Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ZAHABIY, Abu Abdulloh Shamsuddin Muhammad ibn Ahmad (1274, Damashq -1348) -
mashhur tarixchi va muhaddis. Damashq va Qohira madrasalarida tahsil olgan, so‘ng 
Damashq madrasasida mudarrislik qilgan. Islom olamida tarix va hadis allomasi sifatida 
shuhrat qozongan. 12 jildli "Tarix al-Islom" ("Islom tarixi"), "Al-Ibar" ("Ibratlar"), "Siyar 
an-nubalo" ("Olijanob kishilar siyratlari"), 'Tabaqot al-huffoz" ("Hadis hofizlari 
tabaqalari"), "Tabaqot al-qurro’" ("Qorilar tabaqalari"), "Miyzon al-i’tidol fiy naqd ar-
rijol" ("Hadis roviylariga baho berishning adolatli mezoni") kabi islom tarixi va hadisga 
doir ko‘plab asarlar yozgan. Bulardan eng mashhuri "Tarix al-Islom" asari bo‘lib, unda 
O’rta Osiyo, jumladan Movarounnahr tarixining o‘rganilmagan jihatlarini 
oydinlashtiruvchi ko‘plab muhim ma’lumotlar bor.
 
ZIYOVUDDIN ibn ESHON BOBOXON (1908 - 1982) - muftiy, diniy arbob. Dastlab o‘z 
otasi Eshon Boboxon Abdumajidxon o‘g‘li qo‘lida, so‘ngra Toshkentdagi Baroqxon, 
Ko‘kaldosh madrasalarida tahsil ko‘rgan (1923-31). Qohiradagi al-Azhar dorilfununini 
tugatgan (1947). Z.E.B. O’rta Osiyo va Qozogaston musulmonlari diniy boshqarmasi 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
333
tashkiliy qo‘mitasida bosh kotib (1942), diniy boshqarma raisining o‘rinbosari (1943-57), 
raisi (1957-82). Toshkentda Imom Buxoriy nomidaga Islom in-tini tashkil etdi (1969) va 
unga bevosita rahbarlik qildi. Uning sa’yi harakati bilan Buxorodagi "Mir Arab" madrasasi 
faoliyati qayta tiklandi (1945). Sobiq Sovet Ittifoqi va bir qancha musulmon 
mamlakatlarida o‘tkazilgan yirik xalqaro diniy anjumanlarning tashkilotchisi yoki faol 
ishtirokchisi sifatida turli xalqlar va dinlar o‘rtasida hamkorlik o‘rnatilishiga harakat 
kdpdi. Masjidlar bo‘yicha Butunjahon Oliy Kengashi a’zosi etib saylandi (Makka, 1976). 
Ziyovuddinxon diniy merosni keng targ‘ib va tashviq qilishdan tashqari ilmiy, adabiy 
faoliyat bilan ham shug‘ullangan. Ibn Sinoning gagaenaga oid kitobini o‘zbek va rus 
tillariga o‘gargan (Abu Ali ibn Sina, Traktat po gigiene, T., 1982). Ziyovuddinxonning 
"Diyorimizda islom va musulmonlar" asari (1979, rus tilida)da islom dinining mohiyati 
ochib berilgan, u barcha zamon va xalqlar uchun salohiyatli din, uning tamoyillari barcha 
yaxshi niyatli kishilarning orzu-umidlari bilan hamohang ekani ko‘rsatilgan. Futuhiy 
taxallusi bilan she’rlar bitgan. Xalqlar o‘rtasida tinchlikni saqlash, yer yuzida do‘stlik va 
hamjihatlikni mustahkamlash ishiga hissa qo‘shgani uchun Iordaniya, Suriya, Marokash 
va Misr Arab Respublikasining oliy ordenlari bilan takdirlangan. 1998 y. tavalludining 90 
yilligiga bag‘ishlab Toshkentda ilmiy-amaliy konferentsiya o‘tkazildi. Toshkentdagi Qaffol 
ash-Shoshiy qabrlar majmuasida otalari Eshon Boboxon yoniga dafn etilgan. 
ZIYORAT (arab. - biror yerga yoki shaxs huzuriga borish) - muqaddas joylarga, mozor 
va qabristonlarga borib, muayyan rasm-rusumlarni bajarib kelish. Z marosimi odatda 
qabr tepasida Qur’onning ayrim suralari (ayniqsa Fotiha surasi)ni o‘qib, marhum haqqiga 
duo qilish, shuningdek xayr-ehson, sadaqa berish kabilardan iborat. Islom dini aqidasiga 
ko‘ra, aziz-avliyolarning maqbaralariga Z uchun borilganda ularning ruhlaridan madad 
so‘rapshik, hojatlar ravo qilinishi, dardlarga shifo berilishi, farzand ato etilishi kabi 
iltijolar nojoizdir. Chunki, bu kabi amallarni ro‘yobga chiqarish faqat Allohning 
ixtiyoridadir. Z qilinuvchilar payg‘ambar bo‘ladimi, avliyo yoki tariqat shayxi bo‘ladimi, 
ulardan najot so‘rash o‘rniga haqlariga duoi xayr qilish, sadaqa-ehson savoblarini 
ularning ruhlariga hadya etish o‘rinlidir. Islomda shaxsga sig‘inish shirk sanaladi. 
Muhammad (sav) o‘zlarining bir hadisi shariflarida aytganlar: "Qabristonlarni ziyorat 
qilib turingazlar, zero u oxiratni eslatadi". Oxiratni eslash esa, kishini yovuzlikdan 
uzoqlashtirib, ezgulikka yaqinlashtiradi.