Microsoft Word mulki huquq doc

lə bağlanması tələb edilir; müqavilədə borclunun üçüncü şəxs tərəfindən öhdəliyin icra edilməsi üçün məsu-

liyyət daşıması nəzərdə tutula bilər. Amma belə məsuliyyəti qanunun özü də müəyyənləşdirə bilər. Məsələn, 

mal göndərmə müqaviləsi üzrə borclu (alıcı) üçüncü şəxslər (yəni mal alanlar) tərəfindən ödənişin həyata keçi-

---

 

401

rilməməsinə görə məsuliyyət daşıyır (MM-in 637-ji maddəsinin 2-ji bəndi). Daşıma öhdəliyi zamanı da belə və-

ziyyət yaranır. Belə ki, əgər dpşıyıcı daşımanı həyata keçirmək üçün başqa dpşıyıcılar jəlb edərsə, yük sahibi 

qarşısında onlar yox, məhz dpşıyıcı məsuliyyət daşıyır (MM-in 859-cu maddəsinin 4-cü bəndi). 

 

Göstərilən hallarda borclunun əvəzinə öhdəliyi icra edən şəxsə əlavə borclu qismində çıxış edən şəxs kimi 

baxmaq olmaz. Belə ki, kreditorla üçüncü şəxs hər hansı bir hüquq münasibətinə daxil olmur. Bu səbəbdən kre-

ditor  qarşısında  borclu  şəxs  kimi  yenə  də  ilkin  borclu  qalır.  Deməli,  üçüncü  şəxsin  hərəkətləri  üçün  kreditor 

qarşısında  borclu  məsuliyyət  daşıyır.  Əgər  borclu  öhdəliyin  icrasını  müqavilə  əsasında  üçüncü  şəxsə  həvalə 

edərsə, o, həmin öhdəliyin tam icrasına görə kreditor qarşısında javabdehdir. Məsələn, mal göndərmə (tədarük) 

müqaviləsi  bağlanarsa,  məhsulu  alıcıya  çatdırmaq  vəzifəsi  nəqliyyat  təşkilatına,  yəni  dpşıyıcıya  həvalə  oluna 

bilər.  Öhdəliyin  icrası  pozulduğu  halda  kreditor  nəqliyyat  təşkilatına  (dpşıyıcıya)  pretenziya  (tələb)  irəli  sürə 

bilməz. Ona görə ki, borclu icranın həvalə edildiyi üçüncü şəxslər tərəfindən öhdəliyin icra edilməməsi və ya 

lazımınja  icra  edilməməsi  üçün  kreditor  qarşısında  məsuliyyət  daşıyır.  Bununla  belə,  mövcud  qanunvericilik 

kreditor qarşısında öhdəliyi icra edən üçüncü şəxsin bilavasitə məsuliyyətini müəyyən edə bilər. Bu cür birbaşa 

məsuliyyət, məsələn, hesablaşma haqqında qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuşdur. Belə ki, ödəyijinin tapşırığını 

icra etmək üçün bank digər bankları da jəlb edə bilər. Jəlb edilmiş banklar, yəni üçüncü şəxslər tapşırığın icra 

prosesində hesablaşma əməliyyatlarının aparılması qaydalarını poza bilərlər. Belə halda məhkəmə məsuliyyəti 

həmin bankın üzərinə qoya bilər (MM-in 976-jı maddəsinin 2-ji bəndi). 

Öhdəliyin  üçüncü  şəxs  tərəfindən  icrası  zamanı  borclu  faktiki  olaraq  başqası  ilə  əvəz  edilir.  Bu,  çox  vaxt 

kreditor üçün arzuolunmaz olur. Belə ki, öhdəliyi icra edən subyektin şəxsi keyfiyyətləri kreditor üçün mühüm 

ə

həmiyyət kəsb edir. Lakin qanun müəyyən edir ki, kreditor bütün hallarda üçüncü şəxsin təklif etdiyi icranı qə-

bul etməyə borcludur, bir şərtlə ki, borclu şəxs bunun əleyhinə olmasın. Əgər borclu bunun əleyhinə olarsa, on-

da kreditor üçüncü şəxsin təklif etdiyi icranı qəbul etməyə bilər (MM-in 431-ji maddəsinin 2-ji bəndi). 

Elə öhdəliklər vardır ki, bu öhdəliklərə əsasən, borcluya məxsus olan əşyaya kreditor məcburi olaraq icra