Microsoft Word mulki huquq doc

rumun mülkiyyətində ayrıca əmlakı olması dedikdə, bu əmlakla qurumu yaradanların (təsisçilərin, iştirakçı-

ların) və digər şəxslərin malik olduqları əmlak arasında hədd qoyulması, onların bir-birindən ayrılması başa dü-

ş

ülür. Ayrılmış bu cür əmlak qurumun həyata keçirdiyi fəaliyyətin maddi bazası rolunda çıxış edir. Bunun tə-

sərrüfat fəaliyyətinin təşkili üçün mühüm əhəmiyyəti vardır.  

Qurumun hüquqi şəxs kimi tanınmasını şərtləndirən əlamət kimi «mülkiyyətində ayrıca əmlakı olması» de-

dikdə, nə başa düşülür? Qurumun mülkiyyətində müəyyən əmlakın olmaması onun hüquqi şəxs statusu əldə et-

mək  imkanını  istisna  etmirmi?  Bu  suallara  verilən  cavab  mülki  hüquq  elmində  diskussiya  doüurur.  Bir  qrup 

müəlliflər belə hesab edirlər ki, mülkiyyətçinin (qurumun) özünün əmlakı olmaması onun mülki (əmlak) döv-

riyyədə  müstəqil  surətdə  iştirak  etmək  və  bununla  da  mülki  hüquq  münasibətlərinin  subyekti  olmaq  (hüquqi 

şə

xs olmaq) imkanını qeyri-mümkün edir. Onların fikrincə, təkcə yalnız icarəyə götürülmüş əmlak və ya borc 

alınmış vəsait əsasında qurum mövcud ola bilməz. Qurumun mülkiyyətində əmlak olmazsa, o, mülkiyyətçi kimi 

---

 

147

tanınmazsa, normal əmtəə-pul münasibətlərində iştirak edə bilməz. 

kinci qrup alimlər bunun əksi olan mövqedə dayanırlar. Bu qrup alimlərin fikrincə, qurumun mülkiyyətində 

ə

mlakının olmaması onun hüquqi şəxs kimi tanınmamasına heç də dəlalət etmir. Mülkiyyətində əmlak olmadan 

da müvafiq qurum hüquqi şəxs statusu əldə edə bilər. Onlar göstərirlər ki, bəzi hüquqi şəxslərin (məsələn, in-

vestisiya institutlarının və s.) mülkiyyətində əmlak olmur. Bu cür hüquqi şəxslərin əmlakı icarəyə götürülmüş 

binadan və avadanlıqlardan, habelə bank hesabındakı pul vəsaitindən ibarətdir.  

Zənn edirik ki, bu cür mübahisə müstəvisində ikinci qrup müəlliflərin mövqeyi daha aülabatandır. Dözdür, 

MM-in 43-cü maddəsinin 1-ci bəndində ifadə edilən «hüquqi şəxs mülkiyyətində ayrıca əmlakı olan qurumdur» 

kimi göstərişi hərfi təfsir etdikdə belə nəticəyə gəlmək mümkün olur ki, qurumun mülkiyyətində əmlakının ol-

maması onun hüquqi şəxs statusu qazanması imkanını heçə endirir, yəni mülkiyyətində əmlak olmayan qurum 

hüquqi şəxs kimi tanına bilməz. 

Amma bu göstərişi hərfi yox, genişləndirici təfsir etmək lazımdır. Belə ki, qurumun hüquqi şəxs kimi tanın-

ması üçün əsas olan «ayrıca əmlak» anlayışına təkcə qurumun mülkiyyətində olan əmlak növlərini yox, həm də 

onun icarəyə və kirayəyə götürdüyü əşyaları (binaları, istehsal vasitələrini, avadanlıqları, dəzgahları, maşınları, 

nəqliyyat vasitələrini və s.), habelə müxtəlif cür öhdəlik (tələb) hüquqlarını (məsələn, bank hesabındakı pul və-

saitinin verilməsini tələb etmək hüququnu və s.) aid etmək lazımdır.