Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
KUTTOB (oromiychadan olingan arabcha so‘z) - alifbo va Qur’on o‘qitiladigan 
boshlang‘ich maktab. O’rta asrlarda K. so‘zi keng qo‘llanilgan. endilikda esa Arabiston, 
Misr va Tunis bilan cheklangan. Boshlangich ("Qur’on o‘qitiluvchi") maktab uchun 
boshqa nomlar (maktab, mekteb va b.) bo‘lgan va hozir ham bor. Unga joy sifatida 
biron-bir jamoat binosining xonasi yoxud hovlisidan foydal anishgan. 
"KUTUB us-SITTA" - sahixdigi darajasiga ko‘ra eng mo’tabar sanalgan 6 hadis kitobi. 
Payg‘ambarimiz(sav)ning hadislarini jamlashga ko‘p ulamolar qo‘l urishgan. Shu niyatda 
bir qancha hadis kitoblari yaratilgan. Lekin bu to‘plamlarning barchasi ham birdek 
qiymat kasb etmagan. Keyingi davr olimlari bu kitoblardagi hadislarning sahihlik 
darajalarini o‘rganishgan va 6 hadis to‘plamini e’tiborga molik topishgan. Ular "K.us-s." 
nomi bilan mashhur. Mo’tabar to‘plamlarning peshqadami so‘zsiz Imom Buxoriynint "Al-
jome’ as-sahih" asaridir. 2-mo’tabar manba Imom Muslimnit "Sahih"idir. Imom Muslim 
to‘plamni tuzishda Buxoriyga ergashgan, qiyos olgan. Zero, ular ustoz-shogird edilar. 
Doruqutniy bu 2 ulug‘ imomga "Odamlar uchun kuyosh va oy" deb ta’rif bergan. Ular 
yaratgan to‘plamlar esa "Sahihayn" (Ikki sahih) ismi ila mashhurdir. Lekin, bu 2 asar 
sahih hadislarni to‘la qamrab olmagan. Qolgan 4 imomning hadislari quyidagilar: Abu 
Dovudnnng "Sunan"i, Termiziynnt "Sahih"i, Yaasoshning "Sunani Kubro" asari va Ibn 
Mojaning "Sunan" hadislar to‘plamidir. Bu bitiklarning sahihlik darajasi xuddi shu 
tartibda. "K. us-s."da payg‘ambarimiz(sav)ning sahih hadislari to‘plangandir. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
170
KUFR (arab.- satr, to‘smoq; inkor etmoq) -imonsizlik; Islomni tan olmaslik yoki uning 
amallarini bajarmaslik. K.ga jiddiy gunohlar va jinoyatlar: shirk keltirish, namozdan voz 
kechish, sehrgarlik, zinokorlik, o‘z joniga qasd qilish, ichkilikbozlik, qimor o‘ynash va b. 
kiradi. Shuningdek, olimni o‘z obro‘siga ishonib mo‘min-musulmonlarni hak yo‘ldan 
chalgatib boshqa yo‘lga boshlashi ham K.ga kiradi. K.ga munosabat islomning dastlabki 
davridan boshlab turlicha bo‘lgan. 7-a.ning 2-yarmida xorijiylar ularga qo‘shshshagan 
har bir musulmonni kofir, ya’ni dinga ishonmovchi, uni rad etuvchi deb hisoblashgan. 7-
8-a. boshida murji’iylar tarkibidan "mo’tadil" oqim ajrab chiqib, ularning fikricha K. sodir 
etgan kishi kofir bo‘lmaydi va u musulmonlar safidan o‘chirilmaydi, uning qilishi haqida 
faqat Qiyomat kuni Allohgana hukm chiqara oladi. K. turi uchta: 
1. Haqiqiy K. Dilida ham, tilvda ham o‘zining kofirligini iqror etish. Bunday odamlar 
haqiqiy kofirlardir. 
2. Inodiy K. Allohning haqligini, Muhammad (sav)ning haqiqiy payg‘ambar ekanligani 
bila turib, qaysarlik qilib va arzimagan sabablarni ko‘rsatib imon keltirmaslik. Bunga 
mal’un shaytonning va Abu Tolib (Muhammad (sav)ning amakilari)ning Klari misol bo‘la 
oladi. Zero, shayton Allohning zotu sifatini yaxshi bila turib, Uning farmonini bajarmadi. 
Odam (as)ga sajda qilmay tavqi la’nat va K.ga ega bo‘ldi. Abu Tolib esa, asosan, o‘z 
qo‘lida o‘sib voyaga yetgan Muhammad (sav)ning rostgo‘yligi va haqiqiy 
payg‘ambarligini yaxshi bilsa-da, tengqurlari, badavlat, nufuzli mushriklar oldida xijolat 
bo‘lib qolmaslik uchun o‘shalar imon keltirmaguncha men ham imon kalimasini 
aytmayman, deb olamdan o‘tdi. 
3. Hukmiy K. Ba’zan shariatga xilof ishlarni qilish yoki kufr so‘zlarini bilib-bilmay gapirib 
qo‘yish sababli K.ga hukm qilinuvchi holat. Mas., bir musulmon odam Qur’onni tepsa 
yoki shariatni masxara qilsa yoxud "namoz farz emas", "to‘ng‘iz go‘shti harom mas" kabi 
rad so‘zlarini aytsa, musulmonchilikning boshqa hamma ko‘rsatmalarini bajarayotgan 
bo‘lsa ham, u kofir deb hukm qilinadi. Xoh haqiqiy, xoh hukmiy kofir bo‘lsin, umr bo‘yi 
qilgan toat-ibodatlari bekor bo‘ladi, nikohi buziladi. Shunday holatga tushib qolgan 
odamga yaxshi nasihat etib, tavba qilish va nikohini yangidan o‘kdtib olish tavsiya 
etiladi. Hoz. vaqtda K. tushunchasidan mutaassib musulmon jamoalari (mas., "Ixvon al-
muslimun"), shuningdek, siyosiy kurashda (Eron-Iroq mojarosi) keng foydalanilmoqda.