Microsoft Word mulki huquq doc

bağlayan tərəflərin hərəkətlərindən şərt kimi istifadə edilməsinə yol vermir. Belə ki, tərəflərin iradəsindən 

asılı olan şərt etibarsızdır (MM-in 328-ci maddəsinin 3-cü bəndi). Bu, o deməkdir ki, şərt baş verməsi və ya baş 

verməməsi yalnız tərəflərin əqddəki arzusundan asılı ola bilməz. Məsələn, şərti əqdlər «əqd iştirakçısı öz iradəsi 

ilə filan hərəkəti edərsə» kimi şərt nəzərdə tuta bilməz. 

Şə

rti bağlanan əqdlərin iki növü fərqləndirilir: təxirəsalıcı şərtlə bağlanmış əqdlər; ləğvedici şərtlə bağlanmış 

ə

qdlər.  

Təxirəsalıcı şərtlə bağlanmış əqdlər odur ki, bu cür əqdlər üzrə tərəflərin hüquq və vəzifələrinin əmələ 

gəlməsi gələcəkdə gözlənən və ya naməlum hadisədən və ya artıq baş versə də, hələlik tərəflərə bəlli ol-

mayan hadisədən asılı olur. Tərəflərin əqd üzrə hüquq və vəzifələri əqd bağlandığı anda dərhal yaranmır. Bu 

hüquq  və  vəzifələr  yalnız  tərəflərin  şərt  kimi  nəzərdə  tutduğu  hal  (hadisə)  baş  verdikdə  əmələ  gəlir.  Onların 

ə

mələ gəlməsi halın (hadisənin) baş verməsinə kimi yubadılır, təxirə salınır. Buna görə həmin əqdlərə təxirə-

salıcı şərtlə bağlanmış əqdlər deyilir.  

Şə

rt kimi götürülən halın (hadisənin) baş verməsinə kimi tərəflərin hüquq və vəzifələrinin yaranıb-yaranma-

ması məsələsi hüquq ədəbiyyatında mübahisə doğurur. Müəlliflərdən bəziləri göstərirlər ki, əqd bağlandığı an-

dan hadisənin baş verməsinə kimi tərəflər arasında hüquq münasibəti mövcud olur və müvafiq vəzifələr (saziş-

dən  özbaşına  əl  çəkməyə  yol  verilməməsi,  şərtin  əmələ  gəlməsinə  maneçilik  yaradan  hərəkətlər  edilməməsi) 

ə

mələ gəlir. Bu halda tərəflər bağlanmış əqdi birtərəfli qaydada xitam etməmək, əmlakı saxlamaq (hansı ki, bu 

ə

mlak barəsində gələcəkdə tərəflərin hüquq və vəzifələri əmələ gəlir) kimi vəzifə daşıyırlar.  

kinci qrup müəlliflər əqdin bağlandığı andan hadisənin baş verməsinə kimi hər hansı bir hüquq və vəzifənin 

— hüquqi nəticənin əmələ gəlməsini qəti olaraq inkar edirlər. Bizim fikrimizjə, bu müəlliflərin fikri daha inan-

dırıcıdır. Düzdür, qanunvericilik müəyyən şərtlə əqd bağlamış tərəfin üzərinə şərt baş verənədək öhdəliklərin 

icrasına maneçilik törədən hər hansı hərəkəti yerinə yetirməmək vəzifəsi qoyur (MM-in 328-ci maddəsinin 8-ci 

bəndi). Lakin bu vəzifəni əqdin doğurduğu hüquqi nəticə hesab etmək olmaz.  

Ə

gər tərəflərin şərt kimi nəzərdə tutduqları hadisə baş verərsə (və ya üçüncü şəxs tərəfindən hərəkət yerinə 

yetirilərsə), onda əqd üzrə hüquqi nəticə — tərəflərin hüquq və vəzifələri də əmələ gələcəkdir. Əksinə, həmin 

hadisə (hal) baş vermədikdə, hüquqi nəticə — tərəflərin hüquq və vəzifələri də yaranmır. Məsələn, bağ sahibi 

ilə vətəndaş belə bir şərt barədə razılığa gəlirlər ki, əgər tikinti təşkilatı iyun ayının birinə kimi bağ evini tikib 

qurtarsa, o, həmin evi vətəndaşa kirayəyə verəjəkdir. Başqa bir misalda qarac sahibi ilə qonşu razılığa gəlirlər 

ki, əgər qarac sahibinin xaricə işləməyə  gedən oğlu iki ay  ərzində minik avtomobili almasa, o, həmin qaracı 

qonşuya satajaqdır.