jinsiy a’zo ga
tegishli:
— zino;
— bachchabozlik.
Ikkitasi
qo‘l ga
tegishli:
— o‘ldirish;
— o‘g‘Irlik
Bittasi
oyoq qa tegishli:
— bir musulmonning ikkita kofirdan, o‘n musulmonning yigirmata kofirdan qochmog‘i.
Bittasi
butun a’zolar ga
tegishli:
— ota-onaga oq bo‘lish.
Abu Said Xudriy va boshqa sahobalar (roziyallohu anhum) aytishgan:
"Sizlar qilayotgan amallaringizni ko‘zingiz oldidagi qilcha ham ko‘rmaysizlar. Holbuki, biz
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam zamonida ularni gunohi kabiralardan deb bilardik" (Buxoriy
rivoyati).
Olimlardan bir toifasi gunohi kabira haqida shunday deydilar: "Qasddan qilingan har bir gunoh
kabiradir. Alloh qaytargan har bir narsa kabiradir".
"O’g‘irlik gunohi kabirami, yo‘qmi?" degan savolga "kabira" so‘zining ma’nosini fahmlamaguncha
to‘g‘ri javob berib bo‘lmaydi. Bu gap "o‘g‘irlik harommi yo harom emas?" degan kishining so‘ziga
o‘xshaydi. Buning uchun, avvalo, haromning ma’nosini anglash zarur. Keyin o‘g‘irlik fe’lida haromning
ishtiroki bormi yo yo‘qligi aniqlanadi. Gunohi kabira lafz jihatidan mubham. Ya’ni na lug‘atda, na
shariatda uning qat’iy chegarasi bor. Negaki, "katta" va "kichik" tushunchasi nisbiydir. Gunohning
katta deb hisoblanishi undan quyiroqda kichik gunoh turgani uchun, gunohning kichik deb
hisoblanishi undan balandroqda katta gunoh turgani uchundir. Begona ayolga qarashga nisbatan
begona ayol bilan bir to‘shakda yotish og‘ir gunohdir. Lekin bir to‘shakda yotish u bilan zino qilishdan
yengilroq gunohdir. Musulmonning qo‘lini kesish uni kaltaklashga nisbatan og‘ir gunoh, ammo uni
o‘ldirishga nisbatan yengil gunohdir.
Inson o‘zi sodir etgan qandaydir yomon fe’li uchun jahannam bilan qo‘rqitilsa, do‘zaxiylikka
sabab bo‘luvchi bu amalni kabira deb atash mumkin. Biz bu o‘rinda jahannamning olovi bilan
azoblanishning ulug‘ligini nazarda tutyapmiz. Shuningdek, bu dunyoda og‘ir jazoni vojib qiladigan
amalni ham gunohi kabira deyish joiz. Alloh taolo Dur’onda qaysi amallardan qaytargan bo‘lsa, ularni
ham gunohi kabira deb atash mumkin. Qur’oni karimda maxsus zikr etilishining o‘zi bu ishning
kattaligiga dalolat qiladi. Keyin bu ishning ulug, katta bo‘lishi, shaksiz nimagadir nisbatan olinadi.
Chunki, Qur’on kalomlari darajada ham farqlanadi.
Umuman olganda, gunohi kabiraga berilgan bu ta’riflarning zarari yo‘q. Sahobalar tarafidan naql
qilingan ta’riflar ham mazkur ehtimollardan uzoq emas. Muhimi,