Microsoft Word Investisiya f?aliyy?tini huquqi t?nziml?nm?si docx
Yüklə 324,61 Kb.
|
|
Xarici emitentl&rin qiym&tli kağızlarının Az&rbaycanda t&davül& buraxılması
Xarici qiym tli kağızların emitenti v ya bu qiym tli kağızları Az rbaycan Respublikasının xaricind ld etmiş ş xs (bundan sonra – xarici qiym tli kağızların sahibi) h min qiym tli kağızları Az rbaycan Respublikasında t davül buraxmaq hüququnu Az rbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qiym tli Kağızlar üzr Dövl t Komit sind n (bundan sonra - QKDK) "Xarici emitentl rin qiym tli kağızlarının Az rbaycan Respublikasında t davül buraxılması haqqında" Ş had tnam ni (Forma № 1) aldıqdan sonra ld edir. "Xarici emitentl rin qiym tli kağızlarının Az rbaycan Respublikasında t davül buraxılması haqqında" Ş had tnam xarici qiym tli kağızların Az rbaycan Respublikasının razisind t davül buraxılmasını t sdiq ed n r smi s n ddir. Xarici qiym tli kağızların Az rbaycan Respublikasının razisind t davül buraxılması haqqında onların emitenti v ya sahibi aşağıdakı m lumatları m rk zi m tbuat orqanında d rc etdirm lidir v QKDK-nın İnternet s hif sind yerl şdirm lidir: Xarici qiym tli kağızların emitenti v ya sahibi hüquqi ş xs olduqda - tam adı v hüquqi ünvanı; fiziki ş xs olduqda - adı, soyadı v ünvanı; Xarici qiym tli kağızların növü, forması, nominal d y ri, sayı v ümumi m bl ği; Xarici qiym tli kağızların yerl şdirilm sinin başlanma v başa çatma tarixi (olduqda); Xarici qiym tli kağızların emissiya prospekti il v ya qiym tli kağızların buraxılışını açıqlayan s n dl (olduqda) tanış olmaq v onları almaq üçün ünvan v laq telefonları. Xarici qiym tli kağızların emitenti v ya sahibi onların yerl şdirilm sini bitirdikd n sonra 30 (otuz) iş günü rzind QKDK-ya yerl şdirm nin n tic l ri haqqında hesabatı t qdim etm lidir. Az rbaycan Respublikasının razisind xarici qiym tli kağızların emitenti v ya sahibi h min xarici qiym tli kağızlarla h r hansı m liyyatları yalnız onlara QKDK t r find n " Xarici emitentl rin qiym tli kağızlarının Az rbaycan Respublikasında t davül buraxılması haqqında" Ş had tnam verildikd n sonra apara bil r. Az rbaycan Respublikasının razisind xarici qiym tli kağızların saxlanılması v onlar üzr hüquqların uçotu QKDK-nın müvafiq lisenziyası sasında f aliyy t göst r n depozitariy vasit si il h yata keçirilm lidir. 1998-ci ilin dekabrında qiym tl ndirm f aliyy ti il m şğul olan hüquqi v fiziki ş xsl rin, iqtisadçı aliml rin t ş bbüsü il Az rbaycan Qiym tl ndiricil r C miyy ti (AQC) yaradılmış v 1999-cu ilin fevralında 6dliyy Nazirliyind ictimai birlik kimi qeydiyyata alınmışdır. Hazırda respublikanın bir çox mlak qiym tl ndiricil ri v qiym tl ndirm sah sind böyük t crüb y malik olan hüquqi ş xsl r, qiym tin m l g lm si v mlak bazarı sah sind ölk mizd , el c d onun s rh dl rind n k narda tanınan iqtisadçı aliml r, maliyy m s l l ri il m şğul olan müt x ssisl r v elmi işçil r Az rbaycan Qiym tl ndiricil r C miyy tinin üzvüdür. AQC ictimai birlik olaraq qiym tl ndirm sah sind haliy keyfiyy tli xidm t göst rilm sini t min etm k m qs di il qiym tl ndirm f aliyy tinin bir sıra n z ri v praktiki probleml rinin h lli istiqam tind dövl t orqanları il sıx m kdaşlıq edir. Nizamnam sind göst rildiyi kimi, «c miyy tin yaradılmasının m qs di Az rbaycan Respublikası razisind qiym tl ndirm nin sivil bazarını yaratmaq, müxt lif mlak növl rinin qiym tl ndirilm si il m şğul olan müt x ssisl rin f aliyy tin köm