Microsoft Word shamoli muhammadiy ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

60

274. Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: Bir kun bir odam Rasululloh sollallohu 

alayhi vasallam huzurlariga kirmoq uchun izn so‘radi. Janob avval dedilar: Bu odam o‘z 

jamoasining naqadar yomon o‘g‘lidir, yo naqadar yomon birodaridir. Keyin u odamga 

ijozat berdilar. Kirdi, va unga muloyim so‘zlar qildilar. Men Janob qoshlarida edim. Haligi 

kishi chiqib ketgandan keyin savol qildim: Yo, Rasulalloh, bu odam haqida ba’zi so‘zlarni 

qildingiz, keyin unga muloyim so‘zlar qildingiz. Janob dedilar: Ey, Oisha, uning yomon 

so‘zligidan odamlar uni tashlab qo‘yadigan kishi insonlarning nihoyatda yomonlaridan 

hisoblanadi. Men bu odamga muloyim so‘z qilishim uning behayolik va yomon so‘zligidan 

saqlanmoq va qavmini buning fitnasidan asrab qolmoq uchun edi.  

 

275. Hasan roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Husayn roziyallohu anhu dedilar: Men 

otamdan bobomiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hammajlislari bilan bo‘lgan 

siyratlarini so‘radim. Otam dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hamisha 

chehralari kulib turgan xushmijoz bir zot edilar. Bir maslahatga qo‘shilishlari oson, 

yumshoq tabiat edilar. Na qattiq so‘zlik, na toshdillik, na hayosiz, na ayblaguvchi, na 

manman va na adovatlik bir zot edilar. Nomunosib so‘z va fe’l bo‘lib qolsa, undan 

beparvo bo‘lar edilar. Lekin o‘zlari muvaffaqat etmas edilar va o‘zlaridan biror odam 

biror narsaga umidvor bo‘lsa, ma’yus o‘tmas edilar. Uch narsadan o‘zlarini alohida qilib 

olgan edilar: birinchi, noshar’iy janjaldan, ikkinchi, o‘zlarini ulug‘lashdan yoki so‘zni ko‘p 

qilishdan, uchinchisi, bekor so‘z, bekor ishdan. Uch narsadan xulqini ham alohida qilib 

qo‘ygan edilar: birinchi, hech kimni yuziga yomonlamas edilar, ikkinchi, xech kimni 

ortidan ham ayblamas edilar, uchinchi, hech kimning aybini topmoq uchun tajassus 

etmas edilar. Va qachon so‘z qilsalar, savobi umid etilgan narsa uchun so‘z qilar edilar. 

Va qachon so‘z gavharlarini majlisda sochsalar, huzurlarida hozir zotlar hammalari 

boshida go‘yo qush o‘tirgan odamdek, odob va ehtiyot bilan o‘tirar edilar. Qachon Janob 

so‘zdan to‘xtasalar, keyin ular so‘z qilar edilar. Lekin Janob huzurlarida so‘z ustida janjal 

qilmas edilar. Va kimki qoshlarida so‘z boshlasa, uning so‘zi tamom bo‘lguncha 

hammalari xomush turib, so‘ziga quloq solar edilar. Hammalarining so‘zlari Janob 

qoshlarida birinchilari so‘z boshlaganda qanday ehtimom bilan eshitilsa, shunday 

eshitilar edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ashoblari nimaga kulsalar, unga kular 

edilar. Va nimadan taajjub qilsalar, undin taajjub qilar edilar. Va qachon bir g‘arib va 

musofir kelib, so‘zlab qolsa, uning so‘zini birga eshitar edilar. Qo‘polliklarini ko‘tarar 

edilar. So‘zida va savolida bo‘lgan og‘ir aziyatlariga sabr qilar edilar. Shuning uchun 

sahobai kirom g‘arib va musofirlarni Janobning suhbatlaridan istifoda qilishlari uchun 

xuzuri muboraklariga olib kelar edilar. 

 

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam der edilarki, agar biror xojatmand insonni 

ko‘rsangizlar, madad va muso’ada etinglar. Va bir kishining sano va ta’rifini qabul etmas 

edilar. Magar haqiqatda bir kishi ko‘rgan exsonga tashakkur maqomida bir narsa 

so‘zlasa, sukut qilar edilar. Hech kimning so‘zini band qilib, to‘xtatmas edilar. Magar 

so‘zda xaddan tajovuz qilsa, u holda so‘zdan man qilar edilar, yo turib ketar edilar. 

 

276. Jobir roziyallohu anhu dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam agar bir kishi 

bir narsa so‘ragan bo‘lsa, u narsa o‘zlarida bor bo‘la turib hargiz yo‘q demaganlar. Balki 

berganlar. Agar yo‘q bo‘lsa, va’da qilar, yoki haqqiga yaxshi duo qilardilar. VALLOHI 

TAOLO u odamni beniyoz qilgandir. 

 

277. Ibn Abbos roziyallohu anhumo dedilar: Janobi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 

ehsonda va karamda bashar jinsi qila olmagan saxovatni qilar edilar. O’zlari darveshona 

---

Shamoili Muhammadiy. Muhammad at-Termiziy