Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

QAZO NAMOZI - o‘z vaqtida o‘qiy olmay keyin o‘qilgan namoz. Q. n.ni o‘qiydigan kimsa 
azon aytmaydi, ammo takbir - iqomat aytadi Lekin, qazo namozlarida faqat farz o‘qiladi 
Xufton namozidagi vitr namozi ham qazo sifatida o‘qiladi. 
1 kunning 5 vaqt namozi qazo bo‘lgan bo‘lsa ularni bomdod namozidan boshlab xufton 
namozigacha o‘z tartibi bilan qazosi o‘qiladi 
QALANDAR - tasavvuf yo‘liga kirib darbadarlik va xayr-ehson bilan kun kechiruvchi 
kishi. Q. istilohi so’fiylarning asarlarida zikru samo’ orqali Allohga ruhan yaqinlashib, 
faqru fanoga va haqiqatga erishish maqsadida o‘z jismini va qalbini poklashga intilgan 
darvishlarga nisbatan qo‘llanilgan. Q. muayyan jamoa (suluk)ga birlashib, uning 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
235
ta’limotini targ‘ib etgan, o‘z murshidi (shayx, eshon yoki piri)ning ko‘rsatmalarini 
bajarishi shart hisoblangan. Urta Osiyoda Qlarning faoliyati bilan boshiq qalandarxona va 
xonaqoxlar mavjud bo‘lgan. 
 
QALANDARLIK - so’fiylik-zohidlik harakati. Malomatishshr zoxddlik maktabining 
goyalari ta’sirida yuzaga kelgan. Keyinchalik tsarbadar-gado darvishlar birodarligi 
(tariqati) ham Q. deb atalgan. Q. Xurosonda va O’rta Osiyoda 11 -a. boshlarida yuzaga 
kelib, dastlab aniq tashkiliy tuzilmaga ega bo‘lmay, tarafdorlari kam edi. Keyinchalik 
ommalashib, sharkda Fargonadan tortib, g‘arbda Iroq va Shom (Suriya)ga qadar keng 
tarqalgan. Naqshbandiylik, yassaviylik, kubroviylik Q.ning mashhur suluklari 
hisoblangan. Q. suluklarining ga’siri Pokiston, Hindiston, Indoneziya, Eron va Afrikaning 
ayrim mamlakatlarida hozir qam seziladi. 
 
QALB, yurak, dil- ilohiyot va tasavvuf tushunchasi. Qur’oni karimda "Q." so‘zi 133 marta 
uchraydi. Q. insonning diniy qaqiqatlarni anglab oladigan, imon va taqvodorlik xislatlari 
jo bo‘lgan a’zosi sifatida tavsiflanadi. Qur’onga ko‘ra, Alloh gunoxkor, imonsiz, zolim 
kimsalarning Q.ini muhrlab qo‘yadi (10:74/75; 7:101/, ularni o‘z marhamatidan, 
haqiqatni bilishdan mahrum etib, do‘zax azobiga mahkum qiladi. Tustariy, Balxiy, Nuriy, 
Termiziy, Razoliy kabi allomalar fikricha, Q. inson ichidagi ilohiy sir bo‘lib, shu tufayli 
inson hatto farishtalardan ham yuqori turadi; Q. Alloh bilan inson muomala qilib 
turadigan joydir; Q. narsalarning tub mohiyatini ko‘ra oladi; xudojo‘ylar Q.i billur singari 
tiniq, gunoxkorlar Q.i esa, aksincha, zang bosgan (83:14) va u haqiqatdan yiroqdir. Q. 
inson xatti-xarakatlarini aks ettiruvchi ko‘zgu bo‘lib, savob amallar uni nurga to‘ldiradi, 
yomon amaplar esa, aksincha, xiralashtiradi. So’fiy o‘z Q.ini "yumshatib", ilohiy 
bilimlarni o‘zlashtirish uchun o‘zini tayyorlab borishi, dunyoviy istaklardan voz kechishi 
zarur. Q. tushunchasi zikr bilan chambarchas bog‘likdir. Zikrda til bilan birga insonning 
barcha a’zolari qatnashadi, Q. esa, ular ichida eng muhimi sanaladi. Zikr tufayli Alloh 
so’fiyning Q.idan joy olib, bajaradigan barcha amallarining birdan-bir sababi va 
harakatlantiruvchi kuchiga aylana boradi.