k etm k, onların peş hüquqlarının qorunmasına, peş maraqlarının müdafi sin v ixtisas s viyy sinin yüks ldilm sin yardımçı olmaqdır». Bu m qs din reallaşdırılması üçün AQC dövl t orqanları, dig r ictimai birlikl r, beyn lxalq t şkilatlarla birg layih v proqramların, beyn lxalq v Avropa standartlarına uyğun milli qiym tl ndirm standartlarının hazırlanmasında iştirak edir, qiym tl ndiricil rin ixtisasının artırılması üzr kurslar, konfranslar, seminarlar, brifinql r keçirir, qiym tl ndirm f aliyy tinin çoxsaylı probleml rini araşdırır v müxt lif bülletenl r, kitablar n şr edir, üzvl rini z ruri informasiya il t min edir, ölk nin ayrı-ayrı bölg l rind qiym tl ndirm f aliyy tin olan t l batın öd nilm si üçün müxt lif t dbirl r h yata keçirir, beyn lxalq qiym tl ndirm t crüb sini öyr nir v yayır. F aliyy t göst rdiyi müdd td AQC t r find n «Qiym tl ndiricil rin bülleteni», qiym tl ndirm m s l l ri il bağlı m cmu l r («Qiym tl ndirm », «Qiym tl ndirm v mühasibat uçotu», «Qiym tl ndirm v normativ-hüquqi s n dl r»), «6mlakın qiym tl n- dirilm si» qanunvericilik aktları toplusu n şr olunmuş, qiym tl ndiricil rin peş -ixtisas s viyy l rinin yüks ldilm si m qs dil Sumqayıt, G nc , Quba v L nk ran ş h rl rind baza ixtisasartırma kursları t şkil edilmiş, 2001-ci ilin mayında «Müasir mlak bazarı v qiym tl ndirm f aliyy tinin qanunvericilik t minatı» mövzusunda, 2002-ci ilin dekabrında “İqtisadi f aliyy t sah l rind intellektual sahibkarlığın inkişaf istiqam tl ri” mövzusunda elmi-praktiki konfranslar v 2003-cü ilin aprelind «Sahibkarlığın inkişafının sas prioritetl ri v qiym tl ndirm f aliyy tinin t kmill şdirilm sinin aktual m s l l ri» mövzusunda II Beyn lxalq Konqres keçirilmiş, «2001-2010-cu ill rd Az rbaycan Respublikasında qiym tl ndirm f aliyy tinin inkişaf konsepsiyası», «Az rbaycan Respublikasında peş kar qiym tl ndiricil rin hazırlanması v ixtisasının artırılması Proqramı» müvafiq dövl t qurumlarına t qdim edilmiş, xarici ölk l rin qiym tl ndiricil rinin birlikl ri il laq l r yaradılmışdır. Az rbaycan Qiym tl ndiricil r C miyy tinin t ş bbüsü il 23-24 may 2001-ci ild keçiril n «Müasir mlak bazarı v qiym tl ndirm f aliyy tinin qanunvericilik t minatı» mövzusunda II beyn lxalq elmi-praktiki konfransda MDB Qiym tl ndiricil r Birlikl ri Şurasının s dri v üzvl ri, Belarus, Rusiya, Moldova, Qazaxıstan, Qırğızıstan v s. dövl tl rin qiym tl ndiricil r birlikl rinin nümay nd l ri iştirak edirdil r. Konfrans Az r- baycanda qiym tl ndirm f aliyy tinin inkişaf konsepsiyasının hazırlanması, aparılan qiym tl ndirm işl rinin keyfiyy tinin yüks ldilm si, qiym tl ndiricil rin attestasiya sisteminin hazırlanması, milli qiym tl ndirm standartlarının v qiym tl ndirm f aliyy tinin normativ-metodiki bazasının inkişafına dair t klifl rin hazırlanması kimi vacib m s l l ri qarşıya qoydu. 26 dekabr 2002-ci ild “İqtisadi f aliyy t sah l rind intellektual sahibkarlığın inkişaf istiqam tl ri” mövzusunda keçiril n elmi-praktiki konfransda müst qil intellektual sahibkarlıq f aliyy ti olan qiym tl ndirm nin perspektiv inkişafını t min ed bil c k irimiqyaslı sosial-iqtisadi proqramların ayrı-ayrı m rh l l rind n b hs olunmuşdur. 