Microsoft Word O'zbek adiblari doc

 
 
OYBEK (1905-1968)
Sho’ro davri o’zbek adabiyotining rivojiga salmoqli hissa qo’shgan ulug’ adib, shoir, olim, jamoat 
arbobi Muso Toshmuhammad o’g’li Oybek 1905 yili Toshkent shahrida bo’zchi oilasida dunyoga 
keldi. 
Oldin o’rta maktabda, 1922—1925 yillarda esa Toshkent pedtexnikumida ta’lim oldi. So’ngra 
O’rta Osiyo Davlat dorilfununida ijtimoiy fanlar fakultetida o’qishni davom ettirdi. Leningraddagi 
Plexanov nomidagi Xalq xo’jaligi institutida tahsil ko’rdi. 1930 yili O’rta Osiyo Davlat dorilfununini 
tugatib, Oliy maktablarda siyosiy iqtisoddan dars beradi. 
Oybek adabiyotga 1926 yili chop etilgan «Tuyg’ular» she’riy to’plami bilan kirib keladi. Shoirning 
«Dilbar davr qizi» (1931), «O’ch» (1932), «Baxtigul va Sogindiq» (1933), «Temirchi Jo’ra» 
(1933) poemalari o’z davrining she’riy solnomalaridandir. Uning yigirmadan ortiq dostonlari 
bo’lib, tarixiy, zamonaviy va xorijiy mavzularda yaratilgan. 
O’zbek xalqining 1916 yilgi milliy ozodlik qo’zg’oloni yozuvchining «Qutlug’ qon» (1940) 
romanida zo’r mahorat bilan realistik ifodalangan. Adibning ikkinchi yirik tarixiy asari «Navoiy» 
(1944) romanidir. Oybek bu romanda o’zbek adabiyotida birinchi bo’lib, ulug’ shoir va mutafakkir 
Alisher Navoiy obrazini yaratdi. Uning «Oltin vodiydan shabadalar» (1949) asarida xalqimizning 
urushdan so’nggi davr yaratuvchilik mehnati, «Quyosh qoraymas» (1958) romanida Ulug Vatan 
urushida erishilgan g’alaba aks ettirilgan. Adibning «Ulug’ yo’l» (1967) asari esa «Qutlug’ qon» 
romanining mantiqiy davomi bo’lib, unda yozuvchi milliy ongning shakllanishini mahorat bilan 
ko’rsata olgan. 
Oybek 1949 yilda Pokistonga sayohat qildi. Adib Pokiston hayotini, fikr va tuyg’ularini, kurash va 
intilishlarini «Pokiston xotiralari» ocherklarida, qator she’rlarida, «Zafar va Zahro», «Haqgo’ylar» 
dostonlarida, nihoyat «Nur qidirib» povestida tasvirladi. 
Adibning avtobiografik povesti «Bolalik» 1963 yilda yaratildi. Qissaning bosh qahramoni yosh 
Muso ya’ni Oybekning o’zidir. 
Oybek iste’dodli shoir, yirik nosir bo’libgina qolmay, mashhur olim, davlat va jamoat arbobi, 
publitsist tanqidchi va tarjimon hamdir. O’zbek kitobxoni Pushkinning «Yevgeniy Oiegin», 
Lermontovning «Maskarad» asarini, antik Rim adabiyoti namunalarini, arman eposi «Sosunli 
Dovud»ni Oybek tarjimasida o’qishga muyassar bo’lgan. 
Oybek 1943 yilda O’zbekiston Fanlar Akademiyasining haqiqiy a’zoligiga saylandi va 1950 
yilgacha Akademiyada ijtimoiy fanlar bo’limining raisi lavozimida ishladi. U yuqori malakali 
filologlar tayyorlashga katta hissa qo’shgan ustozdir. 
Ulkan adib «Navoiy» romani uchun Ittifoq Davlat mukofoti laureati bo’ldi, bir necha orden va 
medallar bilan taqdirlandi. U O’zbekiston xalq yozuvchisi, Hamza nomidagi Respublika Davlat 
mukofoti sovrindori ham bo’lgan. Yozuvchining asarlari o’zbek adabiyotining jahon aro 
shuhratini yanada oshirdi. Ustoz mahorati yosh yozuvchilar uchun ijod dorilfununiga aylandi. 
Oybekning o’lmas asarlari ma’naviy xazinamizdan mangu o’rin oldi va umumxalq mulki bo’lib 
qoldi. Uning eng yaxshi asarlari jahon adabiyoti xazinasiga ham kirgan. Oybek 1968 yil 1 iyulda 
63 yoshida vafot etdi. Vafotidan so’ng uning 20 jildlik to’la asarlari majmuasi nashr etildi.