MƏHƏMMƏD FÜZULİ YARADICILIĞINDA EŞQ, HÜSN VƏ KƏDƏR
Pərixanım HÜSEYNOVA
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
perixanim.huseynova@mail.ru
Klassik poeziyada üç ünsür əql, iradə, eşq həmişə ədavətli olub. Əqlin, iradənin, eşqin qarşı durmasına, daha çox
aşiqanə mövzuda yazılan qəzəllərdə rast gəlinir. Füzuli də özündən əvvəlki klassiklərin yolu ilə getmiş, əqli, iradəni, eşqi
üz-üzə qoymuş üstünlüyü eşqə vermişdir. Nümunə üçün “Əql yar olsaydı” qəzəlinə nəzər salaq.
Əql yar olsaydı, tərki-eşqi- yar etməzmidim?
İxtiyar olsaydı, rahət ixtiyar etməzmidim?
Elmi ədəbiyyatdan məlumdur ki, aşiqanə mövzuda yazılan qəzəllərdə iki və ya üç obraz iştirak edir. Aşiq, məşuqə və
əgyar. “Əql yar olsaydı” qəzəlində bu obrazların üçü də iştirak edir. Qəzəl şikayət formasında yazılıb. Düşdüyü eşqin
burulğanında çırpınan aşiq məşuqəsinə halından, əqlinin ona qulaq asmamasından şikayət edir. Əqli aşiqə həmdəm olmur,
məşuqəsinə olan sevgisi, hissləri, duyğuları onu üstələyir. Sevdası iradəsini əsir edir. Əgər bu yolda əqli ilə iradəsi birləşib
ona dost, həmdəm olsaydı, aşiq eşqindən üz döndərər, rahat ömür sürərdi.
Gəl mənim tədbiri-bihudəmdə sən bir səy qıl,
Kim, olam bu dərdə artıqraq giriftar, ey həkim!...
| 