2003-cü ilin aprelind «Sahibkarlığın inkişafının sas prioritetl ri v qiym tl ndirm f aliyy tinin t kmill şdirilm sinin aktual m s l l ri» mövzusunda II Beyn lxalq Konqresd (konqres Az rbaycan Qiym tl ndiricil r C miyy ti, MDB Qiym tl ndiricil r Birlikl ri Şurası v Az rbaycan Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin birg t ş bbüsü il t şkil olunmuşdur) milli sahibkarlığın inkişafı v ölk iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası, qiym tl ndirm f aliyy tinin bir sıra aktual m s l l ri v s. müzakir olunmuşdur. Ölk d peş kar qiym tl ndiricil rin v milli standartların elmi v praktiki bilikl r sasında tez bir zamanda hazırlanması sah sind işl rin keyfiyy tinin artırılması z rur tini n z r alaraq 11 noyabr 2003-cü il tarixd MDB Qiym tl ndiricil r Birlikl ri Şurasının r hb rl rinin iştirakı il Az rbaycan Dövl t İqtisad Universitetinin T l b Elmi C miyy tinin “6mlak bazarı v milli qiym tl ndirm standartları” mövzusunda professor-mü llim hey ti, magistr v t l b l rin elmi konfransı keçirildi. Konfrans g nc iqtisadçıların böyük marağına s b b olmuşdur. Hazırda AQC Rusiya Federasiyasının, Litvanın, Moldovanın, Belarusun, Qazaxıstanın, Qırğızıstanın, Polşanın, Böyük Britaniyanın, ABŞ-ın qiym tl ndiricil r birlikl ri v c miyy tl ri il , habel Beyn lxalq Qiym tl ndiricil r v Rieltorlar qurumları il sıx m kdaşlıq edir. 2002-ci ild AQC «MDB qiym tl ndiricil r birlikl ri Şurası»nın t sisçil rind n biri olmuşdur. Bu, regional beyn lxalq assosiasiyanın yaradılması, onun iştirakçısı olan dövl tl rd vahid qiym tl ndirm m kanının yaradılmasının sasını mü yy n etmiş, qarşılıqlı investisiya qoyuluşları prosesinin sad l şdirilm si v mübahis l rin h lli üçün z min yaratmışdır. Qeyd etm liyik ki, bu cür regional beyn lxalq qurumlar Avropada uzun müdd tdir ki, f aliyy t göst rir (m s l n, Qiym tl ndiricil r Assosiasiyalarının Avropa Qrupu). Bu q bild n olan beyn lxalq ictimai t şkilatların yaradılmasının sas m qs dl ri iştirakçı dövl tl rd qiym tl ndirm f aliyy ti sisteminin inkişafına, müvafiq normativ-hüquqi bazasının yaradılmasına, qiym tl ndiricil rin ixtisasının yüks lm sin , milli qiym tl ndirm standartlarının ölk nin statistika v maliyy hesabatı sistemi il uzlaşdırılmasına yardımçı olmaq, beyn lxalq t şkilatlarda, dövl t hakimiyy ti orqanlarında v idar etm strukturlarında öz üzvl rinin hüquqi, iqtisadi v sosial m nafel rini qorumaq, onları lazımi informasiya il t min etm kdir. Eyni zamanda, ictimai birlikl r üzvlük qiym tl ndiricil rin peş karlıq s viyy sini, lazımi informasiyanı ld etm k imkanının olduğunu t sdiq edir, onlar bu birlikl rin adından çıxış etm k, r mzl rind n istifad etm k hüququ qazanırlar. AQC öz üzvl ri üçün buraxdığı bülletenl ri, sorğu v saitl rini v dig r metodiki v saitl ri respublikanın bütün razisind yayır, normativ aktları işl yib hazırlayır v t sdiq edir, seminarlar, treninql r keçirir, kitablar n şr edir. C miyy tin m qs di mlakın müxt lif növl rinin qiym tl ndirilm si il m şğul olan müt x ssisl rin f aliyy tini d st kl m kdir. Hazırkı dövrd AQC nin idar hey ti t r find n qiym tl ndirm f aliyy ti üçün konkret olaraq aşağıdakı müdd aları sas kimi q bul olunur: elmi sah olmaq etibaril , qiym tl ndirm f aliyy ti qiym tl ndiricid n xüsusi bilikl r, peş kar qiym tl ndirm nin mür kk b m s l l rinin h llini tapmaq bacarığı, qiym tl ndirm f aliyy tinin yüks k peş karlıq s viyy sind h yata keçirilm sini t l b edir; s rişt sizliyin v qeyri-s mimiliyin qarşısını almaqla, qiym tl ndirm sifarişçisi qismind çıxış ed n dövl t , hüquqi v fiziki ş xsl r xidm t göst rilm sinin mü yy n s viyy sini t min etm k, mlakın qiym tl ndirilm si xidm tl rind n istifad ed n istehlakçıların hüquqlarını müdafi etm k. F aliyy tinin s m r liyini t min etm k üçün Az rbaycan Qiym tl ndiricil r C miyy ti üç sas m s l ni h ll edir: müxt lif vasit l rl , o cüml d n qiym tl ndirm bazarının bütün iştirakçıları üçün b rab r ş rait yaratmaqla qiym tl ndirm xidm tl ri bazarının inkişafına v f aliyy tinin sabitliyin nail olmaq; öz üzvl rinin qiym tl ndirm xidm tl rinin keyfiyy ti il bağlı olaraq, üçüncü ş xsl rin qeyri-qanuni iddialarından müdafi sini t min etm k; müxt lif vasit l rl , o cüml d n üzvl rinin peş karlıq s viyy sini yüks ltm kl , qiym tl ndirm xidm tl rinin istehlakçılarının maraqlarının qorunmasını t min etm k. Qiym tl ndiricil rin ictimai birlikl rinin bu sah d f aliyy tin t nziml nm si prosesind ki sas funksiyalarından biri qiym tl ndirm standartlarını v qiym tl ndiricil rin etik davranış qaydalarını işl yib hazırlamaqdır. Bu standartlar qiym tl ndiricil rin f aliyy tinin s m r sini yüks ltm y , t rtib edil n hesabatların m zmununu, strukturunu standartlaşdırmağa, sifarişçil r göst ril n xidm tl rin keyfiyy tini artırmağa, onlarla uzunmüdd tli işgüzar münasib tl r yaratmağa xidm t edir. Az rbaycan Qiym tl ndiricil r C miyy tinin f aliyy tinin dig r istiqam ti milli qiy- m tl ndirm standartlarının hazırlanmasıdır. Bu m qs dl 2004-2006-ci ill rd 20-y q d r milli qiym tl ndirm standartlarının (“Borc öhd likl ri v ssudalar üzr t minatın qiym tl ndirilm si”, “6mlak v sair hüquqların qiym tl ndirilm si”, “İntellektual mülkiyy tin qiym tl ndirilm si”, “Bazar d y ri qiym tl ndirm bazası kimi”, “Qiym tl ndiricil rin peş etikası kodeksi”, “Qiym tli kağızların qiym tl ndirilm si”, “Daşınmaz mlakın qiym tl ndirilm si”, “İnvestisiya proqramlarının qiym tl ndirilm si v s.) işl nm sini n z rd tutan f aliyy t proqramı hazırlanaraq müvafiq dövl t orqanlarına t qdim edilmişdir. AQC n zdind bu m s l il m şğul olan, aparıcı qiym tl ndirici-müt x ssisl rd n v iqtisadçılardan ibar t t ş bbüs qrupu yaradılmışdır. Hazırda standartların işl nm sinin ilkin m rh l si gedir, mlakın qiym tl ndirilm sinin standartlaşdırılması sah sind beyn lxalq t crüb , habel MDB ölk l rinin milli standart- ları d rind n öyr nilir v t hlil edilir. Qiym tli kağızlar dövriyy y Az rbaycan Respublikasının q rarı il buraxılır. Qiym tli kağızlar özlüyünd pul s n di hesab olur v bu kağızı buraxan ş xsl rin mlak hüququnu özünd ks etdirir. Qiym tli kağızların dövriyy si dedikd onların alqı-satqısı başa düşülür. Qiym tli kağızları ist nil n mü ssis l r, sahmdarlar c miyy tl ri, kredit mü ssis l ri buraxa bil rl r. Qiym tli kağızlara s hmdar c miyy tl rinin s hml ri, istiqrazlar,depozit sertifikatları, veksekll r v s. aiddir. İndi is bu qiym tli kağızların f rqli c h tl rini n z rd n keçir k. S6HM-S6HMDAR c miyy tl rinin nizamnam fonduna v saitl rin qoyulmasını onun sahibl rini t sdiq ed n qiym tli kağızdır. Bu c miyy tin idar edilm sind , c miyy tin m nf tinin bölüşdürülm sind , h mçinin c miyy tin l ğv edilm si zamanı
S hm bir s n d kimi aşağıdakı rekvizitl r malikdir: s hmdar c miyy tl rinin firma dı v olduğu yer, qiym tli kağızların adı, onun növü, sıra nömr si, buraxılış tarixi, nominal qiym ti, buraxılan s hml rin miqdarı, dividentl rin öd nilm si müdd ti, s hmdarlar c miyy tinin s drinin imzası. 6ld edil n s hml rin d y ri respublikanın öz pulu v xarici valyuta il öd nil bil r. Bunun üçün h m fiziki v h m d hüquqi ş xsl r sas v saitl r,qeyri-maddi aktivl r v başqa növ aktivl r qoymaq yolu il bu s hml ri ala bil rl r.
Adlı s hml r Adsız s hml r (t qdim edil n) Adlı s hml rd mülkiyy tçinin adı ks etdirilir. Bu s hmdarlar c miyy tinin xüsusi kitabında qeyd edilir, bel ş raitd kim hansı miqdarda v hansı s hm malik olduğu m lum olur. T qdim edil n (adsız) s hmd mülkiyy tçinin adı göst rilmir, bununla da s hmdarlar c miyy tinin sıx laq si olmur, dem li c miyy t öz payçısı bar d informasiyaya malik olmur. Sahibl rin hüquq verm lam tin gör s hml r sad v imtiyazlı (üstünlüy malik olan) s hml r bölünür. Sad s hml r s hmdarlar c miyy tinin idar edilm sind ,hesabat dövrünün sonunda s hmdarların iclasında t yin edil n h cmd divident götürm y , h mçinin c miyy tin f aliyy tinin maliyy n tic sini mü yy nl şdirm y hüquq verir. Üstün s hml r . s hmdarlar c miyy tinin idar edilm sind iştirak etm k hüququ vermir, lakin ilk növb d mü ssis l r müvafiq m bl ğd m nf t götürm diyi ş raitd d möhk m t sbit edilmiş h cmd m nf t götürm k hüququna malik olur. İstiqrazlar – onu saxlayanlara t sbit edlil n faizl birlikd nominal d y rinin v zini öd m y öhd lik ver n qiym tli kağızdır. İstiqrazı olanlar istiqraz buraxan s hmdar c miyy tl rinin v yaxud mü ssis l rin, h mçinin d dövl t b l diyy orqanlarının kreditorları hesab edilir. İstiqrazlar adlı v t qdim edil n tarixd buraxıla bil r (bu da faizli, faizsiz v s rb st dövr ed n, m hdud dövriyy li ola bil r). S hmdar c miyy ti yalnız buraxılmış bütün s hml rin d y ri öd nildikd n sonra nizamnam kapitalının ümumi m bl ğinin 25 faizind n çox olmamaq ş rti il istiqraz buraxıla bil r. İst nil n mülkiyy t formalı mü ssis istiqraz buraxa bil r; bunların satışından ld edil n v sait m bl ği onların inkişafı m qs dil istifad edilir. İstiqrazlar üzr faizl r ya dövri olaraq y ni onların buraxıldığı müdd t rzind , yaxud da bir d f lik, y ni istiqrazın müdd ti başa çatdıqdan sonra öd nil bil r.
T qdim edil n sertifikat dövriyy y buraxılır, adlı sertifikatlar is alqı-satqıya malik olmur.T qdim edil n sertifİkat debitor v kreditorlar arasında hesablaşma vasit si ola bil r. Sertifikatlar üzr faiz yalnız depozit müdd ti başa çatdıqdan sonra öd nil bil r. Veksel (borc s n di) – veksel saxlayanlara (veksel sahibl rin ) vaxtı çatan kimi mü yy n m bl ğin öd m si üçün veksel ver nl rin ş rtsiz öhd liyini t sdiq ed n qiym tli kağızdır. Veksel hesablaşma v kommersiya krediti kimi çox lverişlidir.Veksel vasit si il öd niş el h min vaxt deyil, mü yy n müdd td n sonra y ni veksell rinin s r ncamında olan veksel m bl ği rzind h yata keçirilir. Veksel birt r fli borc puo öhd liyidir. Burada vekselsaxlayan heç bir öhd liy malik deyil, ksin veksell rin mü yy n edilmiş m bl ği ona öd m y borcludur. İki növ veksel mövcuddur: sad v köçürül n. Sad vekseld iki t r f iştirak edir: veskelver n v vekselsaxlayan. Köçürül n veksel (tratta) kreditorlar t r find n, y ni mal gön d r nl r (transantlar) t r find n yazılır. Köçürm vekseli, vekselin müdd ti başa çatdıqda vekselver nin vekseli t qdim ed n v ya vekseld adı göst ril n ş xs yaxud da onun göst rdiyi ş xs öd yiçinin mü yy n m bl ğ öd m si üçün verdiyi mrin m zmununu özünd ks etdirir. Köçürm veksel öd yiçi (trassat) t r find n aksept edilm lidir. Yalnız bu ş rtl o hüquqi qüvv y malik ola bil r.
Yüklə 324,61 Kb. Dostları ilə paylaş:
|