Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

10 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Məhlulda PEQ-in parsial molyar həcmi (

V

~

) [5] 

 





T

p

m

m

x

V

x

V

V

,

1

~























 

   (6) 

düsturu ilə, istidən həcmin genişlənmə əmsalı (

p



) isə [5] 

 

p

p

p

T

T

V

V













































1

1

 

   (7) 

düsturu ilə təyin olunur. Burada 

m

V

-məhlulun molyar həcmi olub,  

 











i

i

m

M

x

M

V

  

 

 

(8) 

düsturu ilə hesablanır. (7) düsturunda 

V

 məhlulun həcmidir. 

ALINMIŞ NƏTİCƏLƏRİN MÜZAKİRƏSİ 

Su-PEQ(4000)-NaOH sistemlərinin özlü axınının aktivləşmə parametrlərinin (







G

, 







H

 və 







S

) müxtəlif 

temperaturlarda PEQ-in konsentrasiyasından (

x

) asılılığı 1-3 saylı  şəkillərdə, məhlulun struktur temperaturunun (

0

T

) 

PEQ-in konsentrasiyasından (

x

) asılılığı isə şəkil 4-də göstərilmişdir. 

Şəkil 1-3-dən göründüyü kimi, hər üç parametr (







G

, 







H

 və 







S

) baxılan konsentrasiyalarda temperaturdan 

asılı olaraq azalırlar və verilmiş temperaturda məhlulda PEQ-in konsentrasiyasının artmasi ilə artırlar. Təcrübi nəticələri 

izah etmək üçün mayelərdə molekulların hərəkəti haqqında Frenkel təsəvvürlərinə 

6əsaslanaraq 







G

 kəmiyyətinin 

dəyişmə səbəblərini araşdıraq. Mayelərdə molekulların istilik hərəkəti ümumiyyətlə mürəkkəb xarakter daşıyır və ən sadə 

halda qəbul etmək olar ki, müəyyən tarazlıq vəziyyəti  ətrafında rəqslərdən ibarətdir. Məlumdur ki, suda, həmçinin sulu 

məhlullarda müxtəlif ölçülü aqreqatlar (molekullardan ibarət sistem) mövcuddur. İstilik hərəkəti hesabına belə aqreqatlar bir 

haldan digər hala keçmək üçün lazım olan enerji əldə edərək aktiv hala keçirlər. Sonra bu aqreqatlar qazandığı enerjini 

kinetik enerji şəklində  sərf edərək digər yerdə bağlanırlar. Mayenin sıxlığının böyük olması  və bununla əlaqədar böyük 

qarşılıqlı təsir qüvvələrinin olması nəticəsində aktiv halda olan aqreqatların mayedə belə yerdəyişməsi fəzada məhdud olur. 

Beləliklə, hesab etmək olar ki, 







G

aktiv aqreqatın bir haldan digər hala keçməsinə sərf olunan kinetik enerjidir: 

 

Şəkil 1. Su-NaOH-PEQ (4000) sisteminin özlü 

 

 

Şəkil 2. Su-NaOH-PEQ (4000) sisteminin özlü  

axınının aktivləşmə Gibbs enerjisinin PEQ-in 

 

 

axınının aktivləşmə entalpiyasının PEQ-in  

konsentrasiyasından asılılığı. 

    konsentrasiyasından asılılığı.