Microsoft Word etraf muhit cavab az doc
Yüklə 434,22 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Təbii resurslar – təbiətin varlı və güclü hissəsidir ki, bu da məhsuldar
qüvvələrin inkişaf səviyyəsinin göstəricisi kimi xammal və enerji bazası qismində həm istehlak predmeti (içməli su, yabanı bitkilər, ov heyvanları, balıq və s.), həm də istehsal vasitəsi (əmək vasitəsi və cismi) kimi çıxış edir. Resurslar, insanların təbiətə təsiri ilə şəxsi istehlaka çevrilir ki, bu da əmək vasitəsi adlanır. Əmək vasitəsi kimi torpaq, yer, ərazi kimi çıxış edir, çünki burada faydalı qazıntılar, təbii xüsusiyyət və enerjidaşıyıcı olan əmək prosesi baş verir. Əmək vasitəsinə, həmçinin, küləyin, hündürlükdən axan suyun, qabarma və çəkilmənin gücü, kimyəvi, biokimyəvi reaksiyalar və s. aid edilir. Əmək vasitələri təbii xammallar olmaqla, istehsal prosesində emala tabe olaraq öz formasını dəyişir. İnsanlar 12
təbiətdə böyük miqdarda əmək vasitələrinə hazır vəziyyətdə rast gəlirlər (faydalı qazıntı yataqları, təbii meşələr, daxili su hövzələrində, dəniz və okeanlarda balıq resursları və s.). Təbii resursların maddi tərkibi tarixən insan cəmiyyətinin biliyi və məhsuldar qüvvələrin inkişafının əldə edilmiş səviyyəsindən asılı olmuşdur. XVII ə srdə insanlar 30 kimyəvi elementdən, XIX əsrdə 50, XX əsrin əvvəllərində isə artıq 60-a qədərindən istifadə etmişlər. Hal-hazırda təsərrüfata 90-dan çox kimyəvi elemеnt cəlb edilmişdir ki, bu da insana məlum olan maddələrin böyük hissəsidir. İ ctimai istehsalın ilkin mərhələlərində inkişaf, əsas etibarilə, bioloji resurslara (yabanı bitkilərə, əkinçiliyə, heyvandarlığa), sonralar mineral resurslara, o cüm- lədən əvvəlcə metal mənşəli xammalara, ardınca üzvi (kömür, neft), nəhayət, kimyəvi (fosforit, apatit və s.) resurslara əsaslanmışdır. İqtisadiyyatda daha çox nəzəri cəlb edən enerji mənbələri − − −
günəş, külək, yeraltı sualrın istiliyi və nəhayət, nüvə enerjisi olmuşdur. Təbii resursların öyrənilməsində elmi təsnifatın mühüm əhəmiyyəti vardır, belə ki, vasitələrin, obyektlərin və təbii mühitin hadisələrinin qruplara bölünməsi funksional əhəmiyyət göstəricisidir. Yüklə 434,22 Kb. Dostları ilə paylaş:
|