Microsoft Word mulki huquq doc

cavabdeh olmaq qabiliyyəti vardır.  

Məhkəmədə  iddiaçı  və  ya  cavabdeh  olmaq  imkanı  kimi  əlamət  mülki  hüquq  elmində  prosessual-hüquqi 

ə

lamət adlandırılır. Ona görə ki, bu əlamət mülki-prosessual hüquq subyektliyi anlayışı ilə sıx surətdə bağlıdır, 

yəni hüquqi şəxs statusu qazanması üçün qurumun mülki-prosessual münasibətlərdə subyekt rolunda çıxış et-

məsi imkanı ilə əlaqədardır. Mülki-prosessual qanunvericiliyə görə iddiaçı və ya cavabdeh yalnız mülki-proses-

---

 

149

sual hüquq subyektliyinə, yəni prosessual hüquq qabiliyyətinə və prosessual fəaliyyət qabiliyyətinə malik olan 

şə

xslər ola bilər. Mülki-prosessual qanunvericilik hüquqi şəxs hüququna malik olan bütün qurumları həm pro-

sessual hüquq qabiliyyəti ilə, həm də prosessual fəaliyyət qabiliyyəti ilə (prosessual hüquq subyektliyi ilə) tə-

min edir. Belə çıxır ki, yalnız hüquqi şəxs hüququna malik olan qurum məhkəmədə iddiaçı və ya cavabdeh ola 

bilər. Deməli, həmin əlamət həm mülki hüquq üçün, həm də mülki-prosessual hüquq üçün əhəmiyyət kəsb edir. 

Mülki hüquq nəzərdə tutur ki, hüquqi şəxs kimi tanınması üçün qurumun mülki-prosessual hüquq subyektliyinə 

(prosessual münasibətlərdə subyekt kimi iştirak etmək imkanına) malik olması gərəkdir. Mülki prosessual hü-

quq isə müəyyənləşdirir ki, yalnız hüquqi şəxs hüququ olan qurumlar prosessual hüquq subyektliyinə malikdir.  

Beləliklə, hüquqi şəxsin əlamətini müəyyən etdikdən sonra ona anlayış verə bilərik. Bu, xarici ölkələrin sivi-

listika doktrinası ənənələrinə uyüundur. Xarici ölkələrin ya çoxunun mülki qanunvericiliyi, ümumiyyətlə, hüqu-

qi şəxsə anlayış vermir, ya da ki hüquqi şəxsə tərif verərkən ən adi və qısa formullarla kifayətlənir. Məsələn, 

Almaniyanın Mülki Qanunnaməsində,  Italiyanın Mülki Məcəlləsində və s. hüquqi şəxs anlayışının məzmunu 

açıqlanmır. 1978-ci ilə kimi Fransa Mülki Məcəlləsi, ümumiyyətlə, bu anlayışı işlətmirdi. Buna görə də həmin 

ölkələrin sivilistika doktrinası hüquqi şəxsin əlamətləri əsasında ona elmi anlayış verir. Bizim ölkə mülki qa-

nunvericiliyi hüquqi şəxsin leqal anlayışını nəzərdə tutur (MM-in 43-cü maddəsinin 1-ci bəndi). Buna əsaslana-

raq hüquqi şəxsə elmi (doktrinal) tərif verə bilərik.