Microsoft Word Materiallar Full

 

II INTER

versity           

rük zəncirinin

izini yüksəldi

ardakı  dəyişik

rtırır və s. 

əsas məsələl

yerinə yetirmə

Bunun üçün

planlaşdırmaq

malara çəkilə

ndə istifadə  o

mmal  tədarük 

timal tədarük"

nəzarətixamma

r: 

Müəssisə bunla

Sərfəli sifariş m

Necə bir nəzar

suallara vavab

 ehtiyat miqd

da müəyyən  m

üçün də ehtiya

yat saxlama m

sifariş miqdar

ama xərcləri. 

tırır. Sifariş m

r arasında bala

arın qiyməti 

ədarükçülər tər

ən,  ehtiyat sax

olmama xərc

inə səbəb olur

a qeyd etdikl

yən olarsa  sər

D - illik tələb 

a  hər sifarişdə

mazlığı baş ve

ROP - yeni s

ətidir (ədəd/gü

eyri-müəyyən 

güvənlik ehtiy

d - istehkak sü

iyatıdır. 

k ehtiyatı  əla

tələbin neçə f

RNATIONA

              

n idarə edilm

ir, tələb təxm

kliklərə daha 

lərdən biri də

əklə kifayətlən

n  də lazımi  x

q lazımdır. 

n xərclər  m

olunan xamm

k olunmalıdır. 

" gerçəkləşdiri

al və material

ardan hansı m

miqdarı nə qəd

ət sistemi quru

b axtararkən ü

darı birinci nö

miqdarda xam

at saxlanılır. B

müəssisənin xə

rı bir-biri ilə 

Sifariş miqda

miqdarının aza

ans tapılmalıd

də  sərfəli sif

rəfindən miqd

xlama xərclər

ləri tələb oldu

r. 

lərimizi nəzər

rfəli sifariş mi

(ədəd/il olara

ə hansı miqda

erməsin?  Yen

sifariş vermə 

ün), L - sifariş

olarsa arzu o

yatı saxlanılır.

ürətidir (ədəd/

avə saxlanılan

faizini qarşılam

 

L SCIENTIF

məsi müəssisə

minlərinin doğr

tez cavab ver

ə ehtiyatların 

nməməli, həm

xammal və  m

müəssisə  xərc

mal birbaşa  m

Yəni miqdar

ilmiş olar. 

l, yarım-fabrik

miqdarda ehtiy

dərdir? 

ulmalıdır? 

ümumi ehtiyat

övbədə istehsa

mmaıl və mat

Bu halda isteh

rclərini artırır

əks istiqamət

arının artırılm

aldılması isə s

dır. 

fariş miqdarın

dara görə end

i artır. 

uğu halda an

rə alsaq ehtiy

qdarı (SSM) a

aq), S - sifariş 

arda ehtiyat a

ni sifariş verm

nöqtəsi, anba

ş müddətidir (s

olunan xidmət

 Bu halda yen

/gün), L - sifa

n ehtiyatın sa

mağı hədəfləm

FIC CONFER

656 

əyə hansı fay

ruluğunu artır

rilməsini təmi

idarə olunma

m də müəssosə

materiallardan

clərinin 85-9

məhsulun key

r, keyfiyyət,  z

kat və hazır m

at saxlayarsa 

t xərclərini mi

al bölümünün 

terial ehtiyatı

hsalın axsamam

r. 

tdə  dəyişən ik

ması bir tərəfd

ifariş vermə t

na  təsir edən 

dirimlər edilir.

nbarda  məhsul

yatları optima

aşağıdakı kim

xərci, H - sax

lınacağı müəy

ə nöqtəsi aşağ

ardakı ehtiyat

sifarişin verilm

t səviyyəsinə

ni sifariş verm

ariş müddətidi

axlama xərclə

məsindən aslıd

RENCE OF Y

 

ydaları verir? 

rır, ehtiyatları

in edir, müştə

asıdır. Müəssi

əni ən yaxşı m

n  nə  qədər,  n

90% -ni təşk

yfiyyətinə  təsi

zaman,  mənb

məhsulun hər ü

ən münasib ol

inimallaşdırm

ehtiyaclarına 

ı saxlanılması

masına və mü

ki ayrı  xərc  q

fdən sifariş  xə

tezliyini artırır

əsas amillərd

. Böyük həcm

l olmadıqda  y

allaşdırmaq ü

mi hesablanır:  

xlama xərcidir

yyənləşdirilir.

ğıdakı kimi he

t hansı miqda

məsi ilə alınm

çatmaq üçün 

mə nöqtəsi belə

ir (sifarişin ve

əri və ehtiyat

dır.

 

YOUNG RES

        18-19 A

Bu, təslimat

ın azaldılması

əri tələblərini

isələrdə  satın

materialla ən 

nə zaman, ha

kil etdiyini 

ir etdiyindən 

bə  və qiymət

üç qrupunu əh

lar? 

ağa çalışılır. 

uyğun olaraq

ı ilə yanaşı  m

üştəri tələbləri

qrupundan asl

ərclərini azald

r və nəticədə

dən biridir. B

mdə satın alma

yaranır. Tələb

çün sərfəli si

  SSM =

r. 

.  Bəs sifarişi 

esablanır

ara çatdıqda s

ması arasındakı

və anbarda h

ə hesablanılır: 

erilməsi ilə alı

t olmama xər

SEARCHER

April 2014, B

tın keyfiyyəti

ını  təmin edir

i  ən yaxşı  şək

nalma persona

optimal qiym

aradan və  ha

demək olar.

qiyməti aşağ

dəyişənləri  a

hatə edir. Və 

q dəyişir. İsteh

müştərinin təl

inin qarşılanm

lıdır: sifariş  v

dır digər tərə

sifariş xərclər

Belə ki, böyü

alarda isə miq

b qarşılanmad

ifariş miqdarı

 

nə zaman ver

 

ifariş veriləcə

ı zaman). 

əmişə ehtiyat

    ROP = d*L

nması arasınd

rclərindən asl

RS 

aku, Azerbai

ini artırır, sif

r, logistik xər

kildə qarşılay

alı sadəcə ver

mətə təmin etm

ansı  şərtlərlə

 Lakin səan

ğı olan deyil

arasında uyğun

aşağıdakı sua

 

hsalın axsamam

ləblərini vaxt

masına nail olu

vermə  xərclər

əfdən isə saxl

ri artır. Buna 

ük həcmdə si

qdar başına dü

dığından poten

ı hesablanmal

rmək lazımdı

əyini göstərir.

tın olmasını tə

L+ SS 

dakı zaman),  

lıdır. Bu həm

ijan 

farişi 

cləri 

yaraq 

rilən 

məyə 

əldə 

naye 

l,  ən 

nluk 

llara 

ması 

tında 

unsa 

ri və 

lama 

görə 

fariş 

üşən 

nsial 

lıdır. 

r ki,  

. d - 

əmin 

SS - 

m  də 

---

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

657 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

QEYRİ-NEFTSAHƏLƏRİNİN İNKİŞAFİ 

 

Qəmər MƏMMƏDOVA 

     Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

 

2013-cü il ərzində ölkə iqtisadiyyatının qeyri-neft sektorunda davamlı inkişafın təmin edilməsi, qeyri-neft məhsulları 

ixracının dəstəklənməsi və ixracın diversifikasiyası, idxaldan asılılığın azaldılması, sənaye komplekslərinin yaradılması, 

rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalının, və dövlət  əhəmiyyətli müəssisələrin fəaliyyətinin dəstəklənməsi, biznes mühitinin 

əlverişliliyinin artırılması, xarici və yerli investisiyaların cəlb edilməsi, özəl müəssisələrin fəaliyyətinə  dəstək verilməsi, 

ölkə sahibkarlarının maarifləndirilməsi və onların işgüzar  əlaqələrinin inkişafı, eləcə  də  ərzaq təhlükəsizliyi baxımından 

xüsusi əhəmiyyət kəsb edən kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalının artırılması, müasir texnologiyaların tətbiqi 

və yeni aqro-emal müəssisələrinin yaradılması istiqamətində əhəmiyyətli işlər həyata keçirilmişdir. 

Sənayeləşmə siyasəti çərçivəsində 2013-cü ildə çoxşaxəli inkişafın təmin olunması istiqamətində  məqsədyönlü 

tədbirlər sistemli və ardıcıl olaraq davam etdirilmiş,  ənənəvi istehsal sahələrinin inkişafının davam etdirilməsi və yerli 

xammala  əsaslanan sənaye müəssisələrinin fəaliyyətinin keyfiyyətcə müasir səviyyədə qurulması ilə yanaşı  rəqabət 

qabiliyyətli yeni istehsal sahələrinin yaradılması da dəstəklənmişdir. Sənayenin qeyri-neft sektorunda innovasiya yönümlü 

texnologiyaların tətbiqinin dəstəklənməsi, ixtisaslaşmış və ümumi təyinatlı sənaye şəhərciklərinin yaradılması istiqamətində 

əməli tədbirlər görülmüşdür. 

Azərbaycan iqtisadiyyatının aparıcı sahəsi olan sənayenin inkişafının müasir mərhələyə çatdırılması  məqsədi ilə 

institusional, infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması, investitisya mühitinin daha cəlbedici olması istiqamətində tədbirlər 

davam etdirilir, yeni və müasir istehsal müəssisələri yaradılır. Bu məsələdə dünya dövlətlərinin uğurlu təcrübələri nəzərə 

alınaraq ölkədə  sənaye komplekslərinin yaradılması  işinə başlanılmışdır. 2013-cü ildə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkının 

təməli qoyulmuş  və Parkda fəaliyyət göstərmək üçün 2 rezident qeydiyyatdan keçmiş  və ilk sərmayəçi olan 

“Azərtexnolayn” ASC-nin polad boru zavodu Parkın ərazisində fəaliyyətə başlamışdır. 

2013-cü il ərzində Bakı  şəhərində  Gəmiqayırma zavodu, Gəmi təmiri  İstehsalat bazası, Qaz turbinli İstilik Elektrik 

Stansiyası, Qazax rayonunda Sement Zavodu, Sumqayıtda Polad Boru zavodu, “Gilan” Tekstil parkı, Abşeron rayonunda 

Plastik qablar istehsalı  və “Milla” süd məhsulları zavodları, Hacıqabulda seramik plitələr istehsal edən müəssisə,  Şirvan 

şəhərində  Cənub Elektrik stansiyası, Qəbələ rayonunda Üzüm emalı zavodu, İsmayıllı rayonunda Tikiş fabriki, Şabran 

rayonunda Taxtakörpü SES, “İsmayıllı-1” SES, Naxçıvan MR-da Arpaçay SES və digər sənaye müəssisələri istifadəyə 

verilmişdir. 

Aparılan məqsədyönlü və ardıcıl iqtisadi siyasətin nəticəsidir ki, ölkənin son illər davamlı inkişaf xarakteri almış qeyri-

neft sektorunda hesabat dövründə də artım qeydə alınmışdır. Belə ki, 2013-cü ildə iqtisadiyyatın qeyri-neft sahələrində 32,6 

milyard manatlıq  əlavə  dəyər yaradılmış  və  əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 10,0% artmışdır. Qeyri-neft 

sektorunda yaradılan əlavə dəyərin ÜDM-də xüsusi çəkisi əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 3,1% bəndi artaraq 56,6% 

təşkil etmişdir. 2013-cü ildə qeyri-neft sənayesi məhsullarının istehsalı 4,8% artmış və 6,8 milyard manat təşkil etmişdir.