Microsoft Word mulki huquq doc

Tarixi-siyasi təfsir üsulu odur ki, bu üsul mülki hüquq normasının qəbul olunduüu tarixi şəraitin təhlili yolu 

ilə həmin normanın məqsəd və vəzifələrinin müəyyənləşdirilməsini nəzərdə tutur. Mülki hüquq normasını bu 

normanın qəbul olunduüu tarixi şəraitlə tutuşdurmaqla həmin normanın məzmununun aydınlaşdırılması göstəri-

lən üsulun mahiyyətini təşkil edir. Tarixi-siyasi təfsirin köməyi ilə əsasən iki məsələ həll olunur. Birincisi, bu 

üsul  mülki  hüquq  normasının  yaranmasının  tarixi  şəraitini  dərindən  öyrənməyə  imkan  verir.  kincisi,  həmin 

üsulun vasitəsi ilə hüquqyaratma orqanının, bu normanı qəbul etməkdə güddüyü əsas sosial-siyasi məqsəd mü-

ə

yyənləşdirilir. Məsələn, MM-in 153-cü maddəsinin 4-cü maddəsində göstərilir ki, bütün mülkiyyətçilərin (yəni 

dövlətin,  vətəndaşların,  bələdiyyələrin,  hüquqi  şəxslərin)  hüquqları  eyni,  bərabər  qaydada  müdafiə  edilir.  Bu 

maddədə ifadə olunan hüquq norması Konstitusiyasının 29-cu maddəsində əks edilən belə bir müddəaya uyüun-

dur ki, mülkiyyətin heç bir növünə (dövlət mülkiyyəti, xüsusi mülkiyyət və bələdiyyə mülkiyyəti kimi növləri-

nə) üstünlük verilmir. Bütün mülkiyyətçilərin hüquqlarının bərabər qaydada müdafiə olunması prinsipi vətən-

daş cəmiyyətinin və bazar iqtisadiyyatının ayrılmaz atributlarından biridir. Hal-hazırda yaşadığımız tarixi dövr 

vətəndaş cəmiyyətinin və bazar iqtisadiyyatının yaradılması ilə xarakterizə olunur. Komanda (sovet) iqtisadiy-

yatı şəraitində dövlət mülkiyyətinə üstünlük verilirdi. Bu iqtisadiyyat üçün dövlət mülkiyyəti inhisarı xarakterik 

idi.  

Kezən əsrdə 90-cı illərin əvvəllərindən iqtisadiyyat bazar münasibətləri əsasında qurulmaüa başladı. Xüsusi 

mülkiyyət qanunvericilik qaydasında rəsmən tanındı. Siyasi demokratikləşmə prosesləri cəmiyyətdə geniş vüsət 

aldı. Inzibati-amirlik sistemindən imtina olundu. Bu cür tarixi-siyasi və ictimai-iqtisadi şəraitə uyüun olaraq öl-

kə mülki qanunvericiliyi bütün mülkiyyətçilərin hüquqlarının eyni, bərabər qaydada müdafiə edilməsi barədə 

norma ifadə etdi. Bax, bu normanın mənasını tarixi-siyasi təfsir üsulu ilə aydınlaşdırarkən onun qəbul olunduüu 

şə

raiti təhlil etmək lazımdır.  

Başqa  bir  misal.  MM-in  13-cü  maddəsində  sahibkarlıq  fəaliyyətini  rəsmiləşdirən  norma  ifadə  olunur.  Bu 

normanı tarixi-siyasi üsulla təfsir etdikdə müəyyənləşdiririk ki, həmin normanın qəbul edilməsi bazar iqtisadiy-

yatına keçmək kimi tarixi şəraitlə bağlıdır. Axı, sahibkarlıq fəaliyyəti bazar iqtisadiyyatının formalaşmasında 

böyük rola malikdir. Bu cür fəaliyyət olmadan bazar iqtisadiyyatı yarana bilməz. Həmin normanın sosial məq-

sədi sahibkarlıq fəaliyyətini dəstəkləməkdən və onu inkişaf etdirməkdən ibarətdir.  

---

 

54