Microsoft Word informatika cavab az docx
Yüklə 0,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
15. Kompüterin iş prinsipi. Say sistemləri. Kompyuterin qurğularından danışmazdan əvvəl informasiyanın kompyu- terdə təsvir olunmasına baxmaq lazımdır. Bunun üçün ikilik say sistemini bil- mək lazımdır. Biz ədədləri yazmaq üçün mövqeli say sisteminə aid olan onluq say sistemindən istifadə etməyə adət etmişik.Ümumi halda mövqeli say siste- mi ədədlərin rəqəmlərin köməyilə yazılış üsuludur ki,burada ədədin yazılışında hər bir rəqəmin aldığı qiymət həmin rəqəmin durduğu mövqedən asılıdır. Əs- lində bu say sistemləri yeganə deyil, mövqesiz say sistemi də vardır, məsələn, poma say sistemi. Onluq say sisteminin nə olduğunu aydınlaşdıraq.Tam ədədlərdən başlayaq. Onluq say sistemində yazılmış hər hansı bir ədədi,məsələn, 397 –ni götürək. Bu ədəddə 7 təklik, 9 onluq və 3 yüzlük vardır, yəni 7x1+9x10+3x100 =7x10 0 + 9x10 1 +3x10
2 -ədədinə bərabərdir. Analoji olaraq ixtiyari əsaslı mövqeli say sistemi qurulur.Ümumi halda x əsası p olan say sistemində verilmiş m mərtə-bəli ədəddirsə ,onda həmin x ədədi x=a 0 p 0 +a 1 p 1 +...+a m p m düsturu ilə hesablanır, burada a 0 ,a 1 ,...,a m ədədləri {0,1,...,m-1} çoxluğundan qiy- mətlər alır. Məsələn,yeddilik say sistemində yazılan ədəd 23641 7
4 +3x7
3 +6x7
2 +4X7
1 + 1x7
0 =4802+1029+294+28+1=6154 10
olunur.Bununla belə 16-lıq say sistemində yazılmış ədədlərə də rast gəlinir.Bu say sistemində 16 işarədən istifadə olunur:0-dan 9-a qədər rəqəmlər və latın əlif- basının A(10),B(11),C(12),D(13),E(14),F(15) kimi ilk altı hərfi.İkilik say sistemində cəmi iki simvol vardır:0 və 1.Ümumi tərifə görə ikilik say siste- mində yazılmış ədəd ikilik ədəddəki vahidlərə uyğun ikinin dərəcələrinin cə- mindən ibarətdir.Məsələn, 1001011101 2 ədədi 1+2 2 +2 3 +2 4 +2 6 +2 9 cəminə bəra- bərdir ki,bu da 1+4+8+16 +64+512=605 10 .
dədlərin kompyuterin yaddaşında saxlanılması üçün onlar ikilik say sistemində təsvir olunur.Hər bir ikilik ədədə kompyuterin yaddaşında bir mərtə- bə ,yəni 1bit uyğun gəlir və 8 bit gruplaşaraq 1bayt yaradır.Beləliklə,ədədi yad- daşda saxlamaq üçün ikilik ədədlər 8 ikilik işarə olmaqla qruplaşdırılır.Məsələn, 1001110011101 2 ədədini saxlama qüçün 2bayt tələb olunur.Birinci bayta 00010011, ikinci bayta isə 10011101 rəqəmləri yazılır. 16-lıq say sistemilə 2-lik say sistemi arasında əlaqə vardır.Əgər ədədin ikilik ifadəsində ikilik rəqəmləri sağdan sola doğru dörd-dörd qruplaşdırsaq və sonra hər bir dörd simvollu ikilik ədədi 16-lıq ədədlə əvəz etsək ikilik ə dədin 16-lıq ifadəsini alarıq.Məsələn,baxdığımız 1001110011101 2 dörd-dörd qruplaşdırsaq və 1101 2 =D 16 , 1001
2 =9 16 , 0011 2 =3 16, 1=1
16 olmasını nəzərə alsaq 1 0011 1001 1101 2 =139D 16 alarıq. Yüklə 0,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|