Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ZULQARNAYN (arab. - ikki shoxli) -Qur’onda qissasi kelgan mo‘min bandaning ismi. Z 
shaxsi haqida turli fikrlar mavjud. Ba’zi tadqiqotchilar uni makedoniyalik Iskandar deb 
hisoblashadi. Biroq, Islom ta’limotiga ko‘ra bu to‘g‘ri emas, chunki makedoniyalik 
podsho Allohning yagonaligiga ishongan mo‘min bo‘lgan emas. Qur’ondagi Z esa, 
mo‘mindir. Alloh "Kahf" surasida Payg‘ambar (sav)ga xitob qilib: "sendan Zulqarnayn 
haqida so‘rarlar" degan. Muhammad (sav)dan odamlar Z to‘grisida so‘raganlar. Qissada 
aytilishicha, Alloh taolo Z.ga yer yuzida hukmronlik, molu dunyo, askarlar va b. katta 
imkoniyatlarni bergan edi. Shuningdek, Alloh unga hukm yuritish, binokorlik va 
obodonchilik, davlatni mustahkam tutish kabi ishlarni o‘rgatgan edi. Z o‘z mulklarini 
aylangan. O’ shim. tomon yo‘l olgan. Ikki tog‘ orasiga yetganida, ularning ortida biron 
gapni anglamaydigan qavmni ko‘rgan. Bu qavm Z.dan yer yuzida buzg‘unchilik 
qilguvchilar - Ya’juj va Ma’jujdan o‘zlarini himoya qilish uchun to‘siq qilib berishini 
so‘rashgan. Z Alloh unga bergan ilm orqali mustahkam temir devor kurib, haligi qavmni 
Ya’juj va Ma’jujning hujumlaridan saqpanishiga yordam bergan.
ZUNNUN al-MISRIY, Abul Fayz Savbon ibn Ibrohim (taxm. 796-860/61) - Misrdagi ilk 
tasavvuf vakili, so’fiy shayxlardan biri. Misrdagi Axmim degan joyda tug‘ilgan. Targ‘ibot 
ishlari bilan Makka, Damashq, Antioxiyada safarda bo‘lgan. Molikiylik mazhabi faqihi va 
tarixchi Abdal Hakam tasavvufni targ‘ib qilgani uchun Z al-M.ni qoralagan va so’fiylik 
ta’limotini "noma’qul bid’at", deb hisoblagan. Mu’taziliylar ta’limotiga qarshi bo‘lgani 
uchun Z al-M. hokimiyat tomonidan ta’qibga uchragan. Z al-M.ning o‘n beshga yaqin 
asari bor, deb hisoblaydilar. Bizgacha yetib kelgan she’riy parchalarida aziz-avliyolar 
tarkidunyochiligining afzalliklari va tasavvuf ahlining eng oliy orzusi - Allohga 
"yaqinlashish" holatlari bayon etilgan. Bunga ma’rifat orqali erishiladi, ma’rifat esa, 
uning fikricha, dunyoviy ishlardan, o‘z tabiiy ehtiyojlaridan voz kechish, nafsni tiyish 
orqali o‘zini kamolotga olib chiqish bilan belgilanadi. Tasavvuf an’anasida Z.al-M. 
so’fiylikning "maqomat va ahvol" to‘g‘risidagi ta’limotining asoschisi hisoblanadi. Z.al-M. 
Allohni insoniy qiyofada tasavvur etishni rad qiladi, uning butunlay ilohiy olam ekanligini 
ta’kidlaydi. Z.al-M.ning goyalari keyingi so’fiylar tomonidan o‘zlashtirildi, rivojlantirildi. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
338
Jomiy, Attor va b. so’fiylar hayotini vasf etuvchi majmualarida Z.al-M. shaxsini uluglab, 
afsonaviy darajaga ko‘targanlar. 

---

Islom Ensiklopediyasi