Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ARAFA (arab. - bilmoq, tanimoq, ma’rifat hosil qilmoq) - 1) hijriy-qamariy yil hisobi 
bo‘yicha 12-oy (Zil-hijja) 9-kunining nomi. Islom manbalarida aytilishicha, bu kunning 
A. deb atalishiga sabab Ibrohim (as)ga Jabroil haj ibodatining arkonlarini shu kuni 
o‘rgatib ketgan. Hojilar shu kuni Arafot tepaligiga chiqib, to Quyosh botgunga qadar 
duo, ibodat va iltijo bilan mashg‘ul bo‘ladilar; 2) Hayitdan oldingi kun ham A. deb 
nomlanadi. 
 
ARAFOT - Makka sh.dan 20 km narida joylashgan, uzunligi 11-12 km va kengligi 6,5 
km bo‘lgan vodiy. Shimol tomondan tog‘ tepaligi bilan o‘ralgan, bu tepalik ham A. 
deyiladi. Qurbon oyi (Zilhijja oyi)ning 9-kuni, ya’ni arafa kuni hojilar shu tepalikka 
chiqib, to quyosh botgunga qadar ibodat bilan mashg‘ul bo‘ladilar. Islom manbalaridagi 
rivoyatga ko‘ra, Ibrohim (as)ga Jabroil shu tepalikni ko‘rsatib: "Shu joy - Arafotdir, bilib 
oling, haj arkonlari shu yerda kamoliga yetadi, shu yerda gunohlaringizni e’tirof etasiz", 
deganlar. Boshqa bir rivoyatda Odamato bilan Momohavo jannatdan chiqarib 
yuborilganidan keyin bir-birlari bilan shu yerda uchrashgan, deyiladi. A. tepaligida bir 
baland joy borki, u yerni "jabalir rahma" ya’ni "rahmat tog‘i" deyiladi. Muhammad (sav) 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
34
vafotlaridan 81 kun oldin, hijratning 10-yili Madinadan hajga kelib, arafa kuni shu 
tepalikka chiqqanlar va oq tuyalarini cho‘ktirib, uning ustida turib mashhur "Vidolashuv 
va’z"larini aytganlar. Shu sababli bu joy uzoqdan ko‘rinib turishligi uchun ustun shaklida 
ko‘tarilib, oqqa bo‘yab qo‘yilgan.
 
ARVOH (arab. - ruhlar) - q. Ruh.
ARKON ad-DIN - q. Rukn. 
 
ARSLONBOB (taxm. 11-a.) - turkistonlik mashhur so’fiy. A.ning hayoti, so’fiylik faoliyati 
haqidagi ma’lumotlar nasabnoma (shajara)larda va qo‘lyozma manbalarda qisqa 
berilgan. Ahmad Yassaviyning birinchi ma’naviy ustozi bo‘lgan. Yosh Ahmad uning 
rahbarligida sufishtik tariqatining murakkab amaliy va nazariy bilimlarini olgan. Rivoyat 
qilinishicha, A. Qirg‘iziston hududidagi shu nom bilan ataluvchi qishloqqa dafn qilingan. 
Maqbarasi hozirgacha saqlanib qolgan va ziyoratgoh hisoblanadi. 
ARSH, Arshi a’lo (arab. taxt) - buyuk taxt. Aqoid ilmi ulamolari fikri, oyat hamda 
hadislarga ko‘ra, A. oyoqlari bor taxt bo‘lib, uni farishtalar ko‘tarib turadi. U xuddi olam 
ustidagi kubbaga o‘xshash. U maxluqotlarning shiftidir. Alloh taoloning A.ga ehtiyoji 
yo‘q, balki uni O’zi bilgan hikmat uchun yaratgandir. A. faylasuflar aytganidek falak 
emasdir. Ular A.ni to‘qqizinchi falak yoki atlas falaki deyishgan. Arablar A.ni hech qachon 
bu ma’noda ishlatmaydilar. Alloh taolo A.ga barobar bo‘lib, uning ustida turgani unga 
muhtojligidan emas. Alloh bundan oliy va ulug‘dir. U o‘z qudrati ila o‘zidan pastdagi A.ni, 
uni ko‘tarib turuvchilarni va undagi narsalarni ko‘tarib turuvchidir. Shuningdek, Alloh 
A.ni va undagi narsalarni ihota qiluvchidir. A. Allohning qudrati ostida chegaralangan va 
Unga muhtojdir. Qur’oni Karim oyatlarida A. to‘g‘risida 23 joyda bayon etilgan.