Microsoft Word mulki huquq doc

7. Mülkiyyətçinin imtina etdiyi daşınar əşyaya 

mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi 

Mülkiyyətçinin imtina etdiyi daşınar əşya sahibsiz əşya anlayışına daxildir. Belə əşya atılmış əşya adlanır. 

Roma  hüququ  dövründə  mülkiyyətçi  tərəfindən  atılmış  əşyanın  recimi  haqqında  məsələnin  tənzimlənməsinə 

xüsusi əhəmiyyət verilirdi. Bu qəbildən olan əşyaları Roma hüququ «res derelictae» anlayışı ilə əhatə etdirdi. 

«Res derelictae»ni tapan şəxsin dərhal ona mülkiyyət hüququ yaranırdı. Mülkiyyət hüququnun əldə edilməsinin 

bu üsuluna dereliksiya (derelicsia) deyilirdi. Dereliksiya konstruksiyasını bəzi xarici ölkələrin, məsələn, Alma-

niyanın qanunvericiliyi də tanıyır. 

Atılmış əşyaya MM-in 185-ci maddəsində anlayış verilmişdir. Mülkiyyət hüququndan imtina etmək məqsə-

dilə mülkiyyətçinin atdığı və ya digər qaydada əl çəkdiyi daşınar əşyaya atılmış əşya deyilir. Əşyadan imtina 

etmək özlüyündə mülkiyyət hüququnun, başqa sözlə desək, mülkiyyətçinin əşya barəsində hüquq və vəzifələri-

nin xitam edilməsinə səbəb olmur. Yalnız hər hansı bir şəxs əşyaya mülkiyyət hüququ əldə etdikdə, mülkiyyət-

çinin imtina etdiyi əşyaya mülkiyyət hüququna xitam verilir (MM-in 203-cü maddəsinin 2-ci bəndi). Prinsip eti-

barilə mülkiyyətçi əşyanı atmaqla, onu taleyin hökmünə buraxır. Bu, ətrafdakılar üçün təhlükə törədə, ətraf mühi-

tə mühüm ziyan vura bilər. Odur ki, mülkiyyətçinin atılmış əşya barəsində hüquq və vəzifələri həmin əşya başqa 

şə

xs tərəfindən ələ keçirilənə və öz mülkiyyətinə yönəldilənə kimi ləğv olunmur. 

Mülkiyyətçi tərəfindən atılmış əmlak sahibsiz əşya hesab olunur və həmin əmlakı ələ keçirən, ona  yiyəlik 

edən istənilən şəxs mülkiyyət hüququ əldə edir. Məsələn, hər hansı şəxs öz köhnə divar saatını zibilxanaya atır; 

digər şəxs isə həmin saatı götürür və onun mülkiyyətçisi olur. Bu kimi hallarda mülkiyyətçi öz mülkiyyət hüqu-

qundan onu heç kəsə vermədən – sözün hərfi mənasında imtina edir. Atılmış əmlak belə bir cəhətlə xarakterizə 

olunur ki, mülkiyyətçinin həmin əmlakı öz təsərrüfatında saxlamaq niyyəti yoxdur; bu niyyət aydın şəkildə, aş-

kar surətdə olmalıdır. 

MM-in 185-ci maddəsinə görə, mülkiyyətçi tərəfindən atılmış əşyaya başqa şəxslər mülkiyyət hüququ əldə 

edir.  Həmin  maddədə  atılmış  əşyaya  mülkiyyət  hüququnun  əldə  edilməsi  qaydaları  nəzərdə  tutulmuşdur.  Bu 

---

 

276

qaydalar əşyanın qiymətindən asılı olaraq iki cür olur: qiyməti az olan və ya tullantılardan ibarət olan atılmış 

əş

yaya mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi qaydası (MM-in 185-ci maddəsinin 2-ci bəndi); digər atılmış (qiy-

məti nisbətən baha) əşyalara mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi qaydası (həmin maddənin 3-cü bəndi). 

Birinci qaydanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, atılmış əşyaya mülkiyyət hüququnu mülkiyyətində, sahibli-

yində və ya istifadəsində torpaq sahəsi, sututarı və ya başqa obyekt olan, habelə həmin obyektlərdə atılmış əş-

yanı aşkar və müəyyən edən şəxs əldə edir. Bunun üçün qanun bir neçə şərt müəyyən edir: atılmış əşyanın də-

yərinin şərti maliyyə vahidinin 50 mislindən açıq-aşkar aşağı olması, yaxud atılmış əşyanın metal qırıntıların-

dan, zay məhsuldan, istehsalat tullantılardan ibarət olması; atılmış əşyanı müəyyən edən şəxsin əşyadan istifadə 

etməyə başlaması və ya əşyanın mülkiyyətə qəbul edilməsini sübut edən digər hərəkətlər etməsi (bu hərəkətlər 

şə

xsin əşyaya sahiblik niyyətini nümayiş etdirir). Bu qayda əmlaka yiyələnmə və ya əmlakı ələ keçirmə (ok-