Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ZOHIDLIK - tarkidunyochilik, saqlanish. Xudoning marhamatiga musharraf bo‘lish, 
jannatga tushish uchun tarki dunyo qilish zarurligi haqidagi diniy tasavvur, 
mutaassiblikka, bir yoqlama dunyoqarashga da’vat etuvchi oqim. Z islomda darvishlik, 
chilla o‘tirish, ro‘za tutish, zikr tushish kabilarda namoyon bo‘ladi. Tasavvufda Z 
Allohning zikriga xalal beruvchi barcha narsalarni tark etish, demakdir. Bunda Allohga 
shirk keltirishdan saqlanish va ibodatda riyodan xoli bo‘lish; barcha gunoxdardan va 
harom narsalardan saqlanish va nihoyat, ortiqcha dunyoviy ashyolarga mehr qo‘ymaslik 
nazarda tutiladi. Shariat va tariqat odoblariga bu xilda rioya etishni Bahouddin 
Naqshband, Xoja Ahror, Najmiddin Kubro va b. targ‘ib etganlar.
 
ZOHIRIYLAR (arab. zohir - tashqi, oshkor) - 1) Qur’on ta’limotini aynan tushunuvchi va 
so‘zma-so‘z talqin qiluvchi oqim tarafdorlari. Botiniylarning qarama-qarshisi. 2) 10-13-
a.larda tarqalgan va keyinchalik yo‘qolib ketgan shariat mazhabi. Unga Dovud ibn Ali al-
Isfahoniy az-Zohiriy (883 y. v. e.) asos solgan. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
336
 
ZUBAYR ibn AVVOM, to‘liq ismi Abu Abdullo az-Zubayr ibn al-Avvom ibn Xuvaylid al-
Asadiy al-Qurayshiy (? -656) - sahoba, makkalik ilk musulmonlardan. Asharai 
Mubashsharadan. Quraysh qabilasidan, Xadicha kabi bani Asad urug‘idan. Muhammad 
(sav)ga xolavachcha, Xadichaga esa, akaning o‘g‘li. Oishaning singlisi Asmoga 
uylanganligi uchun Rasuli Akramga boja hisoblanadi. 12 yoshida islomga kirgan. Oldin 
Habashistonga, so‘ngra Madinaga ko‘chgan(hijrat qilgan)lardan. Muhammad(sav)ning 
barcha g‘azotlarida qatnashgan. Badr jangida dushmanga birinchi bo‘lib qilich solib 
hamla qilgan. Umar (ra) davrida Yarmuk jangida qatnashib, ikki joyidan yaralangan. 
Misrni fath etishda qatnashgan. Z.ibn A. badavlat bo‘lib, uning bir quli, hisobsiz moli, yer 
va bir necha uyi bo‘lgan; u xayr-ehson qilishni sevar, mol dunyosini Alloh yo‘lida 
sarflagan. Savdogarlik bilan shug‘ullangan. Xalifa Umar (ra)ning xalifalik uchun ajratgan 
6 kishilik maslahat ashobidan edi. Usmon (ra) xalifaligi davrida chiqqan ixtiloflarga 
qo‘shilgan. Jamal jangida Aliga qarshi chiqqan, so‘ngra afsus chekib, orqaga qaytgan. 
Biroq qaytishda bir daraxt tagida uxlab yotganida o‘ldirilgan. Qotil Ibn Jurmuz 
Zubayrning boshini Aliga olib borgan. Mukofot kutgan qotilga Ali payg‘ambarimizning 
"Zubayr qotiliga jahannamga kirishini xabar beringiz", mazmunidagi hadislarini o‘qib 
bergan. Z.ibn A. payg‘ambarimizdan 38 hadis rivoyat qilgan.
ZULKIFL (as) - Qur’onda nomi zikr qilingan payg‘ambarlardan biri. Z.ning asl ismi Bishr 
bo‘lib, Ayyub (as)ning o‘g‘lidir. U otasi Ayyub (as)dan so‘ng payg‘ambar qilib yuborilgan. 
Allohga bergan ahdiga vafo qilgani uchun Z deb nomlangan (Zulkifl -Kafolat sohibi). 
Qur’onda Z nomi Ismoil va Idris (as)lar bilan birga zikr qilingan (Anbiyo surasi 85-86-
oyatlar, Sod surasi 48-oyat). Ammo, qaysi qavmga payg‘ambar etib yuborilgani va 
payg‘ambarlik da’vati haqida Qur’onda aniq oyat zikr etilmagan. Boshqa bir rivoyatga 
ko‘ra, rumliklar Z.ga ergashganliklari nakd etiladi. Bu qavm Z.dan o‘zlarini uzoq umr 
ko‘rishliklarini Allohdan so‘rashni iltimos qilishgan. Parvardigor Z.ning duosini qabul etib, 
"ular o‘zlari xohlamaguncha o‘lmaslar, bunga sen ham kafil bo‘lgan", degan vahiy keladi. 
Bishr o‘z qavmiga bu bashoratni yetkazadi. Ilohiy vahiyga o‘zi kafil bo‘ldi. Shu sababdan 
uni Z deb atay boshlaganlar. Iroqda al-Xilla yaqinida Z.ning qabri deb hisoblanadigan 
ziyoratgoh mavjud. Boshqa joylarda ham Z maqbarasi mavjudligi, jumladan u Termiz 
yaqinida dafn etilgani haqida rivoyatlar bor.