Microsoft Word ?hali cografiyas?

6halinin takrar istehsalı(tabii harakati) insan nasillarinin fasilasiz barpa olunmasını va avazlanmasini tamin edan doğum, ölüm va tabii artım proseslarinin macmusudur.
6halinin t bii h r k ti, yaxud t krar istehsalı halinin doğum, ölüm v t bii artım (yaxud, azalma) göst ricil ri, y ni il rzind doğulanların v öl nl rin nisb ti il ölçülür.
6halinin t bii artım göst ricil rini halinin 1000 n f rin düş n miqdarla (promille ⁰/₀₀), b z n is faizl ifad etm k q bul olunmuşdur. 6halinin t krar istehsalına bir çox amill r t sir göst rir. 6halinin t bii h r k tind sosial-iqtisadi amill r – rifah halının s viyy si, s hiyy nin inkişafı, qadının ictimai v ziyy ti,
halinin t hsil v m d ni s viyy si, dinl r v s. mü yy nl şdirici rol oynayır.
Tabii-bioloji amillar halinin t bii h r k tin birbaşa deyil, dolayısı il t sir göst rirl r. Qadın v kişi orqanizml rinin xarici mühit ş raitin uyğunlaşma d r c sinin müxt lifliyi qız v oğlan uşaqlarının doğum sayında (100- qarşı 105) v onların 5 yaşınad k ölümünd müxt lifliy s b b olur.
Demoqrafik amillar: halinin cins v yaş strukturu, nikahların v boşanmaların sayıdır. M s l n, halinin ümumi sayında yaşlıların artması (« halinin qocalması») doğum göst ricil rinin aşağı düşm sin s b b olur.
6halinin t krar istehsalının üç sas tipi mövcuddur:
I tip– sada (yaxud, ona yaxın) takrar istehsal – nasillarin avazlanmasi gedişinda ahalinin sayı artırsa; yaxud mahdud takrar istehsal – ölanlar doğulanlardan çox olduqda.

2. 
   tip – geniş takrar istehsal – sonrakı naslin sayı avvalkinin sayından çox olduqda.
   
3. 
   tip – qarışıq tip.
   

Birinci tip üçün doğum v ölüm göst ricil rinin aşağı olması s ciyy vidir. Buna müvafiq olaraq, t bii artım da aşağıdır. Birinci t krar istehsal tipi Şimali Amerika, Avropa ölk l ri, Avstraliya, Rusiya, Yaponiya üçün s ciyy vidir. Bütövlükd , bir sıra ölk l rd sad t krar istehsal qalır.
6halinin t krar istehsalının ikinci tipi üçün is , ksin , yüks k doğum v t bii
artım göst ricil ri s ciyy vidir. Bu tip malik ölk l rd yüks k doğum qadınların istehsalata z if c lb olunması, erk n nikah, milli n n l r, dinin t siri v dig r s b bl r il izah oluna bil r. İkinci tip Asiya, Afrika v Latın Amerikasının inkişaf etm kd olan ölk l ri aiddir. Bu ölk l rd , müst qillik ld edil nd n sonra doğum vv lki s viyy d qaldığı halda, ölümün sayı k skin sur td azalmışdır.
XX srin 90-cı ill rinin vv lind doğuma ( halinin 1000 n f rin 54 adam) v t bii artıma (41 n f r) gör dünya ölk l ri arasında Afrika dövl ti Keniya lider idi. Keç n srin 60-ci ill rind halinin yüks k t bii artımını bildir n «demoqrafik partlayış» anlayışı meydana g ldi.