www.ziyouz.com kutubxonasi
83
bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqinlashgani miqdorida Alloh taologa
ham yaqindir. Bu xulqlarni mukammal jamlagan har bir kishi xalqning o‘rtasida itoat
qilinadigan podshoh bo‘lishga haqlidir. Xalqning hammasi unga murojaat qiladi. Barcha
ishlarida unga ergashadi. Endi qay bir inson bu xulqlarning hammasidan ajrab, uning
ziddi bilan sifatlanadigan bo‘lsa, shaharlardan ham, bandalarning ichlaridan ham chiqib
ketishga loyiq bo‘ladi. Chunki u uzoqlashtirilgan, la’natlangan shaytonga yaqinlashadi.
Yaxshi xulqli inson muqarrab farishtaga yaqin bo‘lib, unga ergashilmog‘i va
yaqinlashilmog‘i lozim bo‘lganidek, endi uning uzoq qilinishi lozim bo‘ladi. Rasululloh
sollallohu alayhi vasallam aytganlaridek, o‘zlari yaxshi xulqlarni mukammal qilish uchun
yuborilgandirlar. Alloh taolo mo‘minlarning sifatlarini sifatlashda buxulqlarga ishora
qilgan:
«Haqiqiy mo‘minlar Alloh va Uning payg‘ambariga iymon keltirib, so‘ngra (hech qanday) shak-shubha qilmagan va molu jonlari bilan Alloh yo‘lida kurashgan zotlardir. Ana o‘shalargina (o‘z iymonlarida) sodiq bo‘lgan zotlardir» (Hujurot surasi, 15-oyat).
Alloh va Uning rasuliga shubha qilmasdan iymon keltirish quvvatli ishonch, bu esa
aqlning samarasi hamda haqiqiy hikmatdir. Mol bilan kurashish shahvat quvvatini ushlab
turishga olib keladigan saxiylikdir, jon bilan kurashish esa g‘azab quvvatini aqlning
shartiga ko‘ra va mo‘‘tadillik chegarasida ishlatishga olib keladigan shijoatdir. Alloh taolo
sahobalarni sifatlab aytadi:
«Muhammad Allohning payg‘ambaridir. U bilan birga bo‘lgan (mo‘min)lar kofirlarga qahrli, o‘z oralarida (mo‘minlar bilan) esa rahm-shafqatlidirlar» (Fath
surasi, 29-oyat).
Qahr qilishdagi mukammallik ham, rahmdil bo‘lishdagi mukammallik ham hamma vaqt
bo‘lmaydi. Bu oyatda qahrning ham, rahmdillikning ham alohida o‘rni borligiga ishora
bordir. Bu bob xulq ma’nosining, uning chiroylili yoki xunukligi va uning ruknlari,
samaralari, bo‘limlari bayonida bo‘ldi.
