Microsoft Word ?hali cografiyas?

Qabila – Homo Sapiensl eyni vaxtda meydana g lmiş etnik birliyin ilk pill sidir. Onun sasında qan qohumluğu laq l ri durur. Sonra onlar razi
laq l ri il v z olunur, q bil ittifaqları meydana g lir, onların sasında qeyri- sabit etnoslar yaranır. 6vv ll r q bil birliyi m rh l sind olmuş evenkl r, nanaylar, nenl r v bir sıra keçmiş müst ml k ölk l rinin halisi buna misal ola bil r. M s l n, avropalılar g l n q d r Avstraliya aborigenl ri h r birinin öz dili (dialekti) olan 500- yaxın q bil d n ibar t idi, Kalahari s hrasında yaşayan buşmenl r arasında 20-d n çox q bil vardır, onlar hottentotlarla birlikd kiçik irq t şkil edirl r. Bütün bu etnoslar etnogenezin müxt lif m rh l l rind dirl r.
Qövm - etnos tipi, ibtidai icma quruluşunun dağılması v onun quldarlıqla (m s l n, Q dim Misird v Romada), yaxud ibtidai icma quruluşunun feodalizml (tarixi inkişafda quldarlıq m rh l sini keçm y n ölk l rd , m s l n, Q dim Rus Dövl tind ) v z olunması sasında yaranmış etnososial birlik. Qövml r, formal olaraq, q bil -tayfa birliyi il eyni, lakin keyfiyy tc yeni sosial m zmunlu lam tl rl s ciyy l nirl r. Bu, bir t r fd n, vv lki insan birliyi tipi il tarixi varisliyind n, dig r t r fd n is , onların müvafiq ictimai-iqtisadi formasiya v sivilizasiya prosesi il mü yy n edil n spesifik m zmunundan x b r verir. Millat – industrial sivilizasiya s viyy sind (kapitalizm v sosializm ictimai- iqtisadi formasiyaları) etnik ümumilik tipi. İnsanları razi v hd ti, dil ümumiliyi, xalqın iqtisadi, sosial-siyasi v m n vi h yat birliyi, onun m d ni v psixoloji xüsusiyy tl ri sasında birl şdir n sabit sosial-tarixi birlik h m sosial-etnik
lam tl ri (dil, xalqların m d niyy t v psixologiya xüsusiyy tl ri, ad t v
n n l ri, spesifik h yat t rzi v t bii ş raitd n asılı olaraq, t s rrüfat f aliyy ti
lam tl ri, halinin demoqrafik t rkibi v s.), h m d onları formalaşdıran ictimai sistemin sosial t bi tini ks etdir n sosial-iqtisadi v m n vi-siyasi amill ri (iqti- sadi h yat ümumiliyi, siyasi idar etm , m n vi t sisatlar v s.) hat edir.
6halinin etnik (milli) t rkibinin xarakterin uyğun olaraq, 5 dövl t tipini ayırd etm k mümkündür:

1. 
   t kmill tli dövl tl r;
   
2. 
   bir mill tin k skin sur td üstün, lakin az v ya çox sayda milli azlıqların mövcud olduğu dövl tl r;
   
3. 
   iki mill tli dövl tl r;
   
4. 
   daha mür kk b milli t rkibli, lakin etnik c h td n nisb t n yekcins dövl tl r;
   
5. 
   etnik c h td n mür kk b v müxt lif t rkib malik çoxmill tli dövl tl r.
   

Konsolidasiya. Bir neç qohum etnik birlikl rin milli lam tl rin qarışması
sasında qaynayıb-qarışması. M s l n, konsolidasiya prosesind Altay-Sayan yaylasının 20-d k kiçik xalqı birl ş r k, iki iri xalqı – altaylıları v xakasları m l g tirmişl r.
Assimilyasiya – etnosların, yaxud ayrı-ayrı insanların başqa etnoslarla uzunmüdd tli ünsiyy ti n tic sind doğma dill rini v milli özünüd rkini itirm si, y ni etnik qrupların çoxmill tli mühitd rim si. Assimilyasiya zorakı v qeyri- ixtiyari olur. İnqilabaq d rki Rusiya buna misal ola bil r. Çarizm başqa xalqları zorla ruslaşdırırdı. Bu, rus dilinin, rus yazısının, pravoslavlığın zorla q bul etdirilm sind t zahür edirdi. Sovet dövründ is guya, ksin , obyektiv, könüllü proses gedirdi, azsaylı xalqların rus dilini bilm si onların dünya m d niyy ti x zin si il tanış olmalarını t min edirdi. H tta yeni vahid birliyin – sovet xalqının yarandığı da elan olunmuşdu.