Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc

 Matn bo‘yicha topshiriqlar:
 
1.
 
Savollarga javob bering. 

Ekologiya so‘zi qanday ma’noni angalatadi? 

Salomatlik nima? 

Inson yashashi uchun eng zarur narsalar nima? 

Atrof-muhit deganda nimani tushunasiz? 

Nima uchun biz havoni o‘pkamiz bilan tozalashga majburmiz? 
2.
 
Quyidagi fikr matnning qaysi abzasiga tog‘ri keladi? 
Hozirgi kunda transgen mahsulotlarning iste’mol qilinishi olimlarni 
jiddiy tashvishga solyapti. 
3.
 
Matnda gaplarni bog‘lovchi vositalarni toping. 
G R A M M A T I K A 
SO‘Z YOKI GAPLARNI BIR-BIRIGA BOG‘LOVCHI 
VOSITALAR 
(Bog‘lovchilar) 
Gapda so‘zlarni va qo‘shma gaplar tarkibidagi sodda gaplarni bog‘lash 
uchun xizmat qiladigan so‘zlar bog‘lovchilardir. 

---

148
O‘zbek tilida bog‘lovchilar ikki xil shaklda qo‘llaniladi: 
1.
Yakka holda:
va, hamda, ammo, lekin, chunki, shuning uchun, 
negaki, agar, garchi. 
2.
Takroriy holda
: bir…bir, xoh…xoh, dam…dam, goh…goh, 
yoki…yoki, yo…yo, ba’zan…ba’zan. 
Bog‘lovchilar ma’nosi va vazifasiga ko‘ra ham ikki xil bo‘ladi: 
1)
 
 Teng bog‘lovchilar
so‘zlar va gaplarni teng asosda bog‘laydi. Ular 
quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
 
a)
biriktiruv bog‘lovchilari: 
va, hamda, ham;
b)
zidlov bog‘lovchilari: 
ammo, lekin, biroq, holbuki;
c)
 
ayiruv bo‘lovchilari: 
dam…dam, goh…, goh, yoki…yoki, yo…yo, 
xoh…xoh; 
d)
inkor bog‘lovchisi: