Kollektiv nəzəriyyəni sovet dövlət hüquqi şəxsləri barədə təlim əsasında A.V.Venediktov əsaslandırmışdır.
O, göstərir ki, hüquqi şəxs statusu olan dövlət orqanlarının arxasında mülkiyyətçi — dövlət durur. Dövlət isə
təşkil olunmuş ümumxalq kollektivi deməkdir. Deməli, dövlət orqanlarının arxasında dövlətin şəxsində xalq —
ümumxalq kollektivi dayanır. Xalqın — dövlətin simasında təşkil olunmuş ümumxalq kollektivinin iradəsi ilə
dövlətin mülkiyyətində olan əmlakın bir hissəsi operativ idarəetmə üçün dövlət orqanlarına verilir. Təkcə dövlət
tərəfindən təyin edilən məsul rəhbər (direktor, rəis, müdir və s.) yox, həm də onun başçılıq etdiyi dövlət orqanı-
nın fəhlə və qulluqçular kollektivi bu iradəni həyata keçirir. Məhz bu kollektivin istehsal və digər hərəkətlərin-
də dövlət hüquqi şəxsinin özünün fəaliyyəti təzahür edir, canlanır. Buna uyüun olaraq A.V.Venediktov dövlət
müəssisəsinə (sovet sosialist təsərrüfat orqanına) belə anlayış verirdi: dövlət müəssisəsi dedikdə, dövlət tərəfin-
dən təşkil oluna və başında rəhbər duran fəhlə və qulluqçuların elə bir kollektivi başa düşülür ki, bu kollektivin
özərinə müəyyən dövlət vəzifələrinin yerinə yetirilməsi qoyulur və həmin vəzifələri həyata keçirmək məqsədi
ilə vahid dövlət mülkiyyəti fondunun müvafiq hissəsi ona verilir.
Beləliklə, kollektiv nəzəriyyəyə görə dövlət hüquqi şəxslərinin arxasında iki kollektiv durur: birincisi, dövlət
mülkiyyətinin vahid və yeganə mülkiyyətçisi olan dövlətin şəxsində bütün xalq (ümumxalq kollektivi); ikincisi,
həmin hüquqi şəxsin fəhlə və qulluqçular kollektivi (bu kollektivin başında məsul rəhbər durur).
Kollektiv nəzəriyyə sovet hüquq ədəbiyyatı səhifələrində tənqidlə rastlaşdı. Bununla belə, o, sovet dövrünün
tanınmış sivilist alimləri (S.N.Bratus, O.S.Ioffe, V.P.Qribanov, R.O.Xalfina və s.) tərəfindən dəstəkləndi. Sovet
Dostları ilə paylaş: |