik qrupla identifikasiyanın yüksək səviyyəsi (həqiqi və yalançı identiklik) Bu modelə görə fərdin öz qrupu ilə etnik identiklik dərəcəsi güclənirsə, onda dominant qrupla identiklik hissi azalır. Və yaxud əksinə. Ona görə də hər iki tərəf bir-birilə qarşılıqlı əlaqədədir. Başqa tədqiqatçılar isə göstərir ki, hər iki identiklik müstəqil olaraq |