Microsoft Word mulki huquq doc

4. Əqdin konversiyası 

Bəzi hallarda əqdin etibarsızlığı tərəflərə məlum olduqdan sonra onlar arzu edir və istəyirlər ki, əqd etibarlı 

olsun. Belə halda, əgər etibarsız əqd başqa əqd üçün nəzərdə tutulan tələblərə uyğun gəlirsə, başqa əqdin qayda-

ları tətbiq edilir. Buna əqdin konversiyası (latınja «sonversio» — çevrilmə, dəyişmə) deyilir. Əqdin konversi-

yası dedikdə, etibarsız əqdin tərəflərin razılığı ilə başqa etibarlı əqdə çevrilməsi (başqa əqdin qaydalarının tət-

biq edilməsi) başa düşülür.  

Ə

qdin  konversiyası  konstruksiyası  bizim  ölkə  qanunvericiliyinə  Almaniya  mülki  qanunvericiliyindən  keç-

mişdir.  Almaniya  Mülki  Qanunnaməsinin  140-cı  paraqrafı  həmin  konstruksiyanı  nəzərdə  tutur.  Azərbaycan 

Respublikasının əvvəlki qanunvericiliyi, ümumiyyətlə, bütün sovet məcəllələri göstərilən konstruksiyanı tanı-

mırdı. RF-in yeni MM-nə də əqdin konversiyası konstruksiyası məlum deyil. 

Ə

qdin konversiyası ilə bağlı münasibətlərin tənzimlənməsi MM-in 353-cü maddəsi ilə həyata keçirilir. Bu 

maddədə etibarsız əqdin etibarlı əqd kimi tanınmasının şərtləri göstərilmişdir. 

Ə

qdin  konversiyasına  praktikada  rast  gəlmək  mümkündür.  Məsələn,  ata  sağlığında,  ölməmişdən  qabaq  öz 

oğlu ilə belə məzmunda vərəsəlik müqaviləsi bağlayır: ata ölən kimi miras əmlak onun oğluna keçsin. Ata və 

oğul müəyyən edirlər ki, Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyi vərəsəlik müqaviləsi bağlanmasına 

yol vermir, belə müqavilə növünü nəzərdə tutmur. Bunu bildikdən sonra ata miras əmlakın öz oğluna vəsiyyət 

edilməsi barədə birtərəfli əqd bağlayır, yəni vəsiyyətnamə tərtib edir. Belə halda etibarsız vərəsəlik müqaviləsi 

etibarlı vəsiyyətnamə ilə (birtərəfli əqd ilə) əvəz olunur. 

Almaniya hüquq ədəbiyyatında əqdin konversiyasına belə bir misal çəkilir: 16 yaşlı şəxs ağır xəstəlikdən öl-

məsini zənn edərək öz miras əmlakının qardaşına verilməsi barədə onunla vərəsəlik müqaviləsi bağlayır. Bun-

dan sonra həmin şəxs bilir ki, 18 yaşı tamam olmadığına görə onun bağladığı

 

ə

qdlər etibarsızdır. Odur ki, 16 

yaşlı şəxs miras əmlakının qardaşına verilməsi barədə vəsiyyətnamə (birtərəfli əqd) tərtib edir. Belə ki, Almani-

ya qanunvericiliyinə görə 16 yaşına çatmış hər bir şəxsin vəsiyyətnamə tərtib etmək hüququ vardır. Daha başqa 

bir misalda şəxs öz əmlakını girov qoymaqla öz qonşusundan borc pul alır. Bu məqsədlə onlar arasında borc və 

girov müqavilələri bağlanılır. Amma müəyyən əsasa görə girov müqaviləsi (ikitərəfli əqd) etibarsız hesab edilir. 

Bunu bilən kimi tərəflər etibarsız girov əqdini saxlama əqdinə çevrilməsi barədə razılığa gəlirlər. Saxlama elə 

birtərəfli əqddir ki, bu əqdə görə borcverən (kreditor) borcalan aldığı borcu qaytaran kimi əmlakı (söhbət girov 

qoyulmuş əmlakdan gedir) özündə saxlamaq hüququna malikdir